بررسی آثار و پیامدهای سکونتگاه های خلاق در توسعه مناطق روستایی (مطالعه موردی: روستاهای شهرستان رشتخوار)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی روستایی،گروه جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشکده جغرافیا و برنامه ریزی محیطی، دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان، ایران

2 دانشیار جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، گروه جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشکده جغرافیا و برنامه ریزی محیطی، دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان، ایران

3 استادیار جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، گروه جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشکده برنامه ریزی و علوم محیطی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران

4 دانشیار جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، گروه جغرافیا، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه زنجان، زنجان، ایران

چکیده

روستا کهن­ترین شکل سکونتگاه بشری است و روستانشینی یکی از قدیمی­ترین شیوه­های زندگی بشر است. از این رو، برنامه­ریزان روستایی باید برای توسعه پایدار روستاها به دنبال راه­حل جدید و نویی باشند. در این راستا، ایجاد سکونتگاه­های خلاق می­تواند راه­حلی مناسب برای پایداری روستاها باشند. هدف پژوهش حاضر بررسی آثار و پیامدهای سکونتگاه­های خلاق در توسعه مناطق روستایی می­باشد. پژوهش به لحاظ هدف،کاربردی است و به لحاظ ماهیت ونوع گردآوری اطلاعات از نوع توصیفی – تحلیلی است. جمع­آوری داده­ها به دو صورت اسنادی و میدانی(پرسشنامه) در 5 بعد توسعه روستایی اقتصادی، اجتماعی- فرهنگی، نهادی – مدیریتی، زیست محیطی، کالبدی و 6 بعد سکونتگاه­های خلاق(انعطاف­پذیری، ابتکار، آموزش و ترویج، خطرپذیری، رهبری، مشارکت) انجام شد. جامعه­آماری پژوهش شامل سرپرستان خانواردرروستاهای شهرستان رشتخوار بوده که براساس فرمول کوکران حجم نمونه 377 خانوار محاسبه و همچنین برای تکمیل پرسشنامه­ها در این مطالعه، ازگروه­های تصمیم­ساز شامل 15نفر از نخبگان(اساتید دانشگاه، کارشناسان و مدیران توسعه روستایی و کشاورزی) نظر خواهی شد. برای رتبه بندی و تحلیل فضایی روستا از تکنیک مولتی مورا و Arc GIS و  برای تحلیل­های آماری از تکنیک AHP و  نرم افزارهای Expert choice ، SPSS  استفاده شد. در این پژوهش ، شاخص مشارکت با استفاده از تکنیک AHP،  بیشترین امتیاز (30/0) و شاخص خطرپذیری کمترین امتیاز (11/0) را به خود اختصاص داده­اند. یافته­های تحقیق نشان دهنده آن است که، رابطه معناداری بین آثار و پیامدهای روستاهای خلاق و توسعه مناطق روستایی وجود دارد به گونه­ای که ضریب همبستگی بین آثار و پیامدهای سکونتگاه­های خلاق و توسعه در سطح مناطق  روستایی 710/0 به دست آمد. براین اساس، می­توان اظهار کرد که آثار و پیامدهای سکونتگاه­های خلاق ارتباط مستقیمی با یک­دیگر دارند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Analysis of the effects and consequences of creative settlements in the development of rural areas (case study: villages of Rashtkhwar County)

نویسندگان [English]

  • Ali Izadi 1
  • Seyed Hadi Tayebnia 2
  • Hosien Karimzadeh 3
  • Jamshid Aeinali 4
1 PhD student in Geography and Rural Planning, Department of Geography and Rural Planning, Faculty of Geography and Environmental Planning, University of Sistan and Baluchestan, Zahedan, Iran
2 Associate Professor of Geography and Rural Planning, Department of Geography and Rural Planning, Faculty of Geography and Environmental Planning, University of Sistan and Baluchestan, Zahedan, Iran
3 Assistant Professor of Geography and Rural Planning, Department of Geography and Rural Planning, Faculty of Planning and Environmental Sciences, Tabriz University, Tabriz, Iran
4 Associate Professor of Geography and Rural Planning, Department of Geography, Faculty of Literature and Humanities, University of Zanjan. Zanjan, Iran
چکیده [English]

