ارزیابی اثرات سیاست‌ها و برنامه‌های بهسازی مساکن روستایی بر ساختار روستایی (مورد مطالعه: روستاهای شهرستان اردکان)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

2 استادیار گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

3 استاد گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی، واحد یادگار امام(ره)، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

چکیده

بهسازی مسکن در روستاهای کشور نیازمند دستیابی به شناختی جامع از اوضاع و شرایط اقتصادی - اجتماعی و فرهنگی جوامع روستایی از یک‌سو و آشنایی با معماری مساکن آنان از سوی دیگر است. هدف پژوهش حاضر ارزیابی اثرات برنامه‌ها و سیاست‌های بهسازی مسکن روستایی در ساختار روستایی است. روش تحقیق در این پژوهش از نوع توصیفی- تحلیلی است و داده‌ها به‌روش پیمایشی تهیه شده‌است. برای سنجش اعتبار داده‌ها از ضریب آلفا کرونباخ استفاده شد. جامعه آماری پژوهش ساکنین نواحی روستایی (6378 نفر) که در آنها طرح بهسازی مسکن روستایی اجرا شده‌است. در این پژوهش از روش نمونه‌گیری تصادفی ساده استفاده شده‌است. برای تعیین حجم نمونه آماری از جدول بارتلت و همکاران استفاده شد که 209 نفر به‌عنوان جامعه آماری انتخاب شدند. برای تجزیه و تحلیل داده‌ها از تکنیک‌های آماری توصیفی، همبستگی، رگرسیون چند متغیره استفاده شده‌است. نتایج پژوهش نشان داد بین برنامه‌ها و سیاست‌های طرح بهسازی مسکن با ابعاد ساختار روستایی رابطه معنی‌داری وجود دارد. میزان اثرگذاری ابعاد بررسی شده ساختار روستایی برسیاست‌ها و برنامه‌های بهسازی یکسان و یک جهت نیست، بین همه مولفه‌های کالبدی، اقتصادی، زیست‌محیطی و اجتماعی ساختار روستایی با سیاست‌ها و برنامه‌های بهسازی رابطه مستقیم وجود دارد. در بین این ابعاد، بعد کالبدی با ضریب 514/0 اثرگذاری و تبیین بیشتری نسبت به ابعاد دیگر بررسی شده مسکن در پیش بینی سیاست‌ها و برنامه‌های بهسازی دارد. در رتبه دوم اثرگذاری بعد اقتصادی 160/0 تأثیر تبیین بیشتری نسبت به سایر ابعاد دارد.

کلیدواژه‌ها


حمدی، امیر، مجردی، غلامرضا و بادسار، محمد (1396). بررسی اثرات طرح بهسازی و مقاوم‌سازی مسکن روستایی بر کیفیت زندگی ساکنان نواحی روستایی شهرستان ارومیه، مطالعات علوم محیطزیست، 2(2)، 445-433. https://www.jess.ir/article_60158.html
سرتیپی‌پور، محسن، ندایی‌طوسی، سحر و سعادت شورک‌حاجی، سیما (1398). ارزیابی طرح ویژه‌ی بهسازی و نوسازی مسکن روستایی از منظر شاخص‌های مسکن مطلوب و پایدار روستایی، هنرهای زیبا: معماری و شهرسازی، 24(1)، 44-29. 10.22059/jfaup.2019.266714.672127doi:
عزمی، آیین، ذوالفقاری، امیرعلی، انتظاری، افشین، رزلانسری، اکرم و مطاعی، لیلا (1394). شناسایی مولفه‌های مؤثر در پایداری و بهسازی مسکن روستایی شهرستان کرمانشاه، جغرافیا و پایداری محیط، 5(24)، 16-1. https://ges.razi.ac.ir/article_400.html
عزیزپور، فرهاد و صادقی، زهره (1396). ارزشیابی اثرات اجرای طرح ویژه بهسازی مسکن روستایی بر توسعه روستایی دهستان ابریشم، مسکن و محیط روستا، 164(97)، 12-3. https://jhre.ir/article-1-1107-fa.html
عنابستانی، علی‌اکبر و تکلو، احسان(1402). تحلیل پیشران‌های کلیدی اثر گذار بر نظارت دهیاران بر ساخت و ساز روستایی با رویکرد آینده پژوهی (مورد مطالعه: شهرستان تویسرکان)، روستا و توسعه پایدار فضا، 4(1)، 38-21. 10.22077/vssd.2023.5641.1132
فراستی، فرناز، مظفر، فرهنگ، نصرالهی، فرشاد و مولایی هشجین، نصرالله (1397). تحلیل کیفیت محیطی فضاهای داخلی مسکن بومی نواحی کوهستانی گیلان با تأکید بر آسایش حرارتی، مطالعه موردی: روستای دوسالده رودبار، مطالعات برنامهریزی سکونتگاههای انسانی، 13(42)، 17-1. https://jshsp.rasht.iau.ir/article_540501.html
قدیری معصوم، مجتبی، بهمنی، افشین، قادر مرزی، حامد و رضوانی، محمدرضا (1400). ارزیابی آثار طرح ویژه بهسازی مسکن در تغییر ساختار کالبدی و عملکرد اقتصادی مساکن روستایی، شهرستان دهگلان، پژوهشهای جغرافیای انسانی، 53(1)، 63-47. 10.22059/jhgr.2019.272204.1007835doi:
قراگوزلو، هادی و عزیزپور، فرهاد (1399). سیاست مقاوم‌سازی مسکن و توسعه پایدار سکونتگاه‌های روستایی دهستان شوردشت در استان همدان، روستا و توسعه پایدار فضا، 1(3)، 34-20. DOI:10.22077/vssd.2020.3883.1013
کلانتری، خلیل، (1385). پردازش و تحلیل داده در تحقیقات اجتماعی- اقتصادی، تهران، انتشارات شریف.
مرکز آمار ایران (1401)، سالنامه آماری استان یزد.
مؤمنی، منصور، فعال قیومی، علی (1389). تحلیلهای آماری با استفاده از SPSS، تهران، نشر مؤلف.
میکانیکی، جواد، داودیان، الهه و شاطری، مفید (1396). تأثیرات اعتبارات بهسازی مسکن بر بهبود وضعیت زندگی در نواحی روستایی مورد مطالعه: بخش مرکزی شهرستان تایباد، مطالعات فرهنگی- اجتماعی خراسان، 12(2)، 157-134. https://www.farhangekhorasan.ir/article_75259.html
 
References
Ahmadi, A., Mojaradi, G., & Badsar, M. (2017). Investigating the effects of the rural housing improvement and retrofitting plan on the quality of life of the residents of rural areas of Urmia County. Environmental Science Studies, 2(2), 433-445. https://www.jess.ir/article_60158.html [In Persian]
Ajibola, G. M. and Sanmi, A. (2015). Housing Rehabilitation Strategy as Enabling Approach for Development of Rural Housing Poverty in Nigeria, World Journal of Social Sciences and Humanities, 1(1), 11-17. doi: 10.12691/wjssh-1-1-3
Anabestani, A., & Takloo, E. (2023). Analysis of the key driving forces affecting the supervision of village heads over rural construction with a foresight approach (Case study: Tuyserkan County). Rural and Sustainable Spatial Development, 4(1), 21-38. doi:10.22077/vssd.2023.5641.1132 [In Persian]
Azizpour, F., & Sadeghi, Z. (2017). Evaluating the effects of implementing the special plan for rural housing improvement on rural development in Abrisham District. Housing and Rural Environment, 164(97), 3-12. https://jhre.ir/article-1-1107-fa.html [In Persian]
Azmi, A., Zolfaghari, A., Entezari, A., Razlansari, A., & Motaei, L. (2015). Identifying the effective components in the sustainability and improvement of rural housing in Kermanshah County. Geography and Environmental Sustainability, 5(24), 1-16. https://ges.razi.ac.ir/article_400.html [In Persian]
Bredenoord, J. (2017). Sustainable Building Materials for Lowcost Housing and the Challenges Facing their Technological Developments: Examples and Lessons Regarding Bamboo, Earth-Block Technologies, Building Blocks of Recycled Materials, and Improved Concrete Panels, J Archit Eng Tech, 6, 187-200. DOI: 10.4172/2168-9717.1000187.
Cahill, N. (2014). Financing of social housing in selected European countries, NESC Secretariat Papers.
Farasti, F., Mozaffar, F., Nasrollahi, F., & Molaei Hesarjani, N. (2018). Analysis of the environmental quality of the interior spaces of indigenous housing in the mountainous areas of Gilan with an emphasis on thermal comfort, case study: Dosaldeh village of Rudbar. Studies on Human Settlement Planning, 13(42), 1-17. https://jshsp.rasht.iau.ir/article_540501.html [In Persian]
Ghadiri Masoum, M., Bahmani, A., Ghadir Marzi, H., & Rezvani, M. R. (2021). Evaluating the effects of the special housing improvement plan on changes in the physical structure and economic performance of rural dwellings, Dehgolan County. Human Geographical Research, 53(1), 47-63. doi:10.22059/jhgr.2019.272204.1007835 [In Persian]
Gharagozlou, H., & Azizpour, F. (2020). Housing retrofitting policy and sustainable development of rural settlements in Shordosht District, Hamedan Province. Rural and Sustainable Spatial Development, 1(3), 20-34. doi:10.22077/vssd.2020.3883.1013 [In Persian]
Giannetti, B.F., Demétrio, J.C., Agostinho, F., Almeida, C.M. and Liu, G. (2018). Towards more sustainable social housing projects: Recognizing the importance of using local resources. Recognizing the importance of using local resources, Building and Environment, 127, 187-203. https://doi.org/10.1016/j.buildenv.2017.10.033.
Hannula, E. L (2012). Going Green: a handbook of sustainable housing practices in developing countries, UN-HABITAT. https://unhabitat.org/going-green-a-handbook-of-sustainable-housing-practices-in-developing-countries
Huang, C., Deng, L., Gao, X., Luo, Y., Zhang, S., and Liu, L. (2013). Rural Housing Land Consolidation and Transformation of Rural Villages under the “Coordinating Urban and Rural Construction Land” Policy: A Case of Chengdu City, China, Low Carbon Economy, 4(12), 95-103. DOI: 10.4236/lce.2013.43010
Kalantari, K. (2006). Data processing and analysis in socio-economic research. Tehran: Sharif University Press. [In Persian]
Lyu, P., Yu, M, and Hu, Y. (2020). Contradictions in and improvements to urban and rural residents’ housing rights in China’s urbanization process, Habitat International, 97(4), 10-21. https://doi.org/10.1016/j.habitatint.2019.102101
Mikaniki, J., Davoodi, E., & Shateri, M. (2017). The effects of housing improvement credits on improving living conditions in rural areas: A case study of the central part of Torbat-e Jam County. Cultural-Social Studies of Khorasan, 12(2), 134-157. https://www.farhangekhorasan.ir/article_75259.html [In Persian]
Momeni, M., & Faal Ghayoomi, A. (2010). Statistical analysis using SPSS. Tehran: Moalef Publication. [In Persian]
National Rural Housing Coalition (2015). The Mutual Self- Help Housing Program Reflecting on 50 years of success. https://ruralhousingcoalition.org/wp-content/uploads/2015/11/Fifty-Years-of-Self-Help-Housing.pdf
Sartipizadeh, M., Nedaei Tousi, S., & Saadat Shorak-Haji, S. (2019). Evaluation of the special plan for rural housing improvement and renovation from the perspective of desirable and sustainable rural housing indicators. Fine Arts: Architecture and Urban Planning, 24(1), 29-44. doi:10.22059/jfaup.2019.266714.672127 [In Persian]
Shao, T., Jin, H, and Zhao, L. (2017). Current Situation and Improving Strategies for Northeast China's Rural Housings, House International, 42(4), 70-77. https://doi.org/10.1108/OHI-04-2017-B0009
Statistical Center of Iran (2022). Yazd Province Statistical Yearbook. [In Persian]
UN-Habitat (2012). Sustainable housing for sustainable cities: A policy framework for developing countries, UN Habitat. https://unhabitat.org/sustainable-housing-for-sustainable-cities-a-policy-framework-for-developing-cities