تبیین تأثیر قابلیت های کشاورزی‌ بر پیوندهای روستا - شهری شهرستان خرم آباد

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دکترای جغرافیا و برنامه ریزی روستایی گروه جغرافیا، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه فردوسی، مشهد، ایران

2 استاد گروه جغرافیا، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

3 استادیار گروه جغرافیا، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

4 دانشیار گروه جغرافیا، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

چکیده

ازجمله جریانات عمده بین سکونتگاه‌های شهری و روستایی روابط اقتصادی در زمینه کشاورزی است که با انتقال محصولات تولیدی به شهر و با تهیه نهاده‌های لازم کشاورزی از شهر صورت می‌گیرد و بدنبال خود، سایر جریانات‌ (نیروی کاری، افراد، سرمایه و...) را تحت تاثیر قرار می‌دهد. جریان‌های فضایی بین شهر و روستا در گذر زمان از عوامل کلیدی در تحولات فضایی سکونتگاه‌های روستایی است. این روابط اگر به صورت مکمل باشد به عملکردهای دو سویه منجر‌ می‌شود و می‌تواند زمینه ساز توسعه روستایی شود. روش تحقیق توصیفی- تحلیلی و داده‌های مورد نیاز به کمک روش‌های اسنادی و پیمایشی جمع‌آوری شد. در این مطالعه 22 روستا با استفاده از روش نمونه گیری طبقه‌بندی تخصیص یافته، انتخاب شد. واحد تحلیل کشاورزان در روستاهای نمونه شهرستان خرم‌آباد بوده است، برای بررسی ظرفیت‌های اقتصادی‌ (کشاورزی) و شدت جریان‌های روستایی-شهری روابط اقتصادی روستائیان در زمینه کشاورزی را با چهار نقطه شهری به کمک پنج مولفه و 41 گویه کمی شد. و پس از کمی نمودن متغیر ظرفیت‌های اقتصادی‌ (کشاورزی) و شدت جریان‌های روستایی-شهری رابطه آنها مورد بررسی قرار گرفت. جهت سنجش رابطه میان ظرفیت‌های کشاورزی و پیوندهای روستایی شهری پس از استخراج میزان زمین های زراعی و باغی زیر کشت و محصولات تولید شده و پس از آن محاسبه سرانه محصولات به تفکیک محصول و روستا از آزمون همبستگی پیرسون و برای رتبه بندی روستاها از مدل ویکور و وزن دهی به معیارها از AHP استفاده شد. نتایج حاکی از آن است که بین دو متغیر ظرفیت‌های اقتصادی روستاهای مورد مطالعه و شدت جریان‌های روستایی-شهری همبستگی مستقیم و معناداری با شدت قوی‌ (0.812) در سطح اطمینان 99 درصد وجود دارد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Explaining the impact of agricultural capabilities on rural-urban links in Khorram Abad County

نویسندگان [English]

  • maryam nadery 1
  • hamid shayan 2
  • Maryam Ghasemi 3
  • Hamdollah Ssojasi Gheidari 4
1 PhD in Geography and Rural planning, Department of Geography, Faculty of Literature and Human Sciences, Ferdowsi University of Mashhad, Mashhad, Iran
2 Professor, Department of Geography, Faculty of Literature and Human Sciences, Ferdowsi University of Mashhad, Mashhad, Iran
3 Assistant Professor, Department of Geography, Faculty of Literature and Human Sciences, Ferdowsi University Of Mashhad, Mashhad, Iran
4 Associate Professor, Department of Geography, Faculty of Literature and Human Sciences, Ferdowsi University Of Mashhad, Mashhad, Iran
چکیده [English]

Among the main flows between urban and rural settlements are economic relations in the field of agriculture, which takes place with the transfer of manufactured products to the city and the provision of necessary agricultural inputs from the city, followed by other flows (labour force, people, capital, etc.). ..) affects Spatial flows between the city and the village over time are key factors in the spatial evolution of rural settlements. If these relations are complementary, they lead to two-way functions and can become the foundation of rural development. The descriptive-analytical research method and the required data were collected with the help of documentary and field methods.In this study, 22 villages were selected using the stratified sampling method. The unit of analysis was farmers in the sample villages of Khorram Abad County, after quantifying the variable of economic capacities (agriculture) and intensity of rural-urban flows, their relationship was investigated. In order to measure the relationship between agricultural capacities and urban-rural links after extracting the amount of agricultural and garden land under cultivation and the products produced, and then calculating the per capita products separately by product and village using the Pearson correlation test and ranking the villages using the Vicor model and AHP was used to weight the criteria.The results indicate that there is a direct and significant correlation between the two variables of the economic capacities of the studied villages and the intensity of rural-urban flows with a strong intensity (0.812) at the 99% confidence level.

کلیدواژه‌ها [English]

  • rural-urban economic links
  • agricultural capabilities
  • Khorram Abad County

مراجع

آسایش، حسین (1392). برنامه ریزی روستایی در ایران. تهران: انتشارت پیام نور. https://press.pnu.ac.ir/book_28620.html
اصدقی سراسکانرود، زهرا (1389). بررسی کارایی شبکه تولید و جمع‌آوری شیر با تاکید بر تقویت پیوندهای روستایی- شهری (نمونه موردی شهرستان هشترود بخش مرکزی). پایان نامه کارشناسی ارشد برنامه ریزی روستایی، دانشگاه زنجان، دانشکده علوم انسانی. https://www.gahr.ir/?_action=export&rf=nlm&issue=8923
بابایی، بهناز و سعیدی، عباس (1402). تحول روابط و مناسبات شهر و روستا در بخش مرکزی شهرستان درگز. روستا و توسعه پایدار فضا، بازیابی شده در فروردین 1402. https://doi.org/10.22077/VSSD.2023.5744.1141
https://vssd.birjand.ac.ir/article_2398.html
بیگدلی، محمدعلی (1397). بررسی پیوندهای اقتصادی روستا- شهری و تأثیر آن بر معیشت پایدار روستائیان (مطالعه موردی: دهستان سهرین زنجان). پایان نامه کارشناسی ارشد برنامه ریزی روستایی، دانشگاه زنجان، دانشکده علوم انسانی.
 پیشرو، حمداله و عزیزی، پروانه (1388). توسعه کشاورزی پایدار از طریق پایدارسازی درآمدهای کشاورزی. نگرش‌های نو در جغرافیای انسانی، 1(4)، 20-1. https://www.sid.ir/paper/177055/fa
تقی زاده، فاطمه و صرافی، مظفر (1387). راهبرد شبکه منطقه‌ای؛ چارچوبی برای توسعه منطقه‌ای در کشور. پژوهش‌های علوم زمین، 1(1). https://www.sid.ir/paper/479485/fa
رضوانی، علی اصغر (1380). روابط متقابل شهر و روستا با تأکید بر ایران (رشته جغرافیا). تهران: دانشگاه پیام نور.
https://www.ketabcity.com/bookview.aspx?bookid=1807140
رضوانی، محمد رضا، منصوریان، حسین و احمدی، فاطمه (1389). ارتقای روستاها بـه شـهر و نقـش آن در بهبـود کیفیـت زندگی ساکنان محلی. پژوهش‌های روسـتایی، 1(1)، 65-33. https://jrur.ut.ac.ir/article_21825.html
رفیعیان، مجتبی، مولودی، جمشید، مشکینی، ابولفضل، رکن الدین افتخاری، عبدالرضا و ایران دوست، کیومرث (1392). رابطه تحول کارکرد مرز با ارتقای وضعیت پیرامونی شهرهای مرزی بانه و سقز. مطالعات شهری، 45 (9)، 63-45. https://urbstudies.uok.ac.ir/article_7885.html
سنایی مقدم، سروش،  عنابستانی، علی اکبر، رحمانی، بیژن و عزیزپور، فرهاد (1401). اثرات پیوندهای روستایی- شهری بر امنیت غذایی خانوارها در سکونتگاه‌های پیراشهری دهدشت. روستا و توسعه پایدار فضا، بازیابی شده در اسفند 1401. https://doi.org/10.22077/VSSD.2023.5825.1145
شفیعی ثابت، ناصر و اسماعیل زاده، حسن (1393). پیوندهای روستایی-شهری، شبکه بازارهای دوره‌ای و توسعه ناحیه‌ای (مورد مطالعه: سکونتگاه پیرامونی کلانشهر تهران). فصلنامه آمایش سرزمین، 6 (2)، 51-46. https://doi.org/10.22059/JTCP.2014.53202
صرامی، حسین (1384). روابط شهر و روستا در بخش مرکزی شهرستان اصفهان. علوم انسانی دانشگاه اصفهان، 18 (1)، 29-46. https://www.sid.ir/paper/24857/fa
طاهرخانی، مهدی و رکن الدین افتخاری، عبدالرضا (1383). تحلیل نقش روابط شهر و روستا در تحول نواحی روستایی استان قزوین. مدرس علوم انسانی، 15 (35)، 111-79. https://www.sid.ir/paper/7053/fa
کاظمی، حسین (1390). تحلیل و بررسی جریان‌های سرمایه اقتصادی در روابط شهر و روستا (نمونه موردی: شهرستان زنجان). پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه زنجان، دانشکده علوم انسانی.
مطیعی لنگرودی، سید حسن، خسروی مهری، حمیده و طورانی، علی (1393). اثرات روابط اقتصادی شهر و روستا بر وضعیت اجتماعی و اقتصادی سکونتگاه‌های روستایی. اقتصاد فضا و توسعه‌ی روستایی، 3 (4)، 19-42. http://serd.khu.ac.ir/article-1-2167-fa.html
هاشمی ارکوینی، فاطمه (1396). نقش تولید محصولات باغی در پیوند روستا ـ شهری و توسعه کالبدی (نمونه موردی: دهستان سولقان، شهرستان تهران). برنامه ریزی و توسعه کالبدی، 2 (5)، 45-28. https://psp.journals.pnu.ac.ir/article_3826.html
یاسوری، مجید (1386). مقدمه‌ای بر اقتصاد روستایی، (با تاکید بر بخش کشاورزی). مشهد: انتشارات آستان قدس رضوی. https://www.gisoom.com/book/1451354
یاسوری، مجید و سجودی، مریم (1399). بررسی نقش بازارهای روز عرضه‌ی محصولات روستایی در تقویت روابط شهر و روستا (نمونه: شهر رشت). فصلنامه پژوهش‌های جغرافیای اقتصادی، 1 (1)، 62-49. dor:20.1001.1.27173747.1399.1.1.4.3
Alemu Zewdu, G. and Malek, M. (2010). Implications of Land Policies for Rural-urban Linkages and Rural Transformation in Ethiopia;Development Strategy and Governance Division. International Food Policy Research Institute,IFPRI, ESSP II Working Paper 15 October 2010. https://essp.ifpri.info/files/2011/02/ESSP2_DP15_Implications-of-Land-Policies-for-Rural-urban-Linkages-and-Rural-Transformation-in-Ethiopia.pdf
Andersson Djurfeldt, A. (2012). Virtuous and Vicious Cycles in Rural–Urban Linkages: Cases from Zimbabwe. African Studies Association of India, New Delhi, Online Publication,Africa Review 4(2), 2012: 136–156. https://brill.com/view/journals/bafr/4/2/article-p136_4.xml
Douglass, M.)2013).Integrated Regional Planning for Sustainable Development in Asia: Innovations in the Governance of Metropolitan, Rural-Urban, and Trans border Riparian Regions.UNCRD Expert Group Meeting on Integrated Regional Development Planning, 28-30 May. https://uncrd.un.org/content/expert-group-meeting-irdp
De Haan, L.J, & Quarles van Ufford, P. (2002). About Trade and Trust. The question of livelihood and social capital in rural-urban interactions.243-264. http://hdl.handle.net/1887/4812
Gary, B & Venhorst, V (2015).Economic linkages between urban and rural regions - what’s in it for the rural? Regional Studies Association Annual Conference, Piacenza, Italy. https://www.regionalstudies.org/wp-content/uploads/2018/07/Bosworth_and_Venhorst_RSA_Piacenza_FINAL.pdf
Hughes, D., & Litz, V. (1996).Rural – Urban Economic Linkages for Agriculture and Food, Processing in the Mpnroe, Louisiana, Functional Econimic Area, gournal of Agriculture and Applied Economic. https://doi.org/10.1017/S1074070800007355
Ira Das, M. K. D & Saundarjya, B. (2013). Rural–urban Linkages for Development of Rural Economy in Assam: A Social Accounting Matrix Approach. International Journal of Rural Management 9 (2). https://doi.org/10.1177/0973005213499222.
Institute Netherlands Ministry of Foreign Affairs. (2002).Sustainable Economic Development Department, Department for International Development. https://www.government.nl/ministries/ministry-of-foreign-affairs
The Global Entrepreneurship Monitor United Kingdom. (2013) Monitoring Report.Jonathan Levie, Mark Hart, Karen Bonner. https://strathprints.strath.ac.uk/53296/
Javier ,E. Arilson, F.Francisco, A. & Carmen, P. (2015).Linkage to Dynamic Markets and Rural Territorial Development in Latin America. World Development, 73, September 2015, Pages 44-55. https://doi.org/10.1016/j.worlddev.2014.09.017
Lichter, D. & Brown, D. (2011).Rural America in an Urban Society: Changing Social and Spatial Boundaries. Annual Review of Sociology, 37, 565-592. https://doi.org/10.1146/annurev-soc-081309-150208
Mawazo, M., Magesa.Kisangiri M. and Jesuk ,K.(2014) .Access to Agricultural Market Information by Rural Farmers in Tanzania. International Journal of Information and Communication Technology Research, 4(7), July 2014. file:///C:/Users/takshop/Downloads/vol4no7_2%20(1).pdf
Olwande, J., Smale, M., Mathenge, M.Place, F., & Mithöfer, D. (2015).Agricultural marketing by smallholders in Kenya: A comparison of maize, kale and dairy.  Food Policy, Elsevier, vol. 52(C), pages 22-32. https://doi.org/10.1016/j.foodpol.2015.02.002
Pike, A., Rodríguez-Pose, A., & Tomaney, J. (2016).Shifting horizons in local and regional development Regional Studies, 46-57, https://doi.org/10.1080/00343404.2016.1158802
Tacoli, C. & Agergaard, j. (2017).Urbanisation, rural transformations and food systems the role of small towns. International Institute for Environment and Development. https://www.iied.org/sites/default/files/pdfs/migrate/10806IIED.pdf
Tacoli, C. (1998). Rural - Urban Interactions. Environment and Urbanization, 10(1), April. https://doi.org/10.1177/095624789801000105
Tacoli, C. & Richard,M. (2010). Exploring mobility and migration in the context of rural-urban linkages: Why gender and generation matter. Environment and Urbanization, 22 (2). https://doi.org/10.1177/0956247810379935
Tracey-White, J. (2005). Rural–urban marketing linkages An infrastructure identification and Survey guide: PART A Conceptual framework. Food and agriculture organization of the United Nations; Rome. https://www.fao.org/sustainable-food-value-chains/training-and-learning-center/details-materials/en/c/275497/
Woods, M. (2005).Rural Geography. Sage, London. https://uk.sagepub.com/en-gb/eur/rural-geography/book224922

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 30 اردیبهشت 1402
  • تاریخ بازنگری: 16 مرداد 1402
  • تاریخ پذیرش: 05 آبان 1402

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار