بررسی اثرات مشاغل خانگی بر وضعیت اقتصادی و اجتماعی خانوارهای روستایی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش آموخته کارشناسی‌ارشد توسعه روستایی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه بیرجند، بیرجند، ایران

2 استادیار ترویج و آموزش کشاورزی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه بیرجند، بیرجند، ایران

3 استادیار اقتصاد کشاورزی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه بیرجند، بیرجند، ایران

چکیده

با توجه به نقش بی بدیل مشاغل خانگی در روند توسعه اقتصادی روستاها و همچنین جوامع روستایی، تحقیق حاضر با هدف بررسی تأثیر آن‌ها بر وضعیت اقتصادی و اجتماعی خانوارهای روستایی در بین مددجویان کمیته‌امداد امام‌خمینی (ره) شهرستان سرخس به‌صورت پیمایشی انجام شد. جامعه آماری تحقیق شامل 290 نفر از مددجویان کمیته‌امداد امام‌خمینی شهرستان سرخس بودند که در قالب طرح اشتغال خانگی، تسهیلات دریافت کرده‌اند که 201 نفر از آنها، به‌عنوان نمونه تحقیق، مورد بررسی قرار گرفتند. ابزار جمع‌آوری اطلاعات، پرسش‌نامه محقق‌ساخته بود که روایی آن از طریق بررسی و اعمال نظرات اساتید راهنما و مشاور و کارشناسان کمیته‌امداد امام‌خمینی (ره) شهرستان سرخس و پایایی آن با محاسبه ضریب آلفا کرونباخ تایید شد. نتایج تحقیق نشان داد، مشاغل خانگی بر ابعاد اقتصادی و اجتماعی نمونه مورد مطالعه در سطح 99 درصد اطمینان، اثر داشتند. یافته‌های تحقیق حاکی از آن بود که بین متغیر سطح تحصیلات و سابقه فعالیت در مشاغل خانگی با اثرات اقتصادی آن‌ها در جوامع روستایی، رابطه مثبت و معنی‌داری وجود دارد. همچنین نتایج نشان داد، اثرات اقتصادی و اجتماعی مشاغل خانگی از دیدگاه گروه‌های جنسیتی و افراد شرکت کننده در دوره‌های آموزشی مرتبط با شغل، تفاوت معنی‌داری داشتند.

کلیدواژه‌ها


آرامش، حامد.، رس، فاطمه.، و کشاورز، سهیلا (1399). اثربخشی کارآفرینی اجتماعی در توانمندسازی زنان روستایی مورد: مناطق حاشیه‌نشین چابهار. اقتصاد فضا و توسعه روستایی، ۹ (۳۴): ۶۲-۴۱. https://dorl.net/dor/20.1001.1.23222131.1399.9.34.3.2
آگهی، حسین.، میرکزاده، علیاصغر.، و تقیبیگی، معصومه (1391). اولویتبندی عوامل مؤثر بر توسعه مشاغل خانگی زنان روستایی. زن و جامعه، 3 (3): 202-181. https://dorl.net/dor/20.1001.1.20088566.1391.3.11.8.6
ایزدی، بنتالهدی.، رضایی مقدم، کورش.، و اسدالهپور، علی (1395). سازههای مؤثر و موانع تحقق توسعه کارآفرینی در مشاغل خانگی بخش کشاورزی در مناطق روستایی شیراز. علوم ترویج و آموزش کشاورزی ایران، 12 (1): 51-39. https://dorl.net/dor/20.1001.1.20081758.1395.12.1.3.4
برخورداری، فاطمه (1389). چالشها و راهکارهای توسعه کسبوکارهای خانگی. بازار کار، 11 (593): 8-6.
بهرامی، رحمت (1399). اثرات اقتصادی- اجتماعی صنایع روستایی (صنایعدستی و مشاغل خانگی) بر توسعه روستایی مورد: روستاهای شهرستان سنندج. جغرافیا و برنامهریزی،  24(72): 103-81 .https://geoplanning.tabrizu.ac.ir/article_10848.html#:~:text=10.22034/GP.2020.10848
جوان، فرهاد.، و امیر انتخابی، شهرام (1396). بررسی نقش کسبوکارهای کوچک خانگی در پایداری اقتصادی نواحی روستایی مطالعه موردی: شهرستان رضوانشهر. چهارمین کنفرانس بینالمللی یافتههای نوین علوم و تکنولوژی: قم.
