ارزیابی شاخص های کیفیت زندگی در نواحی روستایی (مورد مطالعه: روستاهای بخش مرکزی شهرستان نوشهر)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، گروه جغرافیا، واحد رشت، دانشگاه آزاداسلامی، رشت، ایران

2 استادیار گروه جغرافیا، واحد رشت، دانشگاه آزاد اسلامی، رشت، ایران

چکیده

امروزه بهبود کیفیت زندگی،  یکی از اهداف اصلی برنامه ریزی ها در هر کشور است. برای این منظور در درجه اول باید شناخت دقیق و همه جانبه ای از وضعیت موجود کیفیت زندگی به عمل آید؛ ازاین رو، هدف پژوهش حاضر، بررسی و سنجش شاخص های کیفیت زندگی در نواحی روستایی شهرستان نوشهر است. تحقیق حاضر، از نوع کاربردی و از نظر ماهیت و روش توصیفی- تحلیلی است. جامعه آماری تحقیق خانوارهای روستایی بخش مرکزی شهرستان نوشهر بوده است. تعداد نمونه لازم جهت تکمیل پرسشنامه با استفاده از فرمول کوکران 380 خانوار به دست آمده است؛ که این تعداد در سطح روستاهای مورد مطالعه توزیع گردید. روش گردآوری اطلاعات بصورت کتابخانه‌ای و میدانی (پرسشنامه) بوده است. تجزیه و تحلیل اطلاعات با استفاده از آمار توصیفی و استنباطی (آزمون T) و تحلیل واریانس انجام گرفته است. نتایج نشان می دهد، روستاهای خیرودکنار، توسکاتک، تازه آباد، شریعت آباد در تمامی سنجه‌های کیفیت زندگی وضعیت بهتری از روستاهای دیگر بخش مرکزی نوشهر دارد. همچنین بعد فاصله روستا از جاده اصلی، فاصله روستا تا شهر بر کیفیت زندگی روستاهای نمونه تاثیر گذار هستند.

کلیدواژه‌ها


احمدی، راشد، عزمی، آییژ و جمینی، داوود(1394). بررسی عوامل مؤثر بر کیفیت زندگی روستاهای پیرامون شهر مورد مطالعه: دهستان بدر شهرستان روانسر، فضای جغرافیایی، شماره 51:96-75 https:// dio.org /sid.ir/paper/91346/fa.96-75:(51)15 
بدری، سید علی، و قرنجک، مجید(1393). بررسی ارتباط میان ویژگی‌های قومی- فرهنگی و شاخص‌های ذهنی کیفیت زندگی در نواحی روستایی مطالعه موردی: دهستان جعفربای جنوبی شهرستان ترکمن. مسکن و محیط روستا، شماره 146: 58-43 .http:// dio.org /jhre.ir/article-fa.html212-1l
بدری، سیدعلی، رضوانی، محمدرضا، و قرنجیک، مجید. (1392). سنجش شاخص‌های ذهنی کیفیت زندگی در نواحی روستایی مطالعه موردی: دهستان جعفربای جنوبی شهرستان ترکمن. جغرافیا و برنامه ریزی محیطی ، 24(2) ، 53-74. https:// dio.org /sid.ir/paper/402935/fa
بریمانی، فرامرز، جعفری، مهدی، و بلوچی، عثمان. (1393). بررسی و تحلیل میزان رضایت مندی ساکنان روستایی از کیفیت زندگی (مطالعه موردی: دهستان مهبان شهرستان نیکشهر). فضای جغرافیایی، 14(46)، 109-127. https:// dio.org /sid.ir/paper/91404/fa
جمینی، داوود، صفری علی‌اکبری، مسعود، صالحی کاخکی، مریم، علی پور، خالد، و ذوالفقاری، امیرعلی. (1396). توزیع فضایی کیفیت زندگی و شناسایی تعیین کننده های آن در سکونتگاه‌های روستایی (مطالعه موردی: شهرستان روانسر, استان کرمانشاه). جغرافیا و برنامه ریزی محیطی ، 2 (66)، 57-77. https:// dio.org /sid.ir/paper/372881/fa
حیدری، علی. (1390). بررسی شاخص‌های کیفیت زندگی در سکونتگاه‌های روستایی استان کهگیلویه و بویراحمد. مسکن و محیط روستا، 30(136)، 51-66.https:// dio.org /sid.ir/paper/186254/fa
دانایی، علی، ولی شریعت‌پناهی، مجید، و مهدوی، مسعود. (1396). تحلیل نقش شاخص‌های (اقتصادی, اجتماعی, فرهنگی و کالبدی) کیفیت زندگی در توسعه پایدار روستایی (مطالعه موردی: دهستان بهمئی گرمسیری, شهرستان بهمئی از توابع استان کهگیلویه و بویراحمد). جغرافیایی سرزمین، 14(53 )، 71-92. https:// dio.org /sid.ir/paper/116361/fa
رحیم بخش، فاطمه، حبیب، فرح، و گرکانی، سید امیرحسین. (1398). بررسی کیفیت زندگی در روستاهای درب آستانه و باباپشمان استان لرستان. مسکن و محیط روستا، 38(165 )، 129-140. https:// dio.org /sid.ir/paper/186109/fa
رضوانی، محمدرضا، بدری، سیدعلی، سپهوند، فرخنده، و اکبریان رونیزی، سعیدرضا. (1391). گردشگری خانه‌های دوم و اثرات آن بر بهبود کیفیت زندگی ساکنان روستایی (مطالعه موردی: بخش رودبار قصران, شهرستان شمیرانات). مطالعات و پژوهشهای شهری منطقهای، 4(13)، 23-40. https:// dio.org /sid.ir/paper/153052/fa
رکن‌الدین افتخاری, عبدالرضا, فتاحی, احدالله, و حاجی‌پور, مجتبی. (1390). ارزیابی توزیع فضایی کیفیت زندگی در مناطق روستایی (مطالعه موردی: بخش مرکزی شهرستان دلفان (. پژوهشهای روستایی، 2(6)، 69-94 https:/ dio.org //jrur.ut.ac.ir/article_23211
زینالی عظیم, علی, & کرمی, اسلام. (1400). تعیین کننده های سطح رفاه و کیفیت زندگی ساکنان روستایی (مورد مطالعه: روستاهای شهرستان ورزقان). روستا و توسعه پایدار فضا, 2(2), 95-111. https:/ dio.org //civilica.com/doc/1573588
سنایی مقدم، سروش، رحمانی، بیژن، و مرید سادات، پگاه(1399). ارزیابی شاخص‌های کیفیت زندگی در نواحی روستایی (مطالعه موردی: دهستان پشته زیلایی، کهکیلویه و بویراحمد)، مطالعات برنامه ریزی سکونتگاههای انسانی، 4 (53)،1068-1049 . https:// dio.org /sanad.iau.ir/journal/jshsp/Article/678480?jid=678480
  شریف‌زاده, محمد شریف, و عبداله‌زاده, غلامحسین. (1396). ارزیابی تطبیقی پایداری کسب و کارهای کارآفرینانه کشاورزی و نظام‌های متعارف تولید کشاورزی در استان گلستان. علوم ترویج و آموزش کشاورزی ایران, 13(2)، 1-20. https://www.iaeej.ir/article_59566
شریفی، زینب، نوری پور، مهدی، و کرمی دهکردی، اسماعیل. (1396). بررسی وضعیت سرمایه‌های معیشت و پایداری آنها در خانوارهای روستایی (مورد مطالعه: بخش مرکزی شهرستان دنا). علوم ترویج و آموزش کشاورزی ایران، 13(2)، 51-70. https:// dio.org /sid.ir/paper/109164/fa
عزیزپور فرهاد، افراخته حسن، و شامانیان مریم. (1393).تحلیل فضایی کیفیت زندگی در سکونتگاه‌های روستایی مورد: دهستان قرق شهرستان گرگان. اقتصاد فضا و توسعه روستایی، ۳ (۷):۱۰۷-۱۲۲. https:/ dio.org //serd.khu.ac.ir/article-1-1955-fa
علی زاده، توحید، و علی زاده، جابر. (1392). ارزیابی کیفیت محیط زندگی در نواحی روستایی از دیدگاه ساکنین (مطالعه موردی: روستاهای دهستان اصلاندوز واقع در استان اردبیل). مسکن و محیط روستا، 32(144)، 59-74. https://sid.ir/paper/186149/fa
عنابستانی، علی‌اکبر، روستا، مجتبی، محمدی، سید عبدالرضا، و رفیعیان، سجاد. (1394). تحلیل فضایی عوامل مؤثر بر کیفیت زندگی در سکونتگاه‌های روستایی (نمونه: بخش سیمکان- شهرستان جهرم). برنامه ریزی منطقهای، 5(18)، 85-99. https:// dio.org /sid.ir/paper/230520/fa
عنابستانی، علی‌اکبر، محمودی، حمیده، و سربرقی طرقبه، تکتم. (1395). بررسی تأثیر کیفیت زندگی روستاییان بر ارتقای کیفیت مسکن روستایی (مطالعه موردی: بخش شاندیز, شهرستان بینالود). برنامه ریزی فضایی،1(20)، 1-20 .https://sid.ir/paper/223643/fa
قادری مرزی، حامد، جمینی، داوود، جمشیدی، علیرضا(1395). توزیع فضایی کیفیت زندگی در سکونتگاه‌های روستایی شهرستان روانسر. مسکن و محیط روستا، ۳۵ (۱۵۵)،۹۳-۱۰۸. http:// dio.org /jhre.ir/article-1-1048-fa.html
قالیباف، محمدباقر، روستایی، مجتبی، رمضان زاده لسبویی، مهدی، و طاهری، محمدرضا. (1390). ارزیابی کیفیت زندگی شهری (مطالعه موردی: محله یافت‌آباد). جغرافیا، 9(31)، 33-53. https:// dio.org /sid.ir/paper/150469/fa
کرد، باقر. (1395) واکاوی وضعیت اقتصادی و کالبدی نواحی روستایی در ارتباط با کیفیت زندگی روستانشینان شهرستان چابهار. اقتصاد فضا و توسعه روستایی. ۵ (۱۶)،۴۳-۵۴. https:// dio.org /serd.khu.ac.ir/article-1-2600-fa.html
کوچکی‌نژاد، فاطمه، رمضان زاده لسبویی، مهدی، معصوم پورسماکوش، جعفر، و فتاحی، احد اله. (1390). بررسی و سنجش کیفیت زندگی در نواحی روستایی بخش مرکزی شهرستان کرمانشاه. مطالعات برنامه ریزی سکونتگاههای انسانی (چشمانداز جغرافیایی)، 6(14)، 120-138. https:/ dio.org //sid.ir/paper/466029/fa.
کیانی سلمی, صدیقه, شاطریان, محسن, & دهقان, ابوالفضل. (1399). مدل سازی ساختاری و تبیین علی رضایت‌مندی جوامع روستایی از کیفیت زندگی: مورد مطالعه روستاهای شهرستان آران و بیدگل. علوم ترویج و آموزش کشاورزی ایران, 16(1)، 79-98 https:// dio.org /civilica.com/doc/1130288
محمدی، مجید، بابایی، محبوبه، و شکربیگی، عالیه. (1400). تحلیل کیفیت زندگی در روستاهای شهرستان طارم. مطالعات برنامه ریزی سکونتگاههای انسانی (چشمانداز جغرافیایی)، 3 (56) ، 583-597 .https://dio.org /sid.ir/paper/1031226/fa
معتمد، احمد(1382). جغرافیای کواترنر، انتشارات سمت، تهران.
ملکی, سعید, گودرزی, مجید, فیروزی, محمدعلی, و طاهری, علی. (1398). تحلیل و ارزیابی اثرات اجرای طرح هادی در ابعاد کالبدی-فضایی و محیطی کیفیت زندگی روستایی (مطالعه موردی: روستای می‌داوود وسطی، شهرستان باغملک). جغرافیا و روابط انسانی, 1(4)،304-315. https:// dio.org /civilica.com/doc/895752
میرزاییان، بتول، رحمانی، بیژن، رضویان، محمدتقی، و فرجی راد، عبدالرضا. (1395). سنجش کیفیت زندگی در سکونتگاه‌های روستایی (مورد: بخش مرکزی شهرستان اسلام‌آباد غرب). جغرافیای سرزمین، 13(49)، 1-11.https:// dio.org /sid.ir/paper/116330/fa
 
References
Adewumi, I., Badiora, O., and Abiola, B. (2017). Quality of life (QoL) of rural Dwellers in Nigeria: A subjective assessment of residents Ikeji-Arakji, Osun-State. Annals of ecology and Environmental Science, 1(1), 69-75.
Ahmadi, R., Azmi, A. and Gemini, D. (2014). Investigating the factors affecting the quality of life of the villages around the studied city: Badr Dehistan, Ravansar County, Geographical Space Quarterly, No. 51:96-75 https://dio.org/sid.ir/paper/91346/fa.96-75:( 51) 15 [In Persian]
Alizadeh, T., and Alizadeh, J. (2012). Evaluation of the quality of the living environment in rural areas from the residents' point of view (case study: villages of Aslandoz village located in Ardabil province). Housing and Village Environment, 32(144), 59-74. https://sid.ir/paper/186149/fa[In Persian]
Anabastani, A. A., Rusta, M., Mohammadi, S.A.R., and Rafiyan, S. (2014). Spatial analysis of factors affecting the quality of life in rural settlements (example: Simkan section - Jahrom county). Regional Planning, 5(18), 85-99. https://dio.org/sid.ir/paper/230520/fa [In Persian]
Anabistani, A. A., Mahmoudi, H. and Sarbarghi Targhabeh, T. (2015). Investigating the impact of villagers' quality of life on improving the quality of rural housing (case study: Shandiz section, Binalud county). Spatial planning, 1(20), 1-20 .https://sid.ir/paper/223643/fa [In Persian]
Azizpour, F., Afarakhta, H. and Shamanian, M. (2013). Spatial analysis of the quality of life in rural settlements, case: Garg village, Gorgan County. Space Economy and Rural Development, 3(7):107-122. https:/ dio.org //serd.khu.ac.ir/article-1-1955-fa [In Persian]
Badri, S. A., and Qaranjak, M. (2013). Investigating the relationship between ethnic-cultural characteristics and subjective indicators of quality of life in rural areas, a case study: South Jafarbai village of Turkmen city. Housing and Village Environment Quarterly, No. 146: 43-58 .http://dio.org/jhre.ir/article-fa.html212-1l [In Persian]
Badri, S. A., Rezvani, M.R, and Koranjik, M. (2012). Measuring subjective indicators of quality of life in rural areas, a case study: South Jafarbai village, Turkmen city. Geography and Environmental Planning, 24(2), 53-74. https://dio.org/sid.ir/paper/402935/fa [In Persian]
Baycan levent, T., & Peter, N. (2006) Quality of Urban Life: A Taxonomic Perspective.Journal of Studies in Regional Science, 36(2),269-281
Bień, B., & Bień-Barkowska, K. (2016). Objective drivers of sub jective well-being in geriatric inpatients: mobility function and level of education are general predictors of self- evaluated health, feeling of loneliness, and severity of depression symptoms. Quality of Life Re search, 25(12), 3074-3056.
Brimani, F., Jafari, M., and Balochi, O. (2013). Investigating and analyzing the level of satisfaction of rural residents with the quality of life (case study: Mehban village, Nikshahr city). Geospace, 14(46), 109-127.https://dio.org/sid.ir/paper/91404/fa [In Persian]
Chambers, R.(1995). Poverty and Livelihoods: Whose reality counts? Environment and urbanization, 7(1),173-204
Chen Y. Sun G. Guo X., Chang Y., L., Y., Sun Y .(2017). Factors affecting public Health, Vol. 146, 140-147. https://dio.org/1016/j.puhe
Danaei, A., Wali Shariat Panahi, M., and Mahdavi, M. (2016). Analysis of the role of indicators (economic, social, cultural and physical) of the quality of life in sustainable rural development (case study: Bahmai Garmsiri village, Bahmai city of Kohgiluyeh and Boyer Ahmad provinces). Land Geography, 14(53), 71-92. https://dio.org/sid.ir/paper/116361/fa [In Persian]
Das, D.(2008) Urban quality of life: A case study of Guwahati. Social Indicators, 88, 297-310. Available at: https://link.springer.com /article/10 .1007/s11205-007-9191-6.
Fetsch, Robert J. Jackman, Danielle M Collins Christina L. (2017). Assessing Changes in Quality of Life and Independent Living and Working Levels among AgrAbility Farmers and Ranchers whit Disabilities, Disability and Health Journal, Vol. 9, Issue 2, PP. 226-233. https://dio.org/10.1016/j.dhjo. 2017.08.01
Gillivray, M.(2007) Human well-being. Concept and Measurement. Neww York: Palgrave MacMillan.
Greco Giulia, Skordis-Worrall Jolene, Mkandawire Bryan, Mills Anne (2015). What Is a Good Life? Selecting Capabilities to Assess Womens Quality of Life in Rural Malawi, Social & Medicine 130, 69-78. https://Dio.org/10.1016/
Hammer, J., & Spears, D. (2016). Village sanitation and child health: Effects and external validity in a randomized field experiment in rural India. Journal of health economics, 48,135-148.
Heydari, A. (2011). Investigating quality of life indicators in rural settlements of Kohgiluyeh and Boyer Ahmad provinces. Housing and Village Environment, 30(136), 51-66. https://dio.org/sid.ir/paper/186254/fa [In Persian]
Hogan, M. C., et al. (2010). Maternal mortality for 181 countries,1980-2008: A systematic analysis of progress towards Millennium Development Goal 5. The lancet, 375(9726),1609-1623.
Jamini, D., Safari Ali Akbari, M., Salehi Kakhki, M., Alipour, K., and Zulfiqari, A. A. (2016). Spatial distribution of quality of life and identification of its determinants in rural settlements (case study: Ravansar city, Kermanshah province). Geography and Environmental Planning, 2 (66), 57-77. https://dio.org/sid.ir/paper/372881/fa[In Persian]
Kayani Salmi, S., Shatrian, M., & Dehghan, A. (2019). Structural modeling and causal explanation of rural communities' satisfaction with the quality of life: the case study of Aran and Bidgol villages. Agricultural Extension and Education Sciences of Iran, 16(1), 79-98 https://dio.org/civilica.com/doc/1130288 [In Persian]
Kouchinejad, F., Ramzanzadeh Lesboui, M., Masoum Poursamakoosh, J., and Fatahi, A. (2011). Investigating and measuring the quality of life in the rural areas of the central part of Kermanshah. Human Settlements Planning Studies (Geographic Perspective), 6(14), 120-138. https:/ dio.org //sid.ir/paper/466029/fa. [In Persian]
Kurd, B. (2016). Analyzing the economic and physical condition of the rural areas in relation to the quality of life of the villagers of Chabahar. Space economy and rural development. 5 (16), 43-54. https://dio.org/serd.khu.ac.ir/article-1-2600-fa.html [In Persian]
Lee, y.-J. (2008). subjective quality of life measurement in taipie, building and Env     ironment, 7(43),1205-1215.
Maleki, S., Gudarzi, M., Firuzi, M. A., and Taheri, A. (2018). Analysis and evaluation of the effects of the implementation of the Hadi project in the physical-spatial and environmental dimensions of the quality of rural life (case study: Midawood village, Baghmelk county). Geography and Human Relations, 1(4), 304-315. https://dio.org/civilica.com/doc/895752 [In Persian]
Mirzaian, B., Rahmani, B., Razovian, M. T., and Faraji Rad, A. R. (2015). Measuring the quality of life in rural settlements (Case: Central part of Islamabad Gharb County). Land Geography, 13(49), 1-11 .https://dio.org/sid.ir/paper/116330/fa [In Persian]
Mohammadi, M., Babaei, M., and Shokrbeigi, A. (2021). Analysis of the quality of life in the villages of Tarem city. Human settlement planning studies (geographic perspective), 3 (56), 583-597. https://dio.org/sid.ir/paper/1031226/fa [In Persian]
Motamed, A. (2003). Quaternary Geography, Samt Publications, Tehran [In Persian]
Qadri Marzi, H, Jamini, D. & Jamshidi, A. (2015). Spatial distribution of quality of life in rural settlements of Ravansar city. Journal of Rural Housing and Environment, 35 (155), 93-108. http://dio.org/jhre.ir/article-1-1048-fa.html [In Persian]
Qalibaf, M. B., Raushiti, M., Ramzanzadeh Lasboui, M. and Taheri, M. R. (2011). Evaluation of the quality of urban life (case study: Yafet Abad neighborhood). Geography, 9(31), 33-53. https://dio.org/sid.ir/paper/150469/fa [In Persian]
Rahim Bakhsh, F., Habib, F., and Gerkani, S. H. (2018). Investigating the quality of life in Darb Astana and Babapashman villages of Lorestan province. Housing and Village Environment, 38(165), 129-140. https://dio.org/sid.ir/paper/186109/fa [In Persian]
Rezvani, M. R., Badri, S. A., Sephond, F., and Akbarian Rounizi, S. R. (2011). Tourism of second homes and its effects on improving the quality of life of rural residents (case study: Rudbar Qasran section, Shemiranat city). Regional urban studies and researches, 4(13), 23-40. https://dio.org/sid.ir/paper/153052/fa [In Persian]
Ruknuddin Eftekhari, A, Fatahi, A, and Hajipour, M. (2011). Evaluation of the spatial distribution of the quality of life in rural areas (case study: central part of Delfan city). Rural Research, 2(6), 69-94. https:/ dio.org //jrur.ut.ac.ir/article_23211 [In Persian]
Sanai Moghadam, S., Rahmani, B., and Merid Sadat, P. (2019). Evaluation of quality-of-life indicators in rural areas (Case study: Pashteh Zilai, Kohkiloyeh and Boyer Ahmad districts), Human Settlements Planning Studies Quarterly, 4 (53), 1068-1049.https://dio.org/sanad.iau.ir/journal/jshsp/Article/678480?jid=678480 [In Persian]
Sharifi, Z., Nooripour, M., and Karmi Dehkordi, I. (2016). Investigating the status of livelihood capitals and their sustainability in rural households (case study: central part of Dana city). Agricultural Extension and Education Sciences of Iran, 13(2), 51-70. https://dio.org/sid.ir/paper/109164/fa [In Persian]
Sharifzadeh, M. S.f, and Abdullahzadeh, G. (2016). Comparative evaluation of the sustainability of entrepreneurial agricultural businesses and conventional agricultural production systems in Golestan province. Agricultural Extension and Education Sciences of Iran, 13(2), 1-20. https://www.iaeej.ir/article_59566 [In Persian]
Zainali Azim, A., & Karmi, I. (2021). Determinants of the level of well-being and quality of life of rural residents (case study: villages of Warzghan city). Village and sustainable development of space, 2(2), 95-111. https:/ dio.org //civilica.com/doc/1573588 [In Persian]