, the aim of this research is to investigate the factors affecting the formation of creative settlements in rural areas. The research is applied in terms of purpose and descriptive-analytical in terms of the nature and type of information gathering. Collecting data and information in both documentary and field form (questionnaire) in 5 dimensions of rural development, economic, social-cultural, institutional-management, environmental, physical and 6 dimensions of creative settlements (flexibility, initiative, education and promotion), risk-taking, leadership, participation) were done. The statistical population of the research included heads of households in the villages of Roshtkhar Township, based on the Cochran formula, the sample size of 377 households was calculated, and for the validity of the questionnaires in this study, the decision-making groups including 15 elites (university professors), experts and managers of rural and agricultural development were asked for their opinions. In this regard, it was distributed in a simple random manner. For ranking and spatial analysis of the village, multi-mora and Arc GIS techniques were used, and for data analysis, multi-criteria decision making techniques and statistical tests were used using Expert choice, SPSS software. Based on the analysis, participation index using Expert choice software has the highest score (0.30) and risk index has the lowest score (0.11). The findings of the research show that there is a significant relationship between the formation of creative villages and the development of rural areas in such a way that the correlation coefficient between the factors affecting the process affecting the formation of creative settlements and development at the level of rural areas is 0.627. Obtained. Therefore, it can be stated that the more effective factors are on the formation process of creative settlements in rural areas, the improvement process of development in villages will increase.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Creative settlements
  • development
  • rural areas
  • Roshtkhar

مراجع

ابریشمی، حمید، بیدرام، رسول، ماجد، وحید و بخشایش، الهام (1398). امکان سنجی توسعه پایدار روستایی از طریق توسعه صنایع خلاق (مطالعه موردی: صنایع دستی روستاهای منتخب استان اصفهان). روستا و توسعه، 22(88)، 69-51. https://doi.org/10.30490/rvt.2020.289507.1069
ازکیا، مصطفی و کامور، نجمه (1392). توسعه پایدار گردشگری روستایی در روستای چاشم شهرستان مهدی شهر، مطالعات توسعه اجتماعی ایران، 5(3)، 122-107. مطالعات توسعه اجتماعی ایران - فهرست مقالات (srbiau.ac.ir)
پورطاهری، مهدی و نقوی، محمدرضا (1391). توسعه کالبدی سکونتگاه‌های روستایی با رویکرد توسعه پایدار (مفاهیم، نظریه‌ها، راهبردها). مسکن و محیط روستا، 31(137)، 70-53. http://jhre.ir/article-1-329-fa.html
پوراحمد، حمد، حمیدی، اکبر، فرهادی، ابراهیم و حسین‌پور، مهدی (1395). ارزیابی چالش‌ها و فرصت‌های ایجاد شهرخلاق در مناطق آزاد تجاری (مطالعه موردی: منطقه آزاد تجاری ارس). مطالعات برنامه‌ریزی سکونتگاه‌های انسانی،11(37)، 18-1. مطالعات برنامه ریزی سکونتگاه های انسانی - فهرست مقالات (iau.ir)
حجاریان، احمد (1400). ارزیابی الگوی علی مولفه‌های مؤثر بر روستای خلاق با استفاده از تکنیک دیمتل فازی. توسعه محلی (روستایی – شهری)، 13(1)، 196-173. https://doi.org/10.22059/jrd.2021.323853.668651
حبیبی، محسن، بارول، شیری، خجسته، مریم و نگهداری کیا، پریا (1389). طراحی روستایی، مشارکت و توسعه پایدار. مسکن و محیط روستا،29(132)، 16-3. http://jhre.ir/article-1-21-fa.html
حسن‌زاده، داوود و ایزدی جیران، اصغر (1388). بررسی جایگاه توسعه پایدار در اجتماعات روستایی ایران. فصلنامه علوم اجتماعی، دانشگاه علامه طباطبایی، 17(36)، 55-27. https://jnoe.ut.ac.ir/issue_2062_3745.html
رضوانی، محمدرضا (1394). مقدمه‌ای بربرنامه‌ریزی توسعه روستایی در ایران. چاپ سوم، تهران، انتشارات قومس.
راست قلم، مهدی، صیدایی، سید اسکندر و نوری، سید هدایت الله (1395). تعیین پیشران‌های کلیدی رهیافت روستای خلاق با استفاده از نرم افزار میک مک، پژوهش‌های روستایی، 7(2)، 329-319. https://dorl.net/dor/20.1001.1.20087373.1395.7.2.4.7
رکن الدین افتخاری، عبدالرضا، مهدوی، داوود، پورطاهری، مهدی (1389)، فرآیند بومی سازی شاخص‌های توسعه پایدار گردشگری روستایی ایران، پژوهش‌های روستایی،1(4)، 41-1. https://jrur.ut.ac.ir/issue_2168_2268.html
زندی، مهدی و حصاری، پدرام (1391). تداوم معماری مسکن روستایی با انگیزه توسعه پایدار روستایی. مسکن و محیط روستا، 31(138)،72-63. http://jhre.ir/article-1-166-fa.html
صالح‌پور، شمسی، اسماعیل‌زاده، حسن و کریمی، خدیجه (1396). تاثیرات متقابل توسعه پایدار گردشگری با توسعه پایدار اجتماعات محلی (مطالعه موردی: شهرستان نقده). فضای گردشگری،6(21)، 61-41. https://gjts.malayer.iau.ir/issue_113522_113523.html
عطایی، پوریا، نوروزی، آرش و مراد حاصلی، سمیه (1395). تحلیل مطالعات اجتماعی تشکیل انجمن‌های آب‌بران در راستایی توسعه پایدار (مطالعه موردی: شبکه آبیاری و زهکشی دشت فیروزآباد، استان فارس). اولین همایش ملی با رویکرد نوین در برنامه‌ریزی و توسعه پایدار منطقه‌ای، https://elmnet.ir/vslg?url=https%3A%2F%2Fcivilica.com%2Fdoc%2F571816%2F&type
عینالی، جمشید، محمدی‌یگانه، بهروز و قاسملو، حسن (1398). نقش گردشگری خلاق در تو سعه پایدار مناطق روستایی (مطالعه موردی: روستاهای تاریخی – فرهنگی شمال غرب کشور). پژوهش و برنامه‌ریزی روستایی،8(2)، 39-19. https://doi.org/10.22067/jrrp.v8i2.67441
غلامرضازاده نوغان، ظفر، دانشورکاخکی، فاطمه، صبوحی، محمود و صابونی، محمود (1394). مدل‌سازی گردشگری روستایی با تاکید بر شاخص‌های توسعه‌پایدار روستایی. پایان نامه کارشناسی ارشد گروه اقتصاد کشاورزی، دانشگاه فردوسی.
قربانی، رسول، حسین ابادی، سعید و طورانی، علی (1392). شهرهای خلاق، رویکرد فرهنگی در توسعه شهری. مطالعات جغرافیایی مناطق خشک، 3(11)،18-1. https://jargs.hsu.ac.ir/issue_22123_22121.html
قاسملو، حسن، عینالی، جمشید و محمدی یگانه، بهروز (1396). نقش گردشگری در توسعه پایدار روستایی با رویکرد گردشگری خلاق (مطالعه موردی: روستای تاریخی – فرهنگی شمال غرب کشور). پایان نامه کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه ریزی روستایی- گرایش برنامه‌ریزی کالبدی، دانشگاه زنجان. https://elmnet.ir/doc/11191323-31091
کلامی، مریم و حسینی، سید شهرام (1396). روستای خلاق، رویکردی نو در استفاده از قابلیت‌ها و ظرفیت‌های موجود روستا جهت احیای آن (نمونه موردی: روستای خوبین). اولین همایش اندیشه‌ها و فناوری‌های نوین در علوم جغرافیایی،. https://civilica.com/doc/679492
کلاته، امیر (1388). مبانی خلاقیت و نوآوری در سازمان. بصیرت و تربیت اسلامی، 6(13)، 66-39. http://init.jrl.police.ir/issue_1803_1804.html
کلانتری، خلیل، اسدی، علی و چوبچیان، شهلا (1388). تدوین و اعتبارسنجی شاخص‌های توسعه پایدار مناطق روستایی. مطالعات و پژوهش‌های شهری و منطقه‌ای، دانشگاه اصفهان،1(2)، 69-56. https://urs.ui.ac.ir/issue_3692_3693.html
موسی‌وند، جعفر، محمودی، سید مهدی و چراغی، رامین (1392). توسعه گردشگری روستایی در راستای توسعه پایدار (مطالعه موردی: روستای سوریه، شهرستان بانه). فضای گردشگری،2(8)، 97-81. https://gjts.malayer.iau.ir/issue_112129_112130.html
مهدوی، داوود، رکن الدین افتخاری، عبدالرضا و سجاسی قیداری، حمدالله (1395). طراحی راهبردهای توسعه پایدار گردشگری روستاهای تاریخی – فرهنگی ایران، جغرافیا و برنامه‌ریزی،20(56)، 100-75. https://journals.tabrizu.ac.ir/issue_137_787_.html
موسوی، میرنجف (1393). رتبه بندی محلات شهر سردشت از نظر حرکت به سوی خلاقیت با تاکید بر تحقق شهر خلاق با استفاده از تاپسیس و ANP. جغرافیا و آمایش شهری – منطقه‌ای، 4(10)،38-19. https://doi.org/10.22111/gaij.2014.1476
مختاری ملک آبادی، رضا، مرصوصی، نفیسه، علی‌اکبری، اسماعیل و امینی، داوود (1394)، شاخص‌های بومی شهر خلاق با رویکرد ایرانی اسلامی، انجمن جغرافیای ایران، 13(47)، 177-161. https://sid.ir/paper/150457/fa
Ari, A. R., Fatmawati, F., & Raharti, R. (2022). micro, small and medium enterprise development strategy (msme) based on creative economy in panggungharjo village, yogyakarta. prosiding fakultas ekonomi dan bisnis universitas dharmawangsa, 1(1), 38-45. ‌ https://proceeding.dharmawangsa.ac.id/index.php/PFEB/article/view/35
Ardhala, A. D., Santoso, E. B., and Sulistyarso, H. (2016). Influence Factors on the Development of Creative Industry as Tourism Destination, Social and Behavioral Sciences, 227, 671-679. https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2016.06.131
Anwar mchenry, J. (2011) Rural Empowerment through Hearts? The role of thearts in civic and social participation in the Mid-West Region of Western Australia. Journal of Rural Studies 27 (3), 245–253. https://doi.org/10.1016/j.jrurstud.2011.03.001
Anderson, L. (2010). Magic Light, Silver City: The Business of Culture in Broken Hill. Aust. Geogr. 41 (1), 71-85. https://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/00049180903535584
Ahmadi, A., Niknam, S. & Ghadermarzi, H. (2014). The Evaluation and Analysis of Physical Development’s Indicators in Rural Settlements with an Emphasis on Sustainable Development Approach; Case Study: Villages Surrounding the City of Sanandaj, Iran. Switzerland Research Park Journal, 103(1), 624-637. https://scholar.google.com/scholar?
Bosworth, G. (2008). Entrepreneurial in-migrants and economic development in rural England. International Journal of Entrepreneurship and Small Business, 6(3), 355-369.https://www.inderscienceonline.com/doi/abs/10.1504/IJESB.2008.019132
Can, D. and Ngo, V. (2017). Building “Creative Tourism” In Duong Lam Ancient Village. International Journal of Management and Applied Science, 3 (7), 79-83. https://scholar.google.com/scholar?  
Citation: Verdini, G. (2021), Creative-led strategies for peripheral settlements and theuneasy transition towards sustainability, International Planning Studies, Ahead of print, DOI:10.1080/13563475.2020.1779043
Cooke, P. And Lazzeretti, L., (2008) Creative Cities, Cultural Clusters and Local Economic Development, Cheltenham, UK; Northampton, Ma: Edward Elgar, P62. https://econpapers.repec.org/bookchap/elgeebook/12738.htm
Dcms Creative Industries Task Force (1998). Creative Industries: Mapping Document. Dcms, London. https://www.gov.uk/government/publications/creative-industries-mapping-documents-1998
Herlina, H., & Harianto, B. T. (2021). Finding the Characteristics of Creative People in Developing Villages for the Foundation of Creative Industry. Ekuilibrium: Jurnal Ilmiah Bidang Ilmu Ekonomi, 16(1), 64-84. http://oipas.sentraki.umpo.ac.id/index.php/ekuilibrium/article/view/3269
Kamarudin, K. H., Untari, R. and Ngah, I. (2018). Development of Creative Village and Rural Entrepreneurship in Malaysia and Indonesia: An Exploratory Study. Rural Research & Planning Group International Conference 2018, At Denpasar, Bali. https://www.academia.edu/37023043/Development_of_Creative_Village_and_Rural_Entrepreneurship_in_Malaysia_and_Indonesia_9th_International_Conference_Rural_Research_and_Planning_Group_5_7_July_Bali_Indonesia
Kazana, V., Kazaklis, A. (2009). Exploring Quality of Life Concerns in the Context of Sustainable Rural. https://doi.org/10.1007/s11205-004-6165-9
Le Tourneau, F., Marchand, G., Greissing, A., Nasuti, S., Droulers, M., Bursztyn, M., Le ´Na, P.And Dubreuil, V. (2013). Assessing the Impacts of Sustainable Development Projects in the Amazon: The Duramaz Experiment. Sustain Sci, 8,199–212. https://doi.org/10.1098/rstb.2012.0475
Mcgranahan, D.A., Wojan, T.R., (2007). Recasting the Creative Class to Examine Growth Processes in Rural and Urban Counties. Reg. Stud. 41 (2),197- 216. https://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/00343400600928285
Mcgranahan, D.A., Wojan, T.R., Lambert, D.M. (2011). the Rural Growth Trifecta: Outdoor Amenities, Creative Class and Entrepreneurial Context. J. Econ. Geogr. 1, 529- 557. https://doi.org/10.1093/jeg/lbq007
Peng, K., and Yang, Y,. (2013), An Exploratory Study on Creative City From the Citizen's Point of View, IJCCI. 1(1), 1-20. http://www.ijcci.net/index.php?  
Romein, A., and Trip, J, (2010), Key Elements of Creative City Development: An Assessment of Local Policies in Amsterdam and Rotterdam, Delft University of Technology, OTB Research Institute for Housing, Urban and Mobility Studies, Jaffalaan 9, Delft, the Netherlands. https://citeseerx.ist.psu.edu/document?64ea9115f856cea681654ede15451c209546e42
Thomas, N.J., Harvey, D.C. And Hawkins, H. (2013). Crafting the Region: Creative Industries and Practices of Regional Space. Regional Studies 47 (1), 75–88. https://doi.org/10.1080/00343404.2012.709931
Townsend, L., Wallace, C., Fairhurst, G., and Anderson, A. (2017). Broadband and the Creative Industries in Rural Scotland. Journal of Rural Studies. 54, 451-458. https://doi.org/10.1016/j.jrurstud.2016.09.001
Wahana, H. D., Ilham, M., Kusworo, K., Mansyur, M., & Maryani, D. (2022). The Effect of Quintuple Helix in Increasing Creativity and Innovation to Competitive Advantage the Creative Village in Bandung Municipality West Jawa Province. Budapest International Research and Critics Institute (BIRCI-Journal): Humanities and Social Sciences, 5(1), 3123-3133. ‌ https://bircu-journal.com/index.php/birci/article/view/3961
Zeller, M. (2006) Rural Development Theory and Policy. Germany: University of Hohenheim. https://entwicklungspolitik.uni-hohenheim.de/en/prof-zeller
 

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 20 اسفند 1401
  • تاریخ بازنگری: 30 اردیبهشت 1402
  • تاریخ پذیرش: 22 مهر 1402

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار