ارائه الگوی پیشران‌های توسعه گردشگری کشاورزی با رویکرد توسعه پایدار(مورد مطالعه: روستاهای شهرستان دورود استان لرستان)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس ارشد مدیریت بازرگانی- گرایش کارآفرینی. گروه مدیریت بازرگانی. دانشکده علوم اقتصادی و اداری، دانشگاه قم. قم، ایران

2 دانشیار مدیریت سیستم، گروه مدیریت بازرگانی، دانشکده علوم اقتصادی و اداری، دانشگاه قم، قم، ایران

چکیده

گردشگری کشاورزی یکی از شاخه‌های گردشگری است که در سال‌های اخیر مورد توجه بوم‌گردها قرار گرفته است و راهبردی جهت دستیابی به توسعه پایدار در مناطق روستایی است. لازمه اتخاذ این راهبرد شناسایی پیشران‌های توسعه گردشگری در بستر روستایی و مزارع می‌باشد. شهرستان دورود با توجه به شرایط اقلیمی خاص خود می‌تواند یکی از مقصدهای مناسب برای توسعه گردشگری روستایی می‌باشد. دستیابی به این جایگاه نیازمند برنامه‌ریزی پایدار است. پژوهش حاضر از نوع آمیخته و کیفی _کمی می‌باشد و از حیث جهت‌گیری کاربردی است و براساس هدف از نوع اکتشافی می‌باشد از اینرو که به‌دنبال کشف پیشران‌های توسعه گردشگری کشاورزی با رویکرد توسعه پایدار در روستاهای شهرستان دورود می‌باشد و از حیث زمانی مقطعی و در بازه زمانی (1401 -1399) انجام شده‌است. متناسب با روش تحقیق پژوهش، خبرگان پژوهش متشکل از 19 نفر از متخصصین حوزه مدیریت گردشگری، کشاورزی و توسعه روستایی می‌باشد که خبرگان پژوهش به‌روش هدفمند و گلوله برفی انتخاب‌شده‌اند و متناسب با دو بخش کمی و کیفی در دو مرحله در فرایند مصاحبه و تکمیل پرسش‌نامه مشارکت داشته‌اند. برای تحلیل داده‌ها از تکنیک تحلیل مضمون و تکنیک دیمتل فازی با به‌کارگیری نرم افزارهای متلب استفاده شده‌است. شناسایی پیشران‌های گردشگری کشاورزی و ارائه مدل کمی آن بر اساس محاسبات دیمتل فازی مهمترین نتیجه پژوهش حاضر است. براساس نتایج به‌دست آمده هشت معیار اصلی: منابع انسانی، شایستگی‌های کارآفرینان، جاذبه‌های محیطی گردشگری، امکانات رفاهی عمرانی محیط بیرونی و داخلی سایت گردشگری، بستر فکری، ترویج و توسعه و زمینه اقتصادی در قالب بیست و سه زیر معیار به‌عنوان پیشران‌های توسعه گردشگری کشاورزی شناسایی شده‌است همچنین نتایج به‌دست آمده از رتبه‌بندی پیشران‌های شناسایی شده براساس رابطه علی (تأثیرگذاری و تأثیرپذیری) بین معیارها با استفاده از تکنیک دیمتل فازی حاکی از این است که بستری فکری تأثیرپذیرترین و تأثیرگذارترین پیشران می‌باشد و و منابع انسانی و اقتصادی به‌ترتیب در رتبه دوم و سوم قرار گرفته‌اند و ترویج و توسعه تأثیرپذیرترین پیشران می‌باشد.

کلیدواژه‌ها


اکبری سامانی، ناهید، بدری، سید علی، رضوانی، محمد رضا، سامانی، محمد. (1398). ارزیابی اکوسیستم کارآفرینی گردشگری روستایی (مورد مطالعه: استان تهران). پژوهشهای روستایی. ( 3)11. 575-556،
امیر انتخابی، شهرام، ویسی، رضا، سبب‌کار، مژگان، محمودی‌نیا، سعید. ( 1398). تعیین اولویت‌های گردشگری و سرمایه‌گذاری در مناطق نمونه گردشگری روستایی شمال غرب استان گیلان. مطالعات برنامه ریزی سکونتگاههای انسانی. (2)8. 507-491http://jshsp.iaurasht.ac.ir/article_667897.html
آشفته پور لیلا کوهی، سپیده، قریشی میناباد، محمدباسط، مطیعی لنگرودی، سید حسن، آمار حاجی شیرکیا، تیمور. (1399). تحلیل فضایی عرصه‌های روستایی مستعد گردشگری کشاورزی مورد: شهرستان رودسر. اقتصاد فضا و توسعه روستایی،(31)9. 66-41 .
جعفری‌نیا، سعید، حسن‌پور، وکیلی، یوسف، کیوان فر، جواد. (1399). ارائه الگوی جبران خدمات استراتژیک مدیران ارشد سازمان تأمین اجتماعی رویکرد تحلیل تم. مدیریت سازمانهای دولتی.(4)8. 124-105. https://doi.org/10.30473/ipom.2020.53579.4118
حیدری، عمران، ثمری، داوود، موسی خانی، مرتضی، بیش می، بهار. (1398). چالش‌های بین المللی سازی کسب و کارهای گردشگری کشاورزی در ایران. گردشگری و توسعه، 130-113، (2)9.     10.22034/JTD.2019.200282.1814
راستای, عبدالقادر, هادیانی, زهره, & طیب‌نیا, سیدهادی. (1400). تحلیل اثرات گردشگری بر جامعه میزبان نواحی روستایی (مورد مطالعه: روستای تمین در شهرستان میرجاوه). روستا و توسعه پایدار فضا, 2(4), 57-78. doi: 10.22077/vssd.2022.4770.1042
سیر، رضا، احمدیان، محمد علی، جعفری، حمید، علیزاده‌، کتایون. (1397). نقش گردشگری در درآمدزایی مناطق روستایی با ارائه یک مدل راهبردی در توسعه گردشگری روستاها (مطالعه موردی شهرستان فیروزکوه). نگرشهای نو در جغرافیای انسانی،(2)10. 77-49 https://dorl.net/dor/20.1001.1.66972251.1397.10.2.15.5
علیقلی‌زاده فیروز جانی، ناصر. (1398). اثرات توسعه گردشگری روستایی بر بخش کشاورزی (مطالعه موردی: روستاهای جلگه‌ای دهستان میان‌بند شهرستان نور.) برنامهریزی و توسعه گردشگری.(30)8. 124-111 .https://doi.org/10.22080/jtpd.2020.15729.2998
عنابستانی، علی‌اکبر، مظفری، زهرا. (1397). تبیین عوامل مؤثر بر گرایش روستاییان به گردشگری کشاورزی (مطالعه موردی: روستاهای نمونه گردشگری دهستان فضل شهرستان نیشابور). برنامهریزی و توسعه گردشگری. (24)7. 145-123 . https://doi.org/10.22080/jtpd.2018.1827
غلامپور، اسدالله، نعامی، عبدالله، مشبکی اصفهانی، اصغر. (1398). ارائه الگوی بازاریابی مبتنی بر رسانه‌های اجتماعی در صنعت محصولات غذایی و نوشیدنی‌های ارگانیک ایران با بهره گیری از روش تحلیل تم. تحقیقات اقتصاد کشاورزی. (44)11. 58-31 https://dorl.net/dor/20.1001.1.20086407.1398.11.44.2.3
قاسمی، مریم، کهنوجی، فاطمه. (1400). سطح توسعه کارآفرینی کشاورزی در بین کارآفرینان خرد و نقش عوامل فردی مؤثر بر آن در مناطق روستایی شهرستان مشهد. روستا و توسعه پایدار فضا, 2(4), 79-100. doi: 10.22077/vssd.2022.4785.1043
کاوسی، الهه، قربانی پارام، محمد رضا، میانه‌رو، محمد رضا، رجب‌بیگی, هدی، زارعی، امین. (1401). بررسی وضعیت گردشگری روستایی در دوره کووید-19 و اثرات آن (مورد: روستاهای گردشگری شهرستان شیراز). روستا و توسعه پایدار فضا, 3(4), 65-81. doi: 10.22077/vssd.2022.5378.1113
مرکز آمار ایران، 1399، نرخ بیکاری به تفکیک استان‌ها. https://amar.org.ir/Portals/0/News/1399/bikari%20bahar99-2.pdf
یزدانی، رقیه، خیراندیش، مسعود، محمدی خیار، محسن، امینی، هادی. (1399). بررسی عوامل مؤثر بر توسعه‌ی روستایی با تأکید بر کارآفرینی کشاورزی (مورد مطالعه: استان خراسان‌شمالی). راهبردهای کارآفرینی در کشاورزی.(13)7. 77-63. http://jea.sanru.ac.ir/article-1-217-fa.html
 
References
Adamov, T., Ciolac, R., Iancu, T., Brad, I., Peț, E., Popescu, G., & Șmuleac, L. (2020). Sustainability of agritourism activity. Initiatives and challenges in Romanian mountain rural regions. Sustainability, 12(6), 1-23. https://doi.org/10.3390/su12062502
Akbari Samani, N., Badri, S. A., Rizvani, M. R., & Samani, M. (2018). Evaluation of rural tourism entrepreneurship ecosystem (case study: Tehran province). Rural Research, 11(3), 556-575. http://dx.doi.org/10.22059/jrur.2020.294235.1435 [In Persian]
Aliqlizadeh Firozjani, N. (2018). The effects of rural tourism development on the agricultural sector (Case study: Plains villages of Mianband district of Noor city). Tourism Planning and Development, 8(30), 111-124. https://doi.org/10.22080/jtpd.2020.15729.2998 [In Persian]
Amir-Entakhi, S., Visi, R., Subbkar, M., & Mahmoudinia, S. (2018). Détermination des priorités en matière de tourisme et d'investissement dans des zones échantillons de tourisme rural dans le nord-ouest de la province de Gilan. Journal of Studies Of Human Settlements Planning, 8(2), 491-507. http://jshsp.iaurasht.ac.ir/article_667897.html [In Persian]
Anabistani, A. A., & Mozafari, Z. (2017). Explaining the influencing factors on the tendency of villagers to agricultural tourism (case study: sample tourism villages of Fazal Dehstan, Neishabur County). Tourism Planning and Development, 7(24), 123-145. https://doi.org/10.22080/jtpd.2018.1827 [In Persian]
Ashfetapour Leilakohi, S., Qureshi Minabad, M. B., Matiei Langroudi, S. H., & Amar Haji Shirkia, T. (2019). Spatial analysis of rural areas prone to agricultural tourism case: Rudsar city. Space Economy & Rural Development, 9(31), 41-66. DOR: 20.1001.1.23222131.1399.9.31.3.6 [In Persian]
Baipai, R., Chikuta, O., Gandiwa, E., & Mutanga, C. N. (2023). A framework for sustainable agritourism development in Zimbabwe. Cogent Social Sciences9(1), 2201025. https://doi.org/10.1080/23311886.2023.2201025
Boys, K. A., DuBreuil White, K., & Groover, G. (2017). Fostering rural and agricultural tourism: exploring the potential of geocaching. Journal of Sustainable Tourism, 25(10), 1474-1493. https://doi.org/10.1080/09669582.2017.1291646
Braun, v and Clarke, v (2006) using thematic analysis in psychology, qualitative research in psychology journal, vol 2, 123-14. https://doi.org/10.1191/1478088706qp063oa
Brune, S., Knollenberg, W., & Vilá, O. (2023). Agritourism resilience during the COVID-19 crisis. Annals of Tourism Research99, 103538. https://doi.org/10.1016/j.annals.2023.103538
Chen, Z., & Diao, B. (2022). Regional planning of modern agricultural tourism base based on rural culture. Acta Agriculturae Scandinavica, Section B—Soil & Plant Science, 72(1), 415-428. https:// doi/abs/10.1080/09064710.2021.2008481
Cunha, C., Kastenholz, E., & Carneiro, M. J. (2020). Entrepreneurs in rural tourism: Do lifestyle motivations contribute to management practices that enhance sustainable entrepreneurial ecosystems?. Journal of Hospitality and Tourism Management, 44, 215-226. https://doi.org/10.1016/j.jhtm.2020.06.007
Da Liang, A. R., Nie, Y. Y., Chen, D. J., & Chen, P. J. (2020). Case studies on co-branding and farm tourism: Best match between farm image and experience activities. Journal of Hospitality and Tourism Management, 42, 107-118. https://doi.org/10.1016/j.jhtm.2019.11.009
Dhewanto, W., Ratnaningtyas, S., Permatasari, A., Anggadwita, G., & Prasetio, E. A. (2020). Rural entrepreneurship: towards collaborative participative models for economic sustainability. Entrepreneurship and Sustainability, 8(1), 705-724. http://doi.org/10.9770/jesi.2020.8.1(48)
Elshaer, I. A., Azazz, A. M., Ameen, F. A., & Fayyad, S. (2022). Agritourism and peer-to-peer accommodation: A moderated mediation model. Agriculture12(10), 1586. https://doi.org/10.3390/agriculture12101586
Fanelli, R. M., & Romagnoli, L. (2020). Customer satisfaction with farmhouse facilities and its implications for the promotion of agritourism resources in Italian municipalities. Sustainability, 12(5), 1749. https://doi.org/10.3390/su12051749
Fortunato, M. W. P. (2014). Supporting rural entrepreneurship: a review of conceptual developments from research to practice. Community development, 45(4), 387-408. https://doi.org/10.1080/15575330.2014.935795
Galvão, A. R., Mascarenhas, C., Marques, C. S., Braga, V., & Ferreira, M. (2020). Mentoring entrepreneurship in a rural territory–A qualitative exploration of an entrepreneurship program for rural areas. Journal of Rural Studies, 78, 314-324. https://doi.org/10.1016/j.jrurstud.2020.06.038
Ghasemi, M., & Kohnooji, F. (2021). The level of agricultural entrepreneurship development among micro-entrepreneurs and the role of individual factors affecting it in the rural areas of Mashhad. Village and Space Sustainable Development, 4(2), 79-100. doi: 10.22077/vssd.2022.4785.1043 [In Persian]
Gholampour, A., Naami, A., & Mashbaki Esfahani, A. (2018). Presenting a marketing model based on social media in Iran's organic food and beverage industry using the theme analysis method. Agricultural Economics Research, 11(44), 31-58. https://dorl.net/dor/20.1001.1.20086407.1398.11.44.2.3 [In Persian]
Ghorbani, A., Danaei, A., Barzegar, S. M., & Hemmatian, H. (2019). Post modernism and designing smart tourism organization (STO) for tourism management. Journal of Tourism Planning and Development8(28), 50-69. https://tourismpd.journals.umz.ac.ir/m/article_2268.html?lang=en
Ghorbani, A., Mousazadeh, H., Taheri, F., Ehteshammajd, S., Azadi, H., Yazdanpanah, M.,... & Van Passel, S. (2021). An attempt to develop ecotourism in an unknown area: The case of Nehbandan County, South Khorasan Province, Iran. Environment, Development and Sustainability23,  11792-11817. https://doi.org/10.1007/s10668-020-01142-w.
Grilli, G., Tyllianakis, E., Luisetti, T., Ferrini, S., & Turner, R. K. (2021). Prospective tourist preferences for sustainable tourism development in Small Island Developing States. Tourism Management, 82,1-12. https://doi.org/10.1016/j.tourman.2020.104178
Heydari, I., Samari, D., Musa Khani, M., & Bishmi, B. (2018). Challenges of internationalization of agricultural tourism businesses in Iran. Tourism and Development, 9(2), 113-130. https://doi.org/10.22034/JTD.2019.200282.1814 [In Persian]
Iran Statistics Center. (2019). Unemployment rate by provinces. https://amar.org.ir/Portals/0/News/1399/bikari%20bahar99-2.pdf [In Persian]
Jafarinia, S., Hasanpour, V., Youssef, K., & Kivanfar, J. (2019). Presenting the compensation model for strategic services of senior managers of social security organization, theme analysis approach. Management of Government Organizations, 8(4), 105-124. https://doi.org/10.30473/ipom.2020.53579.4118 [In Persian]
Jahangiri, M., Raeiszadeh, F., Alayi, R., Najafi, A., & Tahmasebi, A. (2022). Development of Rural Tourism in Iran Using PV-Based System: Finding the Best Economic Configuration. Journal of Renewable Energy and Environment, 9(4), 1-9. https://www.jree.ir/article_153668.html
Jamal, T., & Higham, J. (2021). Justice and ethics: Towards a new platform for tourism and sustainability. Journal of Sustainable Tourism, 29(2-3), 143-157. https://doi.org/10.1080/09669582.2020.1835933
Joo, Y., Seok, H., & Nam, Y. (2020). The Moderating Effect of Social Media Use on Sustainable Rural Tourism: A Theory of Planned Behavior Model. Sustainability, 12(10), 4095. https://doi.org/10.3390/su12104095
Kavousi, E., Ghorbani Param, M. R., Mianerou, M. R., Rajab Beigi, H., & Zarei, A. (2022). Investigating the situation of rural tourism in the period of COVID-19 and its effects (case: tourist villages of Shiraz city). Village and Space Sustainable Development, 4(3), 65-81. doi: 10.22077/vssd.2022.5378.1113 [In Persian]
Khartishvili, L., Muhar, A., Dax, T., & Khelashvili, I. (2019). Rural tourism in Georgia in transition: Challenges for regional sustainability. Sustainability, 11(2), 410. https://doi.org/10.3390/su11020410
Khartishvili, L., Muhar, A., Dax, T., & Khelashvili, I. (2019). Rural tourism in Georgia in transition: Challenges for regional sustainability. Sustainability, 11(2), 410. https://doi.org/10.3390/su11020410
Kurdys-Kujawska, A., & Sompolska-Rzechula, A. (2020). Subsidization of entrepreneurship in rural areas in Poland: scale, effects and regional diversity.‌(2). 246-263 URI: https://www.um.edu.mt/library/oar/handle/123456789/57292
Leković, K., Tomić, S., Marić, D., & Ćurčić, N. V. (2020). Cognitive component of the image of a rural tourism destination as a sustainable development potential. Sustainability, 12(22), 12-1. https://doi.org/10.3390/su12229413
Lin, H. H., Chen, I. Y., Lu, S. Y., Tseng, Y. H., & Lin, J. C. (2022). Can cultural tourism resources become a development feature helping rural areas to revitalize the local economy under the epidemic? An exploration of the perspective of attractiveness, satisfaction, and willingness by the revisit of Hakka cultural tourism. Open Geosciences14(1), 590-606. https://www.degruyter.com/document/doi/10.1515/geo-2022-0358/html
Lin, M., Li, F., & Ji, Z. (2020). A Study on the Plan and Design of Leisure Farms’ Tourist Touch Points. Academic Journal of Humanities & Social Sciences, 3(4). DOI: 10.25236/AJHSS.2020.030410
Liu, C., Dou, X., Li, J., & Cai, L. A. (2020). Analyzing government role in rural tourism development: An empirical investigation from China. Journal of Rural Studies, 79, 177-188 https://doi.org/10.1016/j.jrurstud.2020.08.046
Morabi Jouybari, H., Ghorbani, A., Mousazadeh, H., Golafshan, A., Akbarzadeh Almani, F., Dénes, D. L., & Krisztián, R. (2023). Smartphones as a Platform for Tourism Management Dynamics during Pandemics: A Case Study of the Shiraz Metropolis, Iran. Sustainability15(5), 4051. https://www.mdpi.com/2071-1050/15/5/4051
Mousazadeh, H., Ghorbani, A., Azadi, H., Almani, F. A., Zangiabadi, A., Zhu, K., & Dávid, L. D. (2023). Developing Sustainable Behaviors for Underground Heritage Tourism Management: The Case of Persian Qanats, a UNESCO World Heritage Property. Land12(4), 808. https://www.mdpi.com/2073-445X/12/4/808
Pato, L., & Kastenholz, E. (2017). Marketing of rural tourism–a study based on rural tourism lodgings in Portugal. Journal of Place Management and Development, 10(2), 121-139.. https://doi.org/10.1108/JPMD-06-2016-0037
Popescu, C. A., Iancu, T., Popescu, G., Adamov, T., & Ciolac, R. (2023). The Impact of Agritourism Activity on the Rural Environment: Findings from an Authentic Agritourist Area—Bukovina, Romania. Sustainability, 15(13), 10294. https://doi.org/10.3390/su151310294
Puška, A., Pamucar, D., Stojanović, I., Cavallaro, F., Kaklauskas, A., & Mardani, A. (2021). Examination of the sustainable rural tourism potential of the Brčko district of Bosnia and Herzegovina using a fuzzy approach based on group decision making. Sustainability, 13(2), 583. https://doi.org/10.3390/su13020583
Putritamara, J. A., Azizah, S., & Ningsih, U. W. (2020). Rebranding Model of Dairy Cattle Agro Tourism in Malang Indonesia. Technium Soc. Sci. J., 12, 113. http://repository.ub.ac.id/id/eprint/190026
Rastai, A., Hadyani, Z., & Tayebnia, S. (2021). Analysis of the effects of tourism on the host community in rural areas (case study: Temin village in Mirjaveh city). Village and Space Sustainable Development, 4(2), 57-78. DOI: 10.22077/VSSD.2022.4770.1042 [In Persian]
Rinaldi, C., Cavicchi, A., & Robinson, R. N. (2020). University contributions to co-creating sustainable tourism destinations. Journal of Sustainable Tourism, 1-23. https://doi.org/10.1080/09669582.2020.1797056
Sgroi, F., Di Trapani, A. M., Testa, R., & Tudisca, S. (2014). The rural tourism as development opportunity or farms. The case of direct sales in Sicily. American Journal of Agricultural and Biological Sciences, 9(3), 407-419. https://dx.doi.org/10.3844/ajabssp.2014.407.419
Sir, R., Ahmadian, M. A., Jafari, H., & Alizadeh, K. (2017). The role of tourism in generating income in rural areas by presenting a strategic model in the development of rural tourism (case study of Firouzkoh city). New Attitudes in Human Geography, 10(2), 49-77. https://dorl.net/dor/20.1001.1.66972251.1397.10.2.15.5 [In Persian]
Su, M. M., Wall, G., & Wang, Y. (2019). Integrating tea and tourism: a sustainable livelihoods approach. Journal of Sustainable Tourism, 27(10), 1591-1608.https://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/09669582.2019.1648482
Thompson, M. (2020). Farmers' markets and tourism: Identifying tensions that arise from balancing dual roles as community events and tourist attractions. Journal of Hospitality and Tourism Management, 45, 1-9. https://doi.org/10.1016/j.jhtm.2020.06.016
vander Zee, Egbert. Dominique Vanneste. )2015(. Tourism networks unraveled; a review of the literature on networks in tourism management studies. Tourism Management Perspectives, 15: 46–56. https://doi.org/10.1016/j.tmp.2015.03.006
Yazdani, R., Khairandish, M., Mohammadi Khayar, M., & Amini, H. (2019). Investigating factors affecting rural development with an emphasis on agricultural entrepreneurship (case study: North Khorasan Province). Entrepreneurship Strategies in Agriculture, 7(13), 63-77. http://jea.sanru.ac.ir/article-1-217-fa.html [In Persian]
Zibert, M., Rozman, C., Skraba, A., & Prevolsek, B. (2020). A System Dynamics Approach to Decision-making Tools in Farm Tourism Development. Business Systems Research. International journal of the Society for Advancing Innovation and Research in Economy, 11(2), 132-148. https://doi.org/10.2478/bsrj-2020-0020
Ziernicka-Wojtaszek, A., & Malec, M. (2022). Evaluating Local Attractiveness for Tourism and Recreation—A Case Study of the Communes in Brzeski County, Poland. Land11(1), 39. https://doi.org/10.3390/land11010039