خلیلوند، کلثوم.، و سعادت، کوثر (1393). گردشگری روستایی و نقش آن در توسعه پایدار روستایی. اولین کنفرانس ملی جغرافیا، گردشگری، منابع طبیعی و توسعه پایدار: تهران. 
رحمانی، زینالعابدین.، و خدایاری، رضا (1395). بررسی عوامل مؤثر بر موفقیت و پایداری اقتصادی مشاغل خانگی اجرا شده جهت مددجویان تحت پوشش کمیتهامداد امامخمینی (ره) شهرستان رزن. نخستین همایش ملی علوم اسلامی حقوق و مدیریت: قم.
رضوانی، محمدرضا.، و نجارزاده، محمد (1387). بررسی و تحلیل زمینههای کارآفرینی روستاییان در فرآیند توسعهی نواحی روستایی. توسعه کارآفرینی، 1 (2):161-182. https://jed.ut.ac.ir/article_22970_19f1b095a405fa008ab5f4e9bc53bc76.pdf
رفیعیفر، شهرزاد (1395). بررسی نقش کسبوکارهای خانگی در توانمندسازی زنان. همایش بینالمللی زنان و زندگی شهری: تهران.
زالی، محمدرضا، و رضوی، سید مصطفی (1387). پژوهشی در زمینه موانع توسعه کارآفرینی در ایران. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
سعدی، حشمتالله.، و حیدری، فریبا (1392). تعاونیهای کسبوکار خانگی در استان همدان (چالشها و راهکارها). توسعه کارآفرینی، 6 (1): 87-104. 10.22059/JED.2013.36250
سعدی، حشمتالله.، و ناظمی، علیاکبر (1394). نقش کسب وکارهای کوچک و خانگی در اقتصاد روستایی. دومین همایش ملی افقهای نوین در توانمندسازی و توسعه پایدار معماری، عمران، گردشگری، انرژی و محیط زیست شهری و روستایی: همدان.
علی توکلی، فاطمه.، و کریمی، سعید (1398). بررسی نقش کسبوکارهای بسیار کوچک در توانمندسازی و خوداتکایی زنان روستایی. مطالعات کارآفرینی و توسعه پایدار کشاورزی، 6 (2): 86-71. https://doi.org/10.22069/jead.2021.18514.1433
قربانی پیرعلیدهی، فاطمه (1399). موانع توسعهی کسبوکارهای خانگی زنان در مناطق روستایی (مورد واکاوی؛ شهرستان رضوانشهر استان گیلان). مطالعات جغرافیایی نواحی ساحلی، 1 (3): 26-4. https://doi.org/10.22124/gscaj.2021.18897.1068
محمدی، فلوریا (1397). بررسی اثرات اقتصادی طرح توسعه مشاغل خانگی بر بهرهگیران (مطالعه موردی: زنان روستایی شهرستان نهاوند). اولین کنفرانس بینالمللی رویکردهای نوین در مدیریت کسبوکار و حسابداری با تأکید بر ارزش آفرینی و اقتصاد مقاومتی: تهران.
مطیعی لنگرودی، سید حسن.، و نجفی کانی، علیاکبر (1386). بررسی و ارزیابی اثرات شهرکها و نواحی صنعتی در توسعه اقتصادی و اجتماعی مناطق روستایی (نمونه مورد: شهرستان بابل). پژوهشهای جغرافیایی، 38(6): 167-145. https://jrg.ut.ac.ir/article_18096_9a3c49ebeaf1acb2e6ab77f8c3b75f75.pdf
ملکی، طاهره.، گلپرور، پرویز.، و ظریفیان، شاپور (1396). عوامل بازدارنده توسعه کسبوکارهای خرد در مناطق روستایی (مورد مطالعه: دهستان گویجهبئل بخش مرکزی شهرستان اهر). راهبردهای توسعه روستایی، 4 (3): 333-317. https://doi.org/10.22048/rdsj.2018.81627.1645
میرغفوری، حبیبالله.، صیادی تورانلو، حسین.، طاهری دمنه، محسن (1388). تبیین و تحلیل موانع مؤثر بر کارآفرینی زنان. پژوهشنامه مدیریت تحول، 1 (2): 64-47. https://doi.org/10.22067/pmt.v1i2.2883
میرکزاده، علیاصغر.، خالدی، ابراهیم.، و غلامی، مصیب (1396). تحلیل تحلیل عوامل مؤثر و موانع توسعه فعالیتهای غیرکشاورزی با تأکید بر مشاغل خانگی (مورد مطالعه دهستان قوری قلعه). تحقیقات اقتصاد و توسعه کشاورزی ایران، 48 (3): 545-533. https://doi.org/10.22059/ijaedr.2017.63993
میرلطفی، محمودرضا.، علویزاده، امیرمحمد.، و بدخش، یوسف (1393). آسیبشناسی اثرات توسعه مشاغل خانگی در مناطق روستایی (مطالعه موردی: روستاهای بخش دیشموک شهرستان کهگلیلویه). پژوهش و برنامهریزی روستایی، 3 (1): 11-1. https://doi.org/10.22067/jrrp.v3i5.17556
میکانیکی، جواد.، شیر زور علیآبادی، زهرا.، و قاسمی، فاطمه (1400). تأثیر کسب وکارهای خانگی بر توانمندسازی زنان روستایی (مورد مطالعه: بخش مرکزی شهرستان در میان). مطالعات فرهنگی- اجتماعی خراسان، 15 (3): 210-179. https://doi.org/10.22034/fakh.2021.280572.1457
نجفی، بهمن.، و صفا، لیلا (1393). بررسی کسبوکارهای خانگی کارآفرینانه و موانع و چالشهای توسعه آنها در مناطق روستایی. مطالعات کارآفرینی و توسعه پایدار کشاورزی، 1 (2): 73-61. https://dorl.net/dor/20.1001.1.24767735.1393.1.2.5.2
یعقوبی فرانی، احمد.، و جلیلیان، سارا (1394). اثرات اقتصادی و اجتماعی مشاغل خانگی زنان روستایی در شهرستان اسلامآباد غرب. اقتصاد فضا و توسعه روستایی، 4 (12): 113-93. http://dx.doi.org/10.18869/acadpub.serd.4.12.93
 
References
Agahi, H., Mirkzadeh, A. A., and Taghibeigi, M. (2011). Prioritization of factors affecting the development of rural women's home businesses. Women and Society, 3(3): 202-181. 20.1001.1.20088566.1391.3.11.8.6 [In Persian]
Ali Tavakoli, F., and Karimi, S. (2018). Examining the role of very small businesses in the empowerment and self-reliance of rural women. Entrepreneurship Studies and Sustainable Agricultural Development, 6(2): 86-71. 10.22069/JEAD.2021.18514.1433 .[In Persian].
Aramesh, H.., Res, F., and Keshavarz, S. (2019). The effectiveness of social entrepreneurship in empowering rural women, the case of: marginal areas of Chabahar. Space Economics and Rural Development, 9 (34): 62-41. http://dorl.net/dor/20.1001.1.23222131.1399.9.34.3.2 [In Persian].
Bahrami, R. (2019). The economic-social effects of rural industries (handicrafts and home businesses) on rural development, case: villages of Sanandaj city. Geography and Planning, 24(72): 103-81. https://geoplanning.tabrizu.ac.ir/article_10848.html#:~:text=10.22034/GP.2020.10848 [In Persian].
Bakhrodari, F. (1389). Challenges and solutions for the development of home businesses. Labor Market, 11 (593): 6-8. [In Persian].
Black, R., and Cobbinah, P. B. (2018). Local attitudes towards tourism and conservation in rural Botswana and Rwanda. Journal of Ecotourism, 17 (1): 79-105.
Duarte, N., and Diniz, F. (2011). The role of firms and entrepreneurship on local development. Romanian Journal of Regional Science, 5 (1): 54-69. http://rjrs.ase.ro/wp-content/uploads/2017/03/V51/V514.Duarte.pdf.
Galloway, L., and Kapasi, I. (2014). Rural home-based businesses and their contribution to rural lives: an exploratory study. Rural Entrepreneurship Conference. Shropshire. 10.13140/2.1.4172.9284
Ghorbani Pir Alidehi, F. (2019). Obstacles to the development of women's home businesses in rural areas (case study; Razvanshahr city, Gilan province). Coastal Geographical Studies, 1 (3): 4-26. 10.22124/GSCAJ.2021.18897.1068. [In Persian].
Ghosh, A. K., and Sujan, H.K. (2020). Changing pattern of rural income diversification and its impacts on household economy: A study on a selected village in Jashore District, Bangladesh. Journal of Food agriculture and Environment .1 (4): 186-190. 10.47440/JAFE.2020.1428
Gibson, J., and Olivia, S. (2010). The effect of infrastructure access and quality on non-farm enterprises in rural Indonesia. World Development, 38 (5): 717-726. https://doi.org/10.1016/j.worlddev.2009.11.010
Haggblade, S., Hazell, P. B., and Reardon, T. (2007). Transforming the rural nonfarm economy: Opportunities and threats in the developing world. International food policy research institute. https://doi.org/10.1080/14724049.2016.1258074
Hajarian, A., Taghdisi, A., and Barqi, H (1401). Evaluation and analysis of the effects of home occupations on the social structure from the villagers' point of view with the structural equation modeling approach (case study: rural areas of Isfahan province). Researches of human geography. 54 (2): 583-597. 10.22059/JHGR.2021.314637.1008212. [In Persian].
Hoseinzadeh, F., Ahmadpour, A., and Shahraki, M. R. (2021). Factors affecting the Sustainability of Rural Businesses Launched by Women Who Are Members of Microcredit Funds in Mazandaran Province. Journal of Research and Rural Planning, 10 (4): 77-99. 10.22067/JRRP.V10I4.2012.1000
Jabeen, S., Haq, S., Jameel, A., Hussain, A., Asif, M., Hwang, J., and Jabeen, A. (2020). Impacts of rural women’s traditional economic activities on household economy: Changing economic contributions through empowered women in rural Pakistan. Sustainability, 12 (7): 2731. https://doi.org/10.3390/su12072731
Javan, F., and Amir-e-Entakhi, Sh. (2016). Investigating the role of small home businesses in the economic stability of rural areas, a case study: Razvanshahr city. The fourth international conference on new findings of science and technology: Qom. [In Persian].
Khalilvand, K., and Sa-adat, K (2013). Rural tourism and its role in sustainable rural development. The first national conference on geography, tourism, natural resources and sustainable development: Tehran. [In Persian].
Maleki, T., Golparour, P., and Zarifian, Sh. (2016). Factors inhibiting the development of small businesses in rural areas (case study: Guija-Bael village, central part of Ahar city). Rural Development Strategies, 4(3): 333-317. https://doi.org/10.22048/rdsj.2018.81627.1645 .[In Persian].
Mikaniki, J., Shirzoor Aliabadi, Z., and Ghasemi, F. (1400). The effect of home businesses on the empowerment of rural women (case study: central part of Madhim city). Khorasan Cultural-Social Studies, 15 (3): 179-210. https://doi.org/10.22034/fakh.2021.280572.1457 .[In Persian].
Mirekzadeh, A.A., Khalidi, E., and Gholami, M. (2016). Analysis of effective factors and barriers to the development of non-agricultural activities with an emphasis on household jobs (case study of Ghori Qala village). Iranian Agricultural Economics and Development Research, 48 (3): 545-533. 10.22059/IJAEDR.2017.63993 .[In Persian].
Mirghfouri, Habibullah., Sayadi Turanlu, Hossein., Taheri Demaneh, Mohsen (2008). Explanation and analysis of obstacles affecting women's entrepreneurship. Journal of Change Management, 1 (2): 47-64. https://doi.org/10.22067/pmt.v1i2.2883 .[In Persian].
Mirlotfi, M., Alavizadeh, A., and Badakhsh, Y. (2014). The Pathology of home business development in rural areas (case study: Dyshmuk district in Kohgliluye county). Rural Research and Planning, 3 (1): 1-11. 10.22067/jrrp.v3i5.17556 .[In Persian].
Mohammadi, F. (2017). Investigating the economic effects of home business development plan on the beneficiaries (case study: rural women of Nahavand city). The first international conference of new approaches in business management and accounting with an emphasis on value creation and resistance economy: Tehran. [In Persian].
Motiei Langroudi, S. H., and Najafi Kani, A. (2006). Investigating and evaluating the effects of towns and industrial areas in the economic and social development of rural areas (case example: Babol city). Geographical Research, 38(6): 145-167. https://jrg.ut.ac.ir/article_18096_9a3c49ebeaf1acb2e6ab77f8c3b75f75.pdf. [In Persian].
Muhammad, S., Ximei, K., Saqib, S. E., and Beutell, N. J. (2021). Women’s Home-Based Entrepreneurship and Family Financial Position in Pakistan. Sustainability, 13 (22): 12542. https://doi.org/10.3390/su132212542
Najafi, Ba., and Safa, L. (2013). Investigating entrepreneurial home businesses and the obstacles and challenges of their development in rural areas. Entrepreneurship Studies and Sustainable Agricultural Development, 1 (2): 73-61. 20.1001.1.24767735.1393.1.2.5.2 [In Persian].
Newbery, R., and Bosworth, G. (2010). Home‐based business sectors in the rural economy. Society and Business Review.5(2):183-197. 10.1108/17465681011055596
Rafiei Far, Sh. (2015). Investigating the role of home businesses in empowering women. International Conference on Women and Urban Life: Tehran. [In Persian].
Rahmani, Z., and Khodayari, R. (2015). Investigating the factors affecting the success and economic sustainability of home businesses implemented for clients covered by the Imam Khomeini Relief Committee (RA) in Rozan city. The first national conference of Islamic sciences of law and management: Qom. [In Persian].
Reuschke, D., and Mason, C. (2022). The engagement of home-based businesses in the digital economy. Futures, 135: 102542. https://doi.org/10.1016/j.futures.2020.102542
Rezvani, M., and Najarzadeh, M. (2007). Investigating and analyzing the fields of entrepreneurship of villagers in the development process of rural areas. Entrepreneurial Development, 1 (2):161-182. https://jed.ut.ac.ir/article_22970_19f1b095a405fa008ab5f4e9bc53bc76.pdf [In Persian].
Saadi, H., and Heydari, F. (2012). Home business cooperatives in Hamadan province (challenges and solutions). Entrepreneurship Development, 6(1): 87-104. 10.22059/JED.2013.36250 [In Persian].
Saadi, H., and Nazimi, A. (2014). The role of small and home businesses in the rural economy. The second national conference of new horizons in empowerment and sustainable development of architecture, civil engineering, tourism, energy and urban and rural environment: Hamadan. [In Persian].
Walker, E., Wang, C., and Redmond, J. (2008). Women and work‐life balance: Is home‐based business ownership the solution? Equal Opportunities International, 27 (3): 258-275. https://doi.org/10.1108/02610150810860084
Yaqoubi Farani, A., and Jalilian, S. (2014). Economic and social effects of rural women's domestic jobs in West Islamabad city. Spatial Economics and Rural Development, 4(12): 113-93. http://dx.doi.org/10.18869/acadpub.serd.4.12.93 [In Persian].
Yazidi, B., Rezaei Moghadam, K., and Asdalahpour, A. (2015). Effective structures and barriers to the realization of entrepreneurship development in home businesses of the agricultural sector in rural areas of Shiraz. Agricultural Extension and Education Sciences of Iran, 12 (1): 51-39. 20.1001.1.20081758.1395.12.1.3.4 [In Persian].
Zali, M. R., and Razavi, S. M. (2007). Research on the barriers to entrepreneurship development in Iran. Tehran: Tehran University Press. [In Persian].