ارزیابی و اولویت بندی عوامل موثر بر جریان‌های جذب گردشگری روستایی (مورد مطالعه: حوزه نفوذ ‏گردشگری شهر مشهد)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری گروه جغرافیا، دانشکده ادبیات، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

2 استاد گروه جغرافیا، دانشکده ادبیات، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

3 دانشیار گروه جغرافیا، دانشکده ادبیات، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

4 استادیار گروه جغرافیا، دانشکده ادبیات، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

چکیده

جریان گردشگری نشان‌دهنده جابجایی فضایی گردشگران در یک منطقه است در عین حال نیز توزیع فضایی ‏گردشگران در سراسر مقصدهای گردشگری تحت تاثیر عوامل زیادی است. بنابراین شناخت مهمترین این عوامل بر توسعه گردشگری کمک می کند. از این رو در تحقیق حاضر هدف اصلی شناسایی مهمترین عوامل ‏موثر بر جریان‌های جذب گردشگری روستایی بوده است. پژوهش از نظر روش‌شناسی توصیفی- تحلیلی و از لحاظ هدف، ‏از نوع کاربردی است. افرد نمونه تحقیق شامل 30 متخصص در حوزه گردشگری بوده که به روش گلوله برفی ‏انتخاب شