بررسی آثار و پیامدهای سکونتگاه های خلاق در توسعه مناطق روستایی (مطالعه موردی: روستاهای شهرستان رشتخوار)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی روستایی،گروه جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشکده جغرافیا و برنامه ریزی محیطی، دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان، ایران

2 دانشیار جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، گروه جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشکده جغرافیا و برنامه ریزی محیطی، دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان، ایران

3 استادیار جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، گروه جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشکده برنامه ریزی و علوم محیطی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران

4 دانشیار جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، گروه جغرافیا، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه زنجان، زنجان، ایران

چکیده

روستا کهن­ترین شکل سکونتگاه بشری است و روستانشینی یکی از قدیمی­ترین شیوه­های زندگی بشر است. از این رو، برنامه­ریزان روستایی باید برای توسعه پایدار روستاها به دنبال راه­حل جدید و نویی باشند. در این راستا، ایجاد سکونتگاه­های خلاق می­تواند راه­حلی مناسب برای پایداری روستاها باشند. هدف پژوهش حاضر بررسی آثار و پیامدهای سکونتگاه­های خلاق در توسعه مناطق روستایی می­باشد. پژوهش به لحاظ هدف،کاربردی است و به لحاظ ماهیت ونوع گردآوری اطلاعات از نوع توصیفی – تحلیلی است. جمع­آوری داده­ها به دو صورت اسنادی و میدانی(پرسشنامه) در 5 بعد توسعه روستایی اقتصادی، اجتماعی- فرهنگی، نهادی – مدیریتی، زیست محیطی، کالبدی و 6 بعد سکونتگاه­های خلاق(انعطاف­پذیری، ابتکار، آموزش و ترویج، خطرپذیری، رهبری، مشارکت) انجام شد. جامعه­آماری پژوهش شامل سرپرستان خانواردرروستاهای شهرستان رشتخوار بوده که براساس فرمول کوکران حجم نمونه 377 خانوار محاسبه و همچنین برای تکمیل پرسشنامه­ها در این مطالعه، ازگروه­های تصمیم­ساز شامل 15نفر از نخبگان(اساتید دانشگاه، کارشناسان و مدیران توسعه روستایی و کشاورزی) نظر خواهی شد. برای رتبه بندی و تحلیل فضایی روستا از تکنیک مولتی مورا و Arc GIS و  برای تحلیل­های آماری از تکنیک AHP و  نرم افزارهای Expert choice ، SPSS  استفاده شد. در این پژوهش ، شاخص مشارکت با استفاده از تکنیک AHP،  بیشترین امتیاز (30/0) و شاخص خطرپذیری کمترین امتیاز (11/0) را به خود اختصاص داده­اند. یافته­های تحقیق نشان دهنده آن است که، رابطه معناداری بین آثار و پیامدهای روستاهای خلاق و توسعه مناطق روستایی وجود دارد به گونه­ای که ضریب همبستگی بین آثار و پیامدهای سکونتگاه­های خلاق و توسعه در سطح مناطق  روستایی 710/0 به دست آمد. براین اساس، می­توان اظهار کرد که آثار و پیامدهای سکونتگاه­های خلاق ارتباط مستقیمی با یک­دیگر دارند.

کلیدواژه‌ها

مراجع

ابریشمی، حمید، بیدرام، رسول، ماجد، وحید و بخشایش، الهام (1398). امکان سنجی توسعه پایدار روستایی از طریق توسعه صنایع خلاق (مطالعه موردی: صنایع دستی روستاهای منتخب استان اصفهان). روستا و توسعه، 22(88)، 69-51. https://doi.org/10.30490/rvt.2020.289507.1069
ازکیا، مصطفی و کامور، نجمه (1392). توسعه پایدار گردشگری روستایی در روستای چاشم شهرستان مهدی شهر، مطالعات توسعه اجتماعی ایران، 5(3)، 122-107. مطالعات توسعه اجتماعی ایران - فهرست مقالات (srbiau.ac.ir)
پورطاهری، مهدی و نقوی، محمدرضا (1391). توسعه کالبدی سکونتگاه‌های روستایی با رویکرد توسعه پایدار (مفاهیم، نظریه‌ها، راهبردها). مسکن و محیط روستا، 31(137)، 70-53. http://jhre.ir/article-1-329-fa.html
پوراحمد، حمد، حمیدی، اکبر، فرهادی، ابراهیم و حسین‌پور، مهدی (1395). ارزیابی چالش‌ها و فرصت‌های ایجاد شهرخلاق در مناطق آزاد تجاری (مطالعه موردی: منطقه آزاد تجاری ارس). مطالعات برنامه‌ریزی سکونتگاه‌های انسانی،11(37)، 18-1. مطالعات برنامه ریزی سکونتگاه های انسانی - فهرست مقالات (iau.ir)
حجاریان، احمد (1400). ارزیابی الگوی علی مولفه‌های مؤثر بر روستای خلاق با استفاده از تکنیک دیمتل فازی. توسعه محلی (روستایی – شهری)، 13(1)، 196-173. https://doi.org/10.22059/jrd.2021.323853.668651
حبیبی، محسن، بارول، شیری، خجسته، مریم و نگهداری کیا، پریا (1389). طراحی روستایی، مشارکت و توسعه پایدار. مسکن و محیط روستا،29(132)، 16-3. http://jhre.ir/article-1-21-fa.html
حسن‌زاده، داوود و ایزدی جیران، اصغر (1388). بررسی جایگاه توسعه پایدار در اجتماعات روستایی ایران. فصلنامه علوم اجتماعی، دانشگاه علامه طباطبایی، 17(36)، 55-27. https://jnoe.ut.ac.ir/issue_2062_3745.html
رضوانی، محمدرضا (1394). مقدمه‌ای بربرنامه‌ریزی توسعه روستایی در ایران. چاپ سوم، تهران، انتشارات قومس.
راست قلم، مهدی، صیدایی، سید اسکندر و نوری، سید هدایت الله (1395). تعیین پیشران‌های کلیدی رهیافت روستای خلاق با استفاده از نرم افزار میک مک، پژوهش‌های روستایی، 7(2)، 329-319. https://dorl.net/dor/20.1001.1.20087373.1395.7.2.4.7
رکن الدین افتخاری، عبدالرضا، مهدوی، داوود، پورطاهری، مهدی (1389)، فرآیند بومی سازی شاخص‌های توسعه پایدار گردشگری روستایی ایران، پژوهش‌های روستایی،1(4)، 41-1. https://jrur.ut.ac.ir/issue_2168_2268.html
زندی، مهدی و حصاری، پدرام (1391). تداوم معماری مسکن روستایی با انگیزه توسعه پایدار روستایی. مسکن و محیط روستا، 31(138)،72-63. http://jhre.ir/article-1-166-fa.html
صالح‌پور، شمسی، اسماعیل‌زاده، حسن و کریمی، خدیجه (1396). تاثیرات متقابل توسعه پایدار گردشگری با توسعه پایدار اجتماعات محلی (مطالعه موردی: شهرستان نقده). فضای گردشگری،6(21)، 61-41. https://gjts.malayer.iau.ir/issue_113522_113523.html
عطایی، پوریا، نوروزی، آرش و مراد حاصلی، سمیه (1395). تحلیل مطالعات اجتماعی تشکیل انجمن‌های آب‌بران در راستایی توسعه پایدار (مطالعه موردی: شبکه آبیاری و زهکشی دشت فیروزآباد، استان فارس). اولین همایش ملی با رویکرد نوین در برنامه‌ریزی و توسعه پایدار منطقه‌ای، https://elmnet.ir/vslg?url=https%3A%2F%2Fcivilica.com%2Fdoc%2F571816%2F&type
عینالی، جمشید، محمدی‌یگانه، بهروز و قاسملو، حسن (1398). نقش گردشگری خلاق در تو سعه پایدار مناطق روستایی (مطالعه موردی: روستاهای تاریخی – فرهنگی شمال غرب کشور). پژوهش و برنامه‌ریزی روستایی،8(2)، 39-19. https://doi.org/10.22067/jrrp.v8i2.67441
غلامرضازاده نوغان، ظفر، دانشورکاخکی، فاطمه، صبوحی، محمود و صابونی، محمود (1394). مدل‌سازی گردشگری روستایی با تاکید بر شاخص‌های توسعه‌پایدار روستایی. پایان نامه کارشناسی ارشد گروه اقتصاد کشاورزی، دانشگاه فردوسی.
قربانی، رسول، حسین ابادی، سعید و طورانی، علی (1392). شهرهای خلاق، رویکرد فرهنگی در توسعه شهری. مطالعات جغرافیایی مناطق خشک، 3(11)،18-1. https://jargs.hsu.ac.ir/issue_22123_22121.html
قاسملو، حسن، عینالی، جمشید و محمدی یگانه، بهروز (1396). نقش گردشگری در توسعه پایدار روستایی با رویکرد گردشگری خلاق (مطالعه موردی: روستای تاریخی – فرهنگی شمال غرب کشور). پایان نامه کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه ریزی روستایی- گرایش برنامه‌ریزی کالبدی، دانشگاه زنجان. https://elmnet.ir/doc/11191323-31091
کلامی، مریم و حسینی، سید شهرام (1396). روستای خلاق، رویکردی نو در استفاده از قابلیت‌ها و ظرفیت‌های موجود روستا جهت احیای آن (نمونه موردی: روستای خوبین). اولین همایش اندیشه‌ها و فناوری‌های نوین در علوم جغرافیایی،. https://civilica.com/doc/679492
کلاته، امیر (1388). مبانی خلاقیت و نوآوری در سازمان. بصیرت و تربیت اسلامی، 6(13)، 66-39. http://init.jrl.police.ir/issue_1803_1804.html
کلانتری، خلیل، اسدی، علی و چوبچیان، شهلا (1388). تدوین و اعتبارسنجی شاخص‌های توسعه پایدار مناطق روستایی. مطالعات و پژوهش‌های شهری و منطقه‌ای، دانشگاه اصفهان،1(2)، 69-56. https://urs.ui.ac.ir/issue_3692_3693.html
موسی‌وند، جعفر، محمودی، سید مهدی و چراغی، رامین (1392). توسعه گردشگری روستایی در راستای توسعه پایدار (مطالعه موردی: روستای سوریه، شهرستان بانه). فضای گردشگری،2(8)، 97-81. https://gjts.malayer.iau.ir/issue_112129_112130.html
مهدوی، داوود، رکن الدین افتخاری، عبدالرضا و سجاسی قیداری، حمدالله (1395). طراحی راهبردهای توسعه پایدار گردشگری روستاهای تاریخی – فرهنگی ایران، جغرافیا و برنامه‌ریزی،20(56)، 100-75. https://journals.tabrizu.ac.ir/issue_137_787_.html
موسوی، میرنجف (1393). رتبه بندی محلات شهر سردشت از نظر حرکت به سوی خلاقیت با تاکید بر تحقق شهر خلاق با استفاده از تاپسیس و ANP. جغرافیا و آمایش شهری – منطقه‌ای، 4(10)،38-19. https://doi.org/10.22111/gaij.2014.1476
مختاری ملک آبادی، رضا، مرصوصی، نفیسه، علی‌اکبری، اسماعیل و امینی، داوود (1394)، شاخص‌های بومی شهر خلاق با رویکرد ایرانی اسلامی، انجمن جغرافیای ایران، 13(47)، 177-161. https://sid.ir/paper/150457/fa
Ari, A. R., Fatmawati, F., & Raharti, R. (2022). micro, small and medium enterprise development strategy (msme) based on creative economy in panggungharjo village, yogyakarta. prosiding fakultas ekonomi dan bisnis universitas dharmawangsa, 1(1), 38-45. ‌ https://proceeding.dharmawangsa.ac.id/index.php/PFEB/article/view/35
Ardhala, A. D., Santoso, E. B., and Sulistyarso, H. (2016). Influence Factors on the Development of Creative Industry as Tourism Destination, Social and Behavioral Sciences, 227, 671-679. https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2016.06.131
Anwar mchenry, J. (2011) Rural Empowerment through Hearts? The role of thearts in civic and social participation in the Mid-West Region of Western Australia. Journal of Rural Studies 27 (3), 245–253. https://doi.org/10.1016/j.jrurstud.2011.03.001
Anderson, L. (2010). Magic Light, Silver City: The Business of Culture in Broken Hill. Aust. Geogr. 41 (1), 71-85. https://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/00049180903535584
Ahmadi, A., Niknam, S. & Ghadermarzi, H. (2014). The Evaluation and Analysis of Physical Development’s Indicators in Rural Settlements with an Emphasis on Sustainable Development Approach; Case Study: Villages Surrounding the City of Sanandaj, Iran. Switzerland Research Park Journal, 103(1), 624-637. https://scholar.google.com/scholar?
Bosworth, G. (2008). Entrepreneurial in-migrants and economic development in rural England. International Journal of Entrepreneurship and Small Business, 6(3), 355-369.https://www.inderscienceonline.com/doi/abs/10.1504/IJESB.2008.019132
Can, D. and Ngo, V. (2017). Building “Creative Tourism” In Duong Lam Ancient Village. International Journal of Management and Applied Science, 3 (7), 79-83. https://scholar.google.com/scholar?  
Citation: Verdini, G. (2021), Creative-led strategies for peripheral settlements and theuneasy transition towards sustainability, International Planning Studies, Ahead of print, DOI:10.1080/13563475.2020.1779043
Cooke, P. And Lazzeretti, L., (2008) Creative Cities, Cultural Clusters and Local Economic Development, Cheltenham, UK; Northampton, Ma: Edward Elgar, P62. https://econpapers.repec.org/bookchap/elgeebook/12738.htm
Dcms Creative Industries Task Force (1998). Creative Industries: Mapping Document. Dcms, London. https://www.gov.uk/government/publications/creative-industries-mapping-documents-1998
Herlina, H., & Harianto, B. T. (2021). Finding the Characteristics of Creative People in Developing Villages for the Foundation of Creative Industry. Ekuilibrium: Jurnal Ilmiah Bidang Ilmu Ekonomi, 16(1), 64-84. http://oipas.sentraki.umpo.ac.id/index.php/ekuilibrium/article/view/3269
Kamarudin, K. H., Untari, R. and Ngah, I. (2018). Development of Creative Village and Rural Entrepreneurship in Malaysia and Indonesia: An Exploratory Study. Rural Research & Planning Group International Conference 2018, At Denpasar, Bali. https://www.academia.edu/37023043/Development_of_Creative_Village_and_Rural_Entrepreneurship_in_Malaysia_and_Indonesia_9th_International_Conference_Rural_Research_and_Planning_Group_5_7_July_Bali_Indonesia
Kazana, V., Kazaklis, A. (2009). Exploring Quality of Life Concerns in the Context of Sustainable Rural. https://doi.org/10.1007/s11205-004-6165-9
Le Tourneau, F., Marchand, G., Greissing, A., Nasuti, S., Droulers, M., Bursztyn, M., Le ´Na, P.And Dubreuil, V. (2013). Assessing the Impacts of Sustainable Development Projects in the Amazon: The Duramaz Experiment. Sustain Sci, 8,199–212. https://doi.org/10.1098/rstb.2012.0475
Mcgranahan, D.A., Wojan, T.R., (2007). Recasting the Creative Class to Examine Growth Processes in Rural and Urban Counties. Reg. Stud. 41 (2),197- 216. https://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/00343400600928285
Mcgranahan, D.A., Wojan, T.R., Lambert, D.M. (2011). the Rural Growth Trifecta: Outdoor Amenities, Creative Class and Entrepreneurial Context. J. Econ. Geogr. 1, 529- 557. https://doi.org/10.1093/jeg/lbq007
Peng, K., and Yang, Y,. (2013), An Exploratory Study on Creative City From the Citizen's Point of View, IJCCI. 1(1), 1-20. http://www.ijcci.net/index.php?  
Romein, A., and Trip, J, (2010), Key Elements of Creative City Development: An Assessment of Local Policies in Amsterdam and Rotterdam, Delft University of Technology, OTB Research Institute for Housing, Urban and Mobility Studies, Jaffalaan 9, Delft, the Netherlands. https://citeseerx.ist.psu.edu/document?64ea9115f856cea681654ede15451c209546e42
Thomas, N.J., Harvey, D.C. And Hawkins, H. (2013). Crafting the Region: Creative Industries and Practices of Regional Space. Regional Studies 47 (1), 75–88. https://doi.org/10.1080/00343404.2012.709931
Townsend, L., Wallace, C., Fairhurst, G., and Anderson, A. (2017). Broadband and the Creative Industries in Rural Scotland. Journal of Rural Studies. 54, 451-458. https://doi.org/10.1016/j.jrurstud.2016.09.001
Wahana, H. D., Ilham, M., Kusworo, K., Mansyur, M., & Maryani, D. (2022). The Effect of Quintuple Helix in Increasing Creativity and Innovation to Competitive Advantage the Creative Village in Bandung Municipality West Jawa Province. Budapest International Research and Critics Institute (BIRCI-Journal): Humanities and Social Sciences, 5(1), 3123-3133. ‌ https://bircu-journal.com/index.php/birci/article/view/3961
Zeller, M. (2006) Rural Development Theory and Policy. Germany: University of Hohenheim. https://entwicklungspolitik.uni-hohenheim.de/en/prof-zeller
 

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار