تأثیر شوک‌های اقتصادی بر نرخ رشد جمعیت روستایی در استان‌های ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه علوم سیاسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه بیرجند، بیرجند، ایران

2 دکتری اقتصاد، کارشناس اقتصادی ، اداره کل امور اقتصادی و دارایی خراسان جنوبی، بیرجند، ایران

چکیده

نرخ رشد جمعیت از جمله عوامل تأثیرگذار بر رشد و توسعه اقتصادی یک کشور محسوب‌می‌شود. طی چند سال گذشته، رشد این متغیر در ایران کاهش چشمگیری داشته است که یکی از دلایل این اتفاق، به بی‌ثباتی اقتصاد و نوسانات حاصل از آن بر می‌گردد و مشوق‌ها و سیاست‌های افزایش جمعیت نیز نتوانسته است کارساز باشد. هدف این پژوهش بررسی اثرات شوک‌های اقتصادی بر نرخ رشد جمعیت روستایی استان‌های ایران بوده است. بدین‌منظور، برای بررسی اثرات شوک‌های اقتصادی از مدل بیزین پنل‌ور (Bayesian Panel VAR) در نرم‌افزار متلب طی بازه زمانی 1376-1401 بهره گرفته شد. داده‌های سری زمانی موردنیاز از بانک مرکزی و مرکز آمار ایران استخراج شد. نتایج پژوهش نشان داد که نرخ تورم، نرخ ارز و ضریب جینی اثر منفی بر نرخ رشد جمعیت روستایی استان‌ها گذاشته‌اند. اثر شوک رشد اقتصادی و درآمد خانوار در دوره‌های ابتدایی و کوتاه مدت برای اکثر استان‌ها باعث افزایش نرخ رشد جمعیت روستایی شده اما با گذشت زمان و در دوره‌های بلندمدت به‌دلیل افزایش مهاجرت از روستا به شهر، اثر آن منفی شده و منجر به کاهش نرخ رشد این متغیر می‌گردد. با این حال، این امکان وجود داشت که مهاجرت معکوس نیز داشته‌باشیم؛ اما علی‌رغم امکانات، به‌دلیل افراد بازنشسته، تأثیر چندانی در نرخ رشد ندارد. نتایج حاصله برای تمامی استان‌ها معنادار به‌دست آمد. علاوه بر این، نتایج تجزیه واریانس نشان داد که پس از 20 دوره، برای تمامی استان‌ها نرخ تورم بیشترین تأثیر (به‌استثنای اثر خود متغیر) را بر روی نرخ رشد جمعیت روستایی داشته و ضریب جینی در اکثر استان‌ها دارای کمترین اثر بر این متغیر بوده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

مراجع

ابریشمی، حمید، برخورداری، سجاد، جدیدزاده، علی و عبدی، مائده. (1402). اثر متغیرهای جمعیت‏‌شناختی بر پویایی درآمد خالص خانوارهای شهری و روستایی. پژوهش‌های برنامه و توسعه، 4(1)، 67-99. https://doi.org/10.22034/pbr.2023.363360.1275
اخگری, مهدی و قاسمیان مقدم, علیرضا . (1402). اولویت بندی عوامل موثر بر تاب آوری اقتصادی خانوارهای روستایی در برابر خشکسالی (مورد مطالعه: بخش دستگردان شهرستان طبس). روستا و توسعه پایدار فضا، 4(2)، 112-129.doi: 10.22077/vssd.2023.5530.1121
اسنودان، برایان، هوارد، آر. وین. (1401). اقتصاد کلان جدید (منشأ، سیر تحول و وضعیت فعلی) (منشور خلیلی عراقی و علی سوری، مترجمان). انتشارات سمت. ISBN: 9789645308795
افقه، سید مرتضی، منصوری، سید امین، ملتفت، حسین و بهاروند، پرستو. (1401). بررسی اثر تغییرات جمعیتی و سرمایه انسانی بر رشد اقتصادی در ایران. اقتصاد باثبات. 3(1)، 161-185. https://doi.org/10.22111/sedj.2022.40383.1142
سایه میری، علی، نیک گفتار، لیلی، عسگری، حشمت‌الله، شایان، عبدلله. (1399). فراتحلیل تأثیر رشد جمعیت بر رشد اقتصادی و رفاه اجتماعی. فصلنامه علمی – پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی استان کردستان، 20(79)، 119-152. https://dor.isc.ac/dor/20.1001.1.17358191.1399.20.79.4.6
شایان, حمید , عرفانی, زینب و سجاسی قیداری, حمداله . (1400). تحلیل مقایسه‌ای مهاجرت معکوس(شهری- روستایی) ایران در مقیاس استانی. روستا و توسعه پایدار فضا. 2(3)، 1-18.doi: 10.22077/vssd.2021.4791.1044
صفدری، حمید، سلیمی‌فر، مصطفی و ناجی میدانی، علی‌اکبر. (1397). اثر رشد جمعیت (با رویکرد اقتصاد دانش بنیان) بر نوآوری در کشورهای منتخب OECD طی دوره زمانی (2013 - 1995). در چکیده مقالات کنفرانس ملی الگوهای نوین در مدیریت و کسب و کار با رویکرد حمایت از کارآفرینان ملی . تهران. https://www.noormags.ir/view/en/articlepage/1809540
طاهری‌فرد، علی، قدیری‌نژادیان، محمد حمزه، کریمی‌بیرانوند، محمود و فروغی‌زاده، یاسین. (1394). اثر افزایش نرخ ارز بر هزینه خانوار از کانال واردات (تحلیل داده ستانده). پژوهش‌های اقتصادی ایران، 4(13)، 257-272. https://dor.isc.ac/dor/20.1001.1.23222530.1394.4.13.14.1
عنابستانی, علی اکبر , قنبری, سیروس , پورجوپاری, مرضیه و خدادادی, علی . (1401). ارزیابی تاثیر سیاست‌های جمعیتی دولت بر پایداری سکونتگاه‌های روستایی (مطالعه موردی: شهرستان کرمان). روستا و توسعه پایدار فضا،3(2)، 1-24. doi: 10.22077/vssd.2022.5182.1093
غفاری‌فرد، محمد، رضایی، حسین، یوسفزی، داود. (1402). مدل‌سازی تأثیر میزان رشد جمعیت بر متغیرهای کلان اقتصادی در ایران (رویکرد پویایی سیستمی). جمعیت , 28(117 و 118), 71–95. https://ensani.ir/fa/article/540756
فاطمی زردان، یعقوب، فطرس، محمدحسن، سپهردوست، حمید و خضری، محسن. (1400). تأثیرات تکانه‌های کلان اقتصادی بر مطلوبیت و متوسط مخارج سالانه خانوار در استان‌های ایران (رساله دکتری تخصصی). دانشکده علوم اقتصادی و اجتماعی، دانشگاه بوعلی سینا همدان.
قنبری جهرمی, محمدحسین , استکی, جواد و نظری, حمید . (1403). مطالعه علل و پیامدهای روند مهاجرت منطقه ای به استان اصفهان با استفاده از نظریه زمینه ای. روستا و توسعه پایدار فضا, 5(4)، 93-114.doi: 10.22077/vssd.2024.7371.1236
محبی میمندی، مهیار، کوششی، مجید و سوری، علی. (1401). رشد جمعیت، تغییر ساختار سنی و پیامدهای اقتصادی آن در ایران: تجزیه و تحلیل سهم گروه‌های سنی. نامه انجمن جمعیت‌شناسی ایران.17(34)، 309-346. https://doi.org/10.22034/jpai.2023.563001.1253
الهی، ناصر، نجارزاده، ابوالفضل و عسگری، مهدی. (1393). ارزیابی ماندگاری تورم در ایران. برنامه‌ریزی و بودجه. 19(3)، 47–68. https://dor.isc.ac/dor/20.1001.1.22519092.1393.19.3.8.6
 
References
Abrishami, H., Barkhordari, S., Jadidzadeh, A., & Abdi, M. (2023). The effect of demographic variables on dynamic net income in urban and rural households. Program and Development Research, 4 (1), 67–99. https://doi.org/10.22034/pbr.2023.363360.1275 (In Persian)
Afghah, M., Mansouri, S. A., Moltafet, H., & Baharvand, P. (2022). Investigating the effect of demographic changes and human capital on economic growth in Iran. Stable Economy Journal, 3 (1), 161–185. https://doi.org/10.22111/sedj.2022.40383.1142 (In Persian)
Akhgari, M., & Ghasemian Moghaddam, A. (2023). Prioritization of the effective factors on increasing the economic resilience of rural households against drought (Study case: Dastgerdan section of Tabas county). Village and Space Sustainable Development, 4 (2), 112–129. https://doi.org/10.22077/vssd.2023.5530.1121 (In Persian)
Anabestani, A., Ghanbari, S., Poujoupari, M., & Khodadadi, A. (2022). Evaluating the Effect of Government Population Policies on the Stability of Rural Settlements (Case Study: Kerman County). Village and Space Sustainable Development, 3 (2), 1–24. https://doi.org/10.22077/vssd.2022.5182.1093 (In Persian)
Dudkanlui, D., et al. (2018). The impact of population age structure and savings rates on Iran’s economic growth: A few regression functions. Applied Economics, 8 (27). https://doi.org/10.22059/jte.2013.35174 (In Persian)
Elahi, N., Najarzadeh, A., & Asgari, M. (2014). Investigating the inflation persistence in Iran. Journal of Planning and Budgeting, 19 (3), 47–68. https://doi.org/10.22059/jpbud.2013.35174 (In Persian)
Fatemi Zardan, Y., Fitras, M. H., Sepherdost, H., & Khazri, M. (2021). Effects of macroeconomic shocks on households' utility and annual average expenditures in Iran provinces (Unpublished doctoral dissertation). Faculty of Economic and Social Sciences, Bu-Ali Sina University, Hamadan. (In Persian)
Adeosun, O. T., & Popogbe, O. O. (2021). Population growth and human resource utilization nexus in Nigeria. Journal of Humanities and Applied Social Sciences, 3 (4), 281–298. https://doi.org/10.1108/JHASS-06-2020-0088
Adewole, A. O. (2012). Effect of population on economic development in Nigeria: A quantitative assessment. International Journal of Physical and Social Sciences, 4 (2), 47–51. https://www.indianjournals.com/ijor.aspx?target=ijor:ijpss&volume=2&issue=5&article=001
Ahmed, S. A., & Cruz, M. (2018). On the impact of demographic change on economic growth and poverty. World Development, 105 , 95–106. https://doi.org/10.1016/j.worlddev.2017.12.018
Bell, M., Charles-Edwards, E., Ueffing, P., Stillwell, J., Kupiszewski, M., & Kupiszewska, D. (2015). Internal migration and development: Comparing migration intensities around the world. Population and Development Review, 41 (1), 33–55. https://doi.org/10.1111/j.1728-4457.2015.00025.x
Bloom, D. E., Chatterji, S., Kowal, P., Lloyd-Sherlock, P., McKee, M., Rechel, B., ... & Yusuf, S. (2015). Macroeconomic implications of population ageing and selected policy responses. The Lancet, 385 (9968), 649–657. https://doi.org/10.1016/S0140-6736(14)61464-1
Bucci, A., Eraydın, L., & Müller, M. (2019). Dilution effects, population growth and economic growth under human capital accumulation and endogenous technological change. Journal of Macroeconomics, 62 , 103365. https://doi.org/10.1016/j.jmacro.2018.08.003
Canova, F., & Ciccarelli, M. (2004). Forecasting and turning point predictions in a Bayesian panel VAR model. Journal of Econometrics, 120 (2), 327–359. https://doi.org/10.1016/S0304-4076(03)00216-1
Day, C., & Day, G. (2021). Aging, voters and lower-income tax: A role for pension design. Economic Modelling, 94 , 560–569. https://doi.org/10.1016/j.econmod.2020.02.002
Erdogan, M., & Unver, M. (2015). Determinants of foreign direct investments: Dynamic panel data evidence. International Journal of Economics and Finance, 7 (5), 82. https://doi.org/10.1186/s13731-022-00262-z
Easterly, W., & Fischer, S. (2001). Inflation and the poor. Journal of Money, Credit and Banking, 33 (2), 160–178.
Ghafarifard, M., Rezaei, H., & Yousafzai, D. (2022). Modeling the effect of population growth on macroeconomic variables in Iran (system dynamics approach). Population Quarterly, 28 (117–118), 71–95. https://ensani.ir/fa/article/540756 (In Persian)
Ghanbari Jahromi, M. H., & Esteki, J. (2024). Studying the causes and consequences of regional migration to Isfahan province using grounded theory. Village and Space Sustainable Development . Advance online publication. https://doi.org/10.22077/vssd.2024.7371.1236 (In Persian)
Moheby Meymandi, M., Koosheshi, M., & Souri, A. (2023). Population growth, changing age structure and its economic consequences in Iran: Decomposition and analysis of the share of age groups. Journal of Population Association of Iran, 17 (34), 309–346. https://doi.org/10.22034/jpai.2023.563001.1253 (In Persian)
Norouzzadeh, A. (2022). Factors affecting the migration of rural youth in Ardabil province by mixed methods. Village and Space Sustainable Development, 3 (3), 83–101. https://doi.org/10.22077/vssd.2022.5196.1095 (In Persian)
Safdari, H., Salimifar, M., & Naji Maidani, A. A. (2017). The effect of population growth (with a knowledge-based economy approach) on innovation in selected OECD countries during the period (1995–2013). In National Conference on New Models in Management and Business with the Approach to Supporting National Entrepreneurs . Tehran. (In Persian)
Sayehmiri, A., Nekgoftar, L., Askar, H., & Shayan, A. (2021). A meta-analysis of population growth impact on economic growth. Refah Journal, 20 (79), 119–152. https://doi.org/10.20912/rjvs.2021.20.79.4 (In Persian)
Shayan, H., Erfani, Z., & Sojasi Ghidari, H. (2021). Comparative analysis of reverse migration (urban-rural) in Iran on a provincial scale. Village and Space Sustainable Development, 2 (3), 1–18. https://doi.org/10.22077/vssd.2021.4791.1044 (In Persian)
Taheri Fard, A., Ghadirinezhadian, M. H., Karimi, M., & Foroghizadeh, Y. (2015). The effect of rising exchange rate on the household expenditure through imports: An input-output analysis. Journal of Applied Economics Studies in Iran, 4 (13), 257–272. https://doi.org/10.22077/jpbud.2015.14.1 (In Persian)
Snowdon, B., & Vane, H. R. (2005). Modern macroeconomics: Its origins, development and current state (M. Khalili Iraqi & A. Souri, Trans.). Samit Publications. ISBN: 9789645308795 (In Persian)
Gil-Alonso, F., Bayona-i-Carrasco, J., & Pujadas-i-Rúbies, I. (2016). From boom to crash: Spanish urban areas in a decade of change (2001–2011). European Urban and Regional Studies, 23 (2), 198–216. https://doi.org/10.1177/0969776413498
Goldstein, J. R., Kreyenfeld, M., Jasilioniene, A., & Örsal, D. K. (2013). Fertility reactions to the “Great Recession” in Europe: Recent evidence from order-specific data. Demographic Research, 29 , 85–104. https://doi.org/10.4054/DemRes.2013.29.4
Golini, A., & Moretti, E. (2011). Is immigration the answer to the aging problem in the lowest-low fertility countries? An introduction. Genus, LXVII (3), 31–35. https://www.jstor.org/stable/genus.67.3.31
Harper, S. (2014). Economic and social implications of aging societies. Science, 346 (6209), 587–591. https://doi.org/10.1126/science.1254405
Hofmann, B., & Hohmeyer, K. (2013). Perceived economic uncertainty and fertility: Evidence from a labor market reform. Journal of Marriage and Family, 75 (2), 503–521. https://doi.org/10.1111/jomf.12011
Jha, N. K., & Saritha, R. (2019). Female labour force participation (FLFP) and its significance in economic growth of India: An overview. Research Journal of Humanities and Social Sciences, 10 (2), 270–278. https://doi.org/10.5958/2321-5828.2019.00049.4
Koop, G. M. (2003). Bayesian econometrics . John Wiley & Sons Inc. https://www.amazon.com/Bayesian-Econometrics-Gary-Koop/dp/0470845678
Kreyenfeld, M., Andersson, G., & Pailhé, A. (2012). Economic uncertainty and family dynamics in Europe: Introduction. Demographic Research, 27 , 835–852. https://doi.org/10.4054/DemRes.2012.27.28
Latimer, A., & Kulkarni, K. (2008). Population and economic development: A comparative analysis of Brazil and Mexico. Paper Presentation . https://doi.org/10.1016/j.jum.2021.06.007
Le, D. T., & Park, H. (2020). The impact of demographic change on economic growth. The Singapore Economic Review, 65 (02), 471–484. https://doi.org/10.1142/S0217590819500401
Lee, K. O., & Painter, G. (2013). What happens to household formation in a recession? Journal of Urban Economics, 76 , 93–109. https://doi.org/10.1016/j.jue.2013.03.004
Li, Z., Cheng, J., & Wu, Q. (2016). Analyzing regional economic development patterns in a fast-developing province of China through geographically weighted principal component analysis. Letters in Spatial and Resource Sciences, 9 , 233–245. https://doi.org/10.1007/s12076-015-0154-2
Lusardi, A., Schneider, D., & Tufano, P. (2015). The economic crisis and medical care use: Comparative evidence from five high-income countries. Social Science Quarterly, 96 (1), 202–213. https://doi.org/10.1111/ssqu.12076
Nauman, E., VanLandingham, M., & Anglewicz, P. (2016). Migration, urbanization and health. In M. White & P. Rees (Eds.), International Handbook of Migration and Population Distribution (pp. 451–463). Springer. https://doi.org/10.1007/978-94-017-7282-2
Onwuka, E. C. (2006). Another look at the impact of Nigeria’s growing population on the country’s development. African Population Studies, 21 (1). https://doi.org/10.11564/21-1-347
Reynaud, C., & Miccoli, S. (2019). Population ageing in Italy after the 2008 economic crisis: A demographic approach. Futures, 105 , 17–26. https://doi.org/10.1016/j.futures.2018.07.011
Romer, C. D., & Romer, D. H. (1998). Monetary policy and the well-being of the poor (NBER Working Paper No. 6793). National Bureau of Economic Research. https://www.nber.org/papers/w6793
Sadigov, R. (2022). Rapid growth of the world population and its socioeconomic results. The Scientific World Journal, 2022 . https://doi.org/10.1155/2022/8110229
Schneider, D. (2015). The great recession, fertility, and uncertainty: Evidence from the United States. Journal of Marriage and Family, 77 (5), 1144–1156. https://doi.org/10.1111/jomf.12212
Simon, J. L. (2019). The economics of population growth . Princeton University Press. ISBN: 9780691656292
Todaro, M., & Smith, S. (2006). Economic development (9th ed.). Pearson Education. https://www.amazon.com/Economic-Development-9th-Michael-Todaro/dp/0321278887
Tragaki, A., & Bagavos, C. (2014). Male fertility in Greece: Trends and differentials by education level and employment status. Demographic Research, 31 , 137–160. https://doi.org/10.4054/DemRes.2014.31.6
Yakubu, M. M., Akanegbu, B. N., & Jelilov, G. (2020). Labour force participation and economic growth in Nigeria. Advances in Management and Applied Economics, 10 (1), 1–14. https://ideas.repec.org/a/spt/admaec/v10y2020i1f10_1_1.html
روستا و توسعه پایدار فضا
دوره 6، شماره 1 - شماره پیاپی 21
فروردین 1404
صفحه 141-165

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار