واکاوی مشکلات ارائه خدمات دولت الکترونیک در سکونتگاه های روستایی استان همدان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه ترویج و آموزش کشاورزی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران

2 دانشجوی کارشناسی ارشد گروه ترویج و آموزش کشاورزی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران

3 دانشجوی دکتری گروه ترویج و آموزش کشاورزی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران

چکیده

با قدم نهادن به دهکده جهانی و ظهور تکنولوژی اطلاعات و ارتباطات، جوامع دچار دستخوش تغییرات بنیادین و اساسی شده‌ است. با توجه به اینکه بخش قابل توجهی از جمعیت جهان در روستاها سکونت دارند، بدینسان ایجاد و گسترش دولت الکترونیک در مناطق روستایی بسیار حائز اهمیت بوده و می‌تواند چشم انداز‌های مثبتی را برای این سکونتگاه ها در حوزه‌های اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و فرهنگی در پی داشته باشد و موجب توانمندی جمعیت روستایی ‌گردد؛ با این وجود به دلایل متعدد، برخی از کشور‌ها در تحقق اهداف دولت الکترونیک موفق نبوده‌اند. در ایران نیز، این مسئله به خریداری سخت‌افزار‌ها محدود و در بهترین حالت، اطلاعات محدودی در وب سایت سازمان‌ها یا وزارتخانه‌ها قرار داده شده است و در عمل با مشکلات متعددی به خصوص در مناطق روستایی مواجه بوده است. هدف از پژوهش حاضر، بررسی مشکلات ارائه خدمات دولت الکترونیک در مناطق روستایی استان همدان (شهرستان‌های همدان، بهار و فامنین) از دید‌گاه کار‌گزاران دفاتر فاوای روستایی است. روش پژوهش توصیفی-پیمایشی با بهره‌گیری از ابزار پرسشنامه است. جامعه آماری پژوهش شامل 91 نفر از کار‌گزاران دفاتر بوده که با روش تمام شماری به عنوان نمونه مورد بررسی انتخاب شدند. جهت تجزیه و تحلیل داده ها از آمارهای توصیفی (فراوانی، درصد، میانگین، ضریب تغییرات) و استنباطی (تی تک نمونه ای، فریدمن) در نرم افزار SPSS و تحلیل عاملی تاییدی در نرم افزار LISREL استفاده شد. نتایج بیانگر شناسایی و اولویت‌بندی موانع و مشکلات ارائه خدمات دولت الکترونیک در پنج حوزه جداگانه بود که به ترتیب موانع حوزه سازمانی و مدیریتی، اقتصادی- مالی، اجتماعی- فرهنگی، فنی- مخابراتی و قانونی- حقوقی، مهمترین اولویت های اثرگذار بر ارائه خدمات دولت الکترونیک در مناطق روستایی بوده است. درنهایت مدل مفهومی مشکلات و موانع گسترش دولت الکترونیک در دفاتر فاوای روستایی از برازش نسبتا خوبی برخوردار بوده و در جامعه آماری تحقیق، صحیح به کار گرفته شده است.

کلیدواژه‌ها


بهاری، عیسی؛ برقی، حمید؛ رخشانی مقدم، حیدر؛ یوسف زاده، ادریس؛ مرادی، نصرت، (1395) ارزیابی عملکرد دفاتر فناوری اطلاعات و ارتباطات روستایی در ارائۀ خدمات به نواحی روستایی (مطالعۀ موردی: روستاهای شهرستان سردشت) مجلّة پژوهش و برنامه ریزی روستایی، سال 5، شماره 3، صص 24-1.
بهبودی، محمدرضا؛ کهنعلی، رضا؛ قاسمی، آرزو (1398)، شناسایی موانع موفقیت کامل برنامۀ توسعۀ دولت الکترونیک از دید مسئولان و شهروندان و ارائۀ راهکارهایی برای موفقیت در آن مطالعه ای کیفی در استان هرمزگان، فصلنامه سیاست نامه علم و فناوری، دوره 1، شماره 9، صص 57-46
تاج، (1389)، عوامل مؤثر بر پذیرش و به کارگیری فناوری اطلاعات و ارتباطات در روستاها، مطالعه موردی :روستای قرن آباد استان گلستان .پایان نامه کارشناسی ارشد، تهران
تیموری اصل، یاسر و شهرخی، بهروز، (1397)،  بررسی موانع استقرار دولت الکترونیک در شرکت منطقۀ یک عملیات انتقال گاز استان خوزستان. پایان نامۀ کارشناسی ارشد. دانشگاه آزاد اسلامی، واحد گچساران.
خرم، کبری؛ اسدی، اسماعیل؛ درنیانی، سحر، (1399)، تبیین الگوی توسعه دولت الکترونیک به منظور ارائه مطلوب خدمات عمومی برمبنای سیاستهای کلی اقتصاد مقاومتی، نشریه پژوهش های پیشرفت: سیستم و راهبردها، شماره 4، صص 38-11
راستگو، حمیده، (1390)، تحلیلی بر نقش دفاتر خدمات ارتباطی در فرآیند توسعه روستایی مطالعه موردی: بخش مرکزی شهرستان لامرد، پایان ­نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه سیستان و بلوچستان.
راسخی، بهروز؛ رحیمی، آذر و علی بیگی،امیر­حسین، (1390)، ارزیابی عوامل مؤثر بر رضایت روستاییان از دفاترICT روستایی،  پژوهش­های ترویج و آموزش کشاورزی، شماره 4، صص 71-56.
رحیمی، غلامرضا، امیری، سعیده و قربانی نامور، فرخ، (1395)، شناسایی و اولویت بندی عوامل مؤثر بر پیاده سازی موفقیت آمیز طرح های دولت الکترونیک در شرکت مخابرات شهر تبریز و ارائۀ الگوی مطلوب، فصلنامۀ مطالعات مدیریت و کارآفرینی،دوره 1، شماره 2، صص 153-142
رعیت­پور، منیره، (1393)، تحلیل وضعیت دفاتر فناوری اطلاعات و ارتباطات (فاوا) روستایی استان همدان. پایان نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه بوعلی سینا همدان.
رکن الدین افتخاری، عبدالرضا، آقایاری هیر، محسن، منتظر، غلامعلی و پورطاهری، مهدی، (1391)،  ارزیابی تحقق دولت الکترونیک در روستاهای ایران.، مدرس علوم انسانی  برنامه ریزی و آمایش فضا، دوره 2، شماره 16،صص 1-17
زنده بودی، فاطمه، (1390)، موانع تحقق دولت الکترونیک از دیدگاه شهروندان شهر تهران )مطالعۀ تطبیقی شهروندان مناطق بافت فرسوده و غیرفرسوده(. پایان نامۀ کارشناسی ارشد. اجتماعی و علوم دانشگاه علامه طباطبایی.
سجادی، سیده فاطمه، (1395)، شناسایی موانع پذیرش و گسترش دولت الکترونیک از دیدگاه کارکنان سازمان امور مالیاتی حوزۀ شهرستان ساوه و زرندیه . کنفرانس بین المللی نخبگان مدیریت.
سرفرازی، مهر­زاد، معمار­زاده، غلامرضا و قربانی، امیر، (1386)، دولت الکترونیک و متدلوژی پیاده­سازی آن، دومین کنفرانس بین المللی مدیریت فناوری اطلاعات و ارتباطات، اول و دوم اسفند­ماه، تهران، صص 88-71.
سهرابی، روح اله، صمدی، عباس و حیدری، فاطمه (1395)، شناسایی و رتبه­بندی عوامل حیاتی موفقیت اجرای طرح دفاتر فناوری اطلاعات و ارتباطات، روستا و توسعه، دورۀ 19 ، شمارۀ1، ص 72-53
شیخی، داود؛ پازکی، معصومه؛ ماسوری، مژگان، (1399) شناسایی و رتب هبندی عوامل مؤثر در افزایش کارایی دفاتر فناوری اطلاعات و ارتباطات روستایی، سیاست نامه علم و فناوری، دوره 11، شماره 3، صص 60-44
صیدایی، سید اسکندر و هدایتی­مقدم، زهرا، (1391)، ارزیابی نقش دفاترICT روستایی در ارائه خدمات به نواحی روستایی، جغرافیا و برنامه­­ریزی محیطی، شماره1، صص 142-129.
طاهرپور کلانتری، حبیب الله، رهنورد، فرج الله و حسینی مرام، سیدمحمدتقی، (1391).  شناسایی موانع پیاده سازی دولت الکترونیک در دستگاه های دولتی استان قم. فصلنامۀ فرایند مدیریت و توسعه ،دوره 4، شماره 25، صص 112-87
عبادی،رحیم، (1384)، فناوری اطلاعات و آموزش و پرورش. چاپ دوم، مؤسسه توسعه فناوری آموزش مدارس هوشمند تهران،
فقیهی، مهدی و معمارزاده، غلامرضا (1394)، مدل توسعۀ دولت الکترونیک در ایران1404. فصلنامۀ مدیریت فناوری اطلاعات،دوره 1، شماره 7، صص 142-125
قربانی­زاده، وجه­اله، دود­ساز، حبیب و عباسی­پور، جعفر، (1393)، فراتحلیل موانع استقرار دولت الکترونیک در ایران، فصلنامه مطالعات مدیریت فناوری اطلاعات، شماره 8، صص 31-1.
کاظمی، مصطفی، فیاضی، مرجان و میر­زاده، ملیحه، (1387)، بررسی موانع استقرار دولت الکترونیک در سازمان­دولتی ایران، مجله پژوهش­های مدیریت، شماره 2، صص 204- 185.
کشته گر، عبدالعلی؛ قاسمی، محمد؛ رضایی اول زهان، محمد، (1396)، شناسایی و اولویت بندی عوامل بازدارندهی ارائه خدمات الکترونیک، پژوهش های مدیریت عمومی، دوره 10، ماره 36، صص  256-233
لگزیان، محمد، باقری، روح اله؛ نوروزی نیک، یاسمن، (1399)، چالش­های ارتقای سطح اثربخشی بنگاه های خدمات الکترونیک از نگاه سیاستگذاران دولتی، نشریه کاوش های مدیریت بازرگانی، سال 12، شماره 24، 486-448
محسنین، شهریار و محمد­رحیم، اسفیدانی، (1393)، مدل­سازی معالات ساختاری به کمک نرم­افزار لیزرل. چاپ دوم. نشر کتاب مهربان: تهران.
مقدسی، علیرضا  (1384) ، ارائه یک مدل چهار بعدی برای پیاده سازی دولت الکترونیک در ایران، کنفرانس بین­المللی مدیریت، 1-16
مقدسی، علیرضا، (1383)،  مدل­های پیاده­سازی دولت الکترونیک، مجله تدبیر، سال شانزدهم، شماره 160، صص 68-89
میرغفوری، سید حبیب اله؛ مروتی شریف آبادی، علی؛ برومند زاد، یاسمین؛  زمانی، فاطمه، (1395). تحلیلی بر عوامل مؤثر بر موفقیت تحویل خدمت در دولت الکترونیک (مطالعۀموردی: خدمات الکترونیک دانشگاه یزد). مدیریت تولید و عملیات، دوره 7، شماره 2، 136-117.
نوروزی، علی، (1396)،  بررسی عوامل مؤثر در استفاده از خدمات دولت الکترونیک توسط شهروندان )مطالعۀ موردی: کاربران و استفاده کنندگان از وبگاه های دولتی در شهر بوشهر(. پایان نامۀ کارشناسی ارشد. دانشگاه پیام نور استان هرمزگان.
وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات (1400)، گزارش تحلیلی وضعیت شاخص توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات، مرکز برنامه ریزی و نظارت راهبردی.
Al Athmay, A. A., Fantazy, K. and Kumar, V., 2016, E-Government Adoption and User’s Satisfaction: An Empirical Investigation. EuroMed Journal of Business, VOL. 1 NO 11, pp. 57-83
Bakhshizadeh, H., Hosseinpour, M. and Pahlevanzadeh, F., 2011, Rural ICT interactive
planning in Ardabil province: Sardabeh case study. Computer Science, VOL. 3, NO 1, PP. 254-259.
Elsheikh, Y., Cullen, A., and Hobbs, D., 2008, E-Government in Jordan: Challenges and opportunities. Transforming Government process and policy., Vol. 2: 83-103.
Glyptis, L., Christofi , M., Del Giudice, M., Vrontis, D.,Salomi, D and Michael, P, 2020, E-Government implementation challenges in small countries: The project manager's perspective, Technological Forecasting & Social Change, 152, 119880.
Horst, M., Kuttschreuter, M., and Gutteling, J. M., 2007, Perceived usefulness, personal experinces, risk perceotion and trust as determinations of adoption of e- government services in the Netherlands. Computers in Human Behavior,. Vol. 23: 1838- 1852.
Jacob, D. W., Fudzee, M. F. M., Salamat, M. A., Kasim, S., Mahdin, H., & Ramli, A. A. 2017, Modelling end-user of electronic-government service: the role of information quality, system quality and trust. In IOP Conference Series: Materials Science and Engineering, VOL. 1, NO 226, PP. 1-10,
Juliantari, P., Divayana, D.G.H., and Dantes, G.R., 2019, Analysis of E-Government Governance in Bangli District’s Government Using the COBIT 5 Framework, Advances in Social Science, Education and Humanities Research, 3rd International Conference on Innovative Research Across Disciplines, 394: 347-353
Leng, C., Ma, W., Tang, J. and Zhu, Z. 2020, ICT adoption and income diversification among rural households in China. Applied Economics, 52(33), pp. 3614-3628
Madzova,.V, Krste,. S & Ljupco, D. 2013, Egovernment as an efficient tool towards good governance (Trends and comparative analysis throughout worldwide regions and within west Balkan countries). Balkan Social Science Review, VOL. 1, 157-174.
Pathak, M., Kaur, G., & Singh, S., 2015, Web Services: An E-Government Perspective. International Journal of Computer Applications (0975 – 8887), International Conference on Advancements in Engineering and Technology (ICAET 2015):29-31
Pérez-Morotea , R ., Pontones-Rosaa .,C & Núñez-Chicharrob, M., 2020, The effects of e-government evaluation, trust and the digital divide in the levels of e-government use in European countries, Technological Forecasting & Social Change, VOL 3, NO 54, PP. 1-14.
Prybutok, V., Zhang, W., and Pyam., S., 2008, Evaluating Leadership, IT Quality, and Net Benefits in an E-Government Environment. Information & Management.,Vol. 45: 143-152.
Rana, N. P. and Dwivedi, Y. K., 2015, Citizen's Adoption of an E-Government System: Validating Extended Social Cognitive Theory (SCT). The Journal of Government Information Quarterly, VOL. 2, NO 32, pp. 172-181.
Sunita, D. 2017, ICT IN RURAL DEVELOPMENT OF INDIA. 4th international Conference on Recent Research Development, Social Science and Humanities, Institution of Electronics and Telecommunication Engineers, Chandigarh, India, pp.109-113.
UNITED NATIONS. 2014. E-Goverenment Survey 2014. Economic & Social Affairs. UN. Report.P.5.
Veeramootoo, N., Nunkoo. R. and Dwivedi, Y. K., 2018, What Determines Success of an E-Government Service? Validation of an Integrative Model of E-Filing Continuance Usage. The Journal of Government Information Quarterly, VOL. 2, NO 35, pp. 161-174.
Ziemba, E., Papaj, T., and Jadamus-Hacura, M., 2015, Critical success factors for adopting state and local e-government polish insights. In Proceedings of the 13th International Conference on e-Society 2015, International Association for Development of the Information Society: 95-102.
Sharma, S. K., Metri, B., Dwivedi, Y. K., and Rana, N. P., 2021, Challenges common service centers (CSCs) face in delivering e-government services in rural India. Government Information Quarterly, 38(2), 101573.
-UN, 2020, E-Government survey 2020, Department of economic and social affairs. https://www.un.org