تحلیل و تبیین شبکه‌های بازاریابی محصول زیتون در نواحی روستایی شهرستان طارم

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری، گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی، دانشکده علوم جغرافیایی، دانشگاه خوارزمی تهران، ایران

2 دانشیار گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی، دانشکده علوم جغرافیایی، دانشگاه خوارزمی تهران، ایران

3 استاد گروه جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشکده علوم جغرافیایی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران

چکیده

بازاریابی محصولات کشاورزی یکی از شیوه‌های تسریع در توسعه و پیشرفت روستاها بوده که موجب افزایش درآمد، رفاه و سطح کیفیت زندگی خانوارهای روستایی می‌گردد. در همین ارتباط، شهرستان طارم نیز به عنوان بزرگترین تولید کننده زیتون که بیشتر تولیدکنندگان آن در مناطق روستایی فعالیت می‌کنند، اما نارسایی در بازار محصول زیتون موجب سود پایین برای بهره‌برداران آن گشته است. تحقیق با توجه به اهمیت موضوع بازاریابی و آن که تعیین سیاست‌های خاص آن منطقه برای توسعه کشاورزی دارای اهمیت می‌باشد، به تحلیل و تبیین شبکه‌های بازاریابی محصول زیتون در شهرستان طارم پرداخت. تحقیق از نوع توصیفی تحلیلی و از نظر ماهیت کیفی و کمی بود. روش جمع‌آوری اطلاعات به صورت مصاحبه هدفمند (اشباع نظری از نظر پاسخ‌ها) و پرسشنامه بود. انتخاب نواحی روستایی برمبنای 3 معیار (15 روستا) و براساس فرمول کوکران شامل 236 بهره‌بردار بود. براساس نتایج تحقیق، مسیرهای بازاریابی و انتقال محصول زیتون کارایی مناسبی‌ ندارند و سود اندکی را برای تولیدکننده زیتون دارند. در این میان عوامل نهان و آشکاری نیز برای این ناکارمدی وجود دارد که پایداری درآمد و تولید زیتون بهره‌برداران در گروه رفع و اصلاح این عوامل است. عامل مزرعه‌ای به عنوان تأثیرگذارترین عامل در شبکه بازاریابی محصول زیتون بوده است. در میان مؤلفه‌های مورد نظر نیز مؤلفه قیمت عمده‌فروشی- خرده‌فروشی و خریداران محصول، تقاضای خریداران و هزینه‌های تولید محصول بیشترین میانگین را داشته است. بنابراین در خصوص مدیریت و اصلاح بازار محصول زیتون، معیارهای یاد شده راهگشای بخش بیشتری از افزایش عملکرد محصول زیتون خواهند بود.

کلیدواژه‌ها

مراجع

امیری، زهرا، احمد، فتاحی و رفیعی، احمد (1396). بررسی بازار محصولات کشاورزی با تأکید بر سهم عوامل مختلف از منافع بازار (مطالعه موردی بازار انار استان یزد). اقتصاد کشاورزی و توسعه، 25(97)، 136- 119. https://doi.org/10.30490/aead.2017.59068
پیکرسیان، بابک و شوکت فدایی، محسن (1393). بازاریابی محصولات کشاورزی. تهران: انتشارات دانشگاه پیام نور.
پیرمردوند چگینی، سمیه (1393). عوامل مؤثر بر رفتار بازاریابی زیتون‌کاران شهرستان طارم. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده کشاورزی، گروه ترویج ارتباطات و توسعه روستایی، دانشگاه زنجان.
توسلی، بهاره، خلیفه سلطانیان، فرشته‌السادات، چیذری، محمد و پزشکی‌راد، غلامرضا (۱۳۸۶). بررسی وضعیت و تنگناهای بازاریابی محصولات کشاورزی ایران. ششمین کنفرانس اقتصاد کشاورزی ایران، انجمن اقتصاد کشاورزی ایران، دانشگاه فردوسی مشهد. https://civilica.com/doc/46863/
جزونقی، مهدی، دالمن پور، محمد و کرمانی، مهدی (1391). عوامل مؤثر بر بازاریابی و فروش محصول زیتون استان زنجان، همایش ملی مدیریت سرمایه و استعدادهای کشاورزی در پرتو صنعت و تجارت استان زنجان، دانشگاه زنجان. https://civilica.com/doc/230143/
جهاد کشاورزی استان زنجان (1398). واحد نباتات و زراعی.
جهاد کشاورزی شهرستان طارم (1399). واحد آمار و اطلاعات و حفظ نباتات و باغات.
حیدرزاده ریزی، سمانه، محمدی، حسین، شاهنوشی، ناصر و کرباسی، علیرضا (1394). بررسی عامل‌های مؤثر بر بازارپسندی گیاهان دارویی (مطالعه موردی نعناء). اقتصاد کشاورزی، 3، 139- 125. https://www.iranianjae.ir/article_13788.html
زراعت کیش، سید یعقوب و یوسفی متقاعد، هانیه (1396). عوامل مؤثر بر حاشیه بازاریابی گل رز گلخانه‌ای در استان کهگلویه و بویر احمد. اقتصاد کشاورزی و توسعه، 25(97)، 156- 137. https://doi.org/10.30490/aead.2017.59069
صادقلو، طاهره (1395). ارائه الگوی فضایی شبکه بازاریابی محصول شیر در مناطق روستایی مطالعه موردی: روستاهای شهرستان خدابنده، رساله دکتری، گرایش جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه تهران.
عاشوری، طاهره (1391). بررسی اقتصادی توزیع در سیستم بازاریابی زیتون: مطالعه موردی شهرستان طارم، پایان‌نامه دکتری، دانشکده علوم، دانشگاه پیام نور استان تهران.
عبدپور دلال، علیرضا (1390). بررسی ساختار بازاریابی سیب زمینی و عوامل مؤثر بر آن در اردبیل. اولین همایش تخصصی توسعه کشاورزی استان‌های شمال غرب کشور، مشکین شهر 18 و 19 آبان ماه. https://civilica.com/doc/139849/
عموعموها، الهام و یزدانی، ناصر (1400). تأثیر قابلیت‌های بازاریابی بر عملکرد شرکت‌های صادراتی از طریق راهبرد رقابتی و مزیت موقعیت با نقش تعدیل‌گر نوآوری دو جانبه. مطالعات مدیریت راهبردی، 45، 82- 65. https://dorl.net/dor/20.1001.1.22286853.1400.12.45.4.8
عنابستانی، علی اکبر و طولابی‌نژاد، مهرشاد (1397). بررسی موانع و چالش‌های بازاریابی محصولات کشاورزی بخش مرکزی شهرستان پلدختر با استفاده از تحلیل شبکه فازی. آمایش جغرافیایی فضا، 8(3)، 96- 78. https://doi.org/10.30488/gps.2019.85832
کرباسی، علیرضا (1389). بازاریابی محصولات کشاورزی. تهران: انتشارات دانشگاه زابل و نور علم.
کمالی، کمال و دادخواه، محمدرضا (1390). بازاریابی و مدیریت بازار. تهران: انتشارات شهر آشوب.
مجاوریان، سید مجتبی، رسولی، فاطمه و حسینی یکانی، سید علی (1392). عوامل مؤثر بر انتخاب کانال فروش در بین تولیدکنندگان مرکبات مازندران، اقتصاد و توسعه کشاورزی، 2، 133- 123. https://doi.org/10.22067/jead2.v0i0.26410
مطیعی‌لنگرودی، حسن (1389). جغرافیای اقتصادی ایران (کشاورزی). مشهد: انتشارات دانشگاه فردوسی مشهد.
نجفی علمدارلو، حامد و بابانیا، سپیده (1395). تأثیر انتشار مکانی و زمانی بر انتخاب مسیر بازاریابی توسط باغداران مرکبات شهرستان بابل. اقتصاد و توسعه کشاورزی، 1، 57- 50. https://doi.org/10.22067/jead2.v30i1.46211
نقی‌پور، طاهره (1394). بررسی راهکارهای بهبود و تقویت بازاریابی محصولات کشاورزی (برنج) و تأثیر آن بر معیشت پایدار روستایی: مطالعه موردی دهستان درونگر. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده علوم انسانی، گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی گرایش مدیریت توسعه پایدار روستایی، دانشگاه زنجان.
 
References
Abdpour Dalal, A. (2011). Investigating the marketing structure of potatoes and the factors affecting it in Ardabil. In First Specialized Conference on Agricultural Development in the Northwest Provinces of the Country, Meshkinshahr, November 18-19. https://civilica.com/doc/139849/ [In Persian]
Abdullah, M., & Hossain, M. R. (2013). A new cooperative marketing strategy for agricultural products in Bangladesh. World Review of Business Research, 3(3), 130-144. https://d1wqtxts1xzle7.cloudfront.net.
Amiri, Z., Ahmad, F., & Rafiei, A. (2017). Examining the agricultural product market with an emphasis on the share of various factors in market profits: A case study of the pomegranate market in Yazd Province. Agricultural Economics and Development, 25(97), 136-119. https://doi.org/10.30490/aead.2017.59068 [In Persian]
Anabestani, A. A., & Tohalabinajad, M. (2018). Investigating the barriers and challenges of agricultural product marketing in the central part of Pol-Dokhtar County using fuzzy network analysis. Geographical Spatial Planning, 8(3), 96-78. https://doi.org/10.30488/gps.2019.85832 [In Persian]
Ashouri, T. (2012). Economic analysis of distribution in the olive marketing system: A case study of Tarom County. Doctoral dissertation, Faculty of Sciences, Payame Noor University, Tehran Province. [In Persian]
Baker, M. J. (2008). One more time: what is marketing?. in The marketing book. Routledge. 41–56. https://www.taylorfrancis.com.
Bhajantri, S. (2011). Production, Processing and Marketing of potato in Karnataka. India- An Economic Analysis. Retrieved from. http://dx.doi.org/10.22004/ag.econ.113945.
Borden, N. (2015). The concept of the marketing mix, Harvard Business school.
Bowen, D. J., Asienga, I. C. and Gogo, J. (2014). Effectiveness of Marketing Mix Elements in Enhancing Students. Enrolment in Institutions of Higher Learning: Case Study of Two Private Universities in Kenya. ir.kabarak.ac.ke/bitstream/handle/123456789/1004/bitstream_707.pdf?sequence=1.
CK, O., F C, N., JC, I., & CI, U. (2014). Marketing performance of salad vegetables: the case of cabbage marketing in abia state. Nigeria. International Journal of Agricultural Science Research and Technology in Extension and Education Systems, 4(3), 151- 162. ijasrt.shoushtar.iau.ir.
Constantinides, E. (2006). The marketing mix revisited: towards the 21st century marketing. Journal of marketing management. Taylor & Francis, 22(3–4), 407– 438. https://doi.org/10.1362/026725706776861190.
deGraft‐Johnson, M., Suzuki, A., Sakurai, T., & Otsuka, K. (2014). On the transferability of the Asian rice green revolution to rainfed areas in sub‐Saharan Africa: an assessment of technology intervention in Northern Ghana. Agricultural Economics, 45(5), 555- 570. https://doi.org/10.1111/agec.12106.
Faris, M. F., Munaf, M. B. and Akbay, C. (2019). Factors Affecting Success of Agricultural Marketing in Erbil, Iraq. International Journal of Business and Social Science, 10, 11. https://doi:10.30845/ijbss.v10n11p3.
Ghemawat, P. (2002). Competition and business strategy in historical perspective. Business history review, 76(1), 37- 74. https://doi.org/10.2307/4127751.
Goi, C. L. (2009). A review of marketing mix: 4Ps or more. International journal of marketing studies, 1(1), 2–15. https://pdfs.semanticscholar.org.
Heydarzadeh Rizi, S., Mohammadi, H., Shahnooshi, N., & Karbasi, A. (2015). Investigating the factors affecting the marketability of medicinal plants: A case study of mint. Agricultural Economics, 3, 139-125. https://www.iranianjae.ir/article_13788.html [In Persian]
Jazounaghi, M., Dalmanpour, M., & Kermani, M. (2012). Factors affecting the marketing and sales of olive products in Zanjan Province. In National Conference on Agricultural Capital Management and Talents in the Light of Industry and Trade in Zanjan Province, Zanjan University. https://civilica.com/doc/230143/ [In Persian]
Jihad Agriculture Organization of Tarom County. (2020). Statistics and information unit and plant protection and orchards. [In Persian]
Jihad Agriculture Organization of Zanjan Province. (2019). Plant and crop unit. [In Persian]
Kamali, K., & Dadkhah, M. R. (2011). Marketing and market management. Tehran: Shahre Ashob Publications. [In Persian]
Karbasi, A. (2010). Marketing agricultural products. Tehran: Zabol University Press and Noor Elm. [In Persian]
Khorami, A. R. and Pierof, S. (2013). The role of agriculture in iran’s economic development. Research Journal of Applied Sciences, Engineering and Technology, 6(11), 1928– 1939. https://DOI:10.19026/rjaset.6.3806.
Kohls, R. L. and Uhl, J. N. (2002). Marketing of agricultural products. Prentice- Hall Inc. https://journals.lww.com.
Kumar, S. (2015). Rural Marketing of Agricultural Produce in India: Problems and Prospects. Global Journal of Engineering, Science & Social Science Studies, 1(4), 1-13
Lashgarara, F., Mohammadi, R., & Najafabadi, M. O. (2011). Identifying appropriate information and communication technology (ICT) in improving marketing of agricultural products in Garmsar City, Iran. African Journal of Biotechnology, 10(55), 11537- 11540. https://www.ajol.info/index.php/ajb/article/view/96175.
Lim, W. M, (2020), A marketing mix typology for integrated care: the 10 Ps, Journal of Strategic Marketing. Taylor & Francis, 1– 17. https://doi.org/10.1080/0965254X.2020.1775683.
Liu, Y., Ma, W., Renwick, A., & Fu, X. (2019). The role of agricultural cooperatives in serving as a marketing channel: evidence from low-income regions of Sichuan province in China. International Food and Agribusiness Management Review, 22(2), 265- 282. https://doi.org/10.22434/ifamr2018.0058.
Marg, S. (2010). AGRICULTURAL PRICES AND MARKETING.
Mariyono, J., Dewi, H. A., Daroini, P. B., Latifah, E., Zakariya, A. Z., & Afari-Sefa, V. (2018). Marketing aspects of vegetables: Comparative study of four regions in East Java and Bali. Agriekonomika, 7(1), 46- 56. https://doi.org/10.21107/agriekonomika.v7i1.3410.
Mojaverian, S. M., Rasouli, F., & Hosseini Yakani, S. A. (2013). Factors influencing the choice of sales channels among citrus producers in Mazandaran. Agricultural Economics and Development, 2, 133-123. https://doi.org/10.22067/jead2.v0i0.26410 [In Persian]
Motiei Langaroudi, H. (2010). Economic geography of Iran (Agriculture). Mashhad: Ferdowsi University Press. [In Persian]
Muthini, D. N. (2015). An assessment of mango famer's choice of marketing channels in Makueni, Kenya (No. 634-2016-41489). http://dx.doi.org/10.22004/ag.econ.204866.
Naghipour, T. (2015). Investigating strategies for improving and strengthening the marketing of agricultural products (rice) and its impact on sustainable rural livelihoods: A case study of Daronger District. Master's thesis, Faculty of Humanities, Department of Geography and Rural Planning, Zanjan University. [In Persian]
Najafi Alamdarloo, H., & Babaniya, S. (2016). The impact of spatial and temporal diffusion on the marketing path chosen by citrus growers in Babol County. Agricultural Economics and Development, 1, 57-50. https://doi.org/10.22067/jead2.v30i1.46211 [In Persian]
Offor, E., Onu, D., & Nnamani, G. (2017). Economics of Banana marketing in Umuahia South Local Government Area of Abia State, Nigeria, Nigerian Journal of Agriculture. Food and Environment, 13(3), 65– 69. https://repository.mouau.edu.ng/.
Omoumoha, E., & Yazdani, N. (2021). The impact of marketing capabilities on the performance of export companies through competitive strategies and positional advantage with the moderating role of dual innovation. Strategic Management Studies, 45, 82-65. https://dorl.net/dor/20.1001.1.22286853.1400.12.45.4.8 [In Persian]
Panda, R. K. and Sreekumar. (2012). Marketing channel choice and marketing efficiency assessment in agribusiness. Journal of international food & agribusiness marketing. Taylor & Francis. 24(3), 213– 230. https://doi.org/10.1080/08974438.2012.691812.
Pikirsyan, B., & Shokati Fadaei, M. (2014). Marketing agricultural products. Tehran: Payame Noor University Press. [In Persian]
Pirmardavand Chagini, S. (2014). Factors influencing the marketing behavior of olive growers in Tarom County. Master's thesis, Faculty of Agriculture, Department of Communication Promotion and Rural Development, Zanjan University. [In Persian]
Rehman, Sh.U., Selvaraj, M., and Syed Ibrahim, M. (2012). Indian agricultural marketing- A review. Asian Journal of Agriculture and Rural Development, 2(1), 69-75. https://ssrn.com/abstract=2383043.
Ryahi, V. & Nasiri Zare, S. (2022). Barriers to the efficiency of the olive value chain in rural areas of Tarom County, Iran. Journal of Research & Rural Planning, 11(2), 81-99. http://dx.doi.org/10.22067/jrrp.v11i2.2201-1037.
Sadeghloo, T. (2016). Providing a spatial model of the milk marketing network in rural areas: A case study of the villages in Khodabandeh County. Doctoral dissertation, Geography and Rural Planning, University of Tehran. [In Persian]
Sapkota, B., Dutta, J., Chaulagain, T., & Subedi, S. (2018). Production and marketing of rice in Naghlebhare Rice Block. Kathmandu: an economic analysis. Nepalese Journal of Agricultural Sciences, 16, 138- 148. http://www.hicast.edu.np/uploads/colleges/16/5b46ef6288ba4.
Sengul, M. (2018). Organization design and competitive strategy: an application to the case of divisionalization. In Organization Design. Emerald Publishing Limited. https://doi.org/10.1108/S0742-332220180000040007.
Sulaiman, M. M. (2017). Agricultural marketing in India: Issues and Challenges. Asia Pacific Journal of Research. 110– 115. http://www.apjor.com/downloads/0905201721.
Sultana, A. (2012). Rice marketing in Bangladesh: From the perspective of village study at Coxs Bazar district. african Journal of agricultural research Academic Journals. 7(45), 5995– 6004. https://www.cabidigitallibrary.org/doi/full/10.5555/20133009920.
Tavasoli, B., Khalifeh Soltaniyan, F., Chizari, M., & Pazokirad, G. (2007). Analyzing the status and constraints of agricultural product marketing in Iran. In Proceedings of the Sixth Conference on Agricultural Economics in Iran, Iranian Agricultural Economics Association, Ferdowsi University of Mashhad. https://civilica.com/doc/46863/ [In Persian]
Thamizhselvan, K., & Murugan, S. P. (2012). Marketing of grapes in Theni District. International Journal of Marketing and Technology, 2(9), 96. https://www.indianjournals.com.
Upite, I. and Pilvere, I. (2011). The EU Common Agricultural Policy for agricultural and rural development. Management theory and studies for rural business and infrastructure development, 27(3), 183– 190. https://openurl.ebsco.com.
Usapkar, R. V and Parab, S. D. (2019). Role of Agriculture Marketing in Economic Development in India.
Vadivelu, A., and Kiran, B.R. (2013). Problems and Prospects of Agricultural Marketing in India: An Overview. International Journal of Agricultural and Food Science, 3(3), 108-118. http://www.urpjournals.com/.
Zeraat Kish, S. Y., & Yousofi Motaghed, H. (2017). Factors affecting the marketing margin of greenhouse roses in Kohgiluyeh and Boyer-Ahmad Province. Agricultural Economics and Development, 25(97), 156-137. https://doi.org/10.30490/aead.2017.59069 [In Persian]
Zhou, D., Shah, T., Ali, S., Ahmad, W., Din, I. U., & Ilyas, A. (2019). Factors affecting household food security in rural northern hinterland of Pakistan. Journal of the Saudi Society of Agricultural Sciences, 18(2), 201- 210. https://doi.org/10.1016/j.jssas.2017.05.003.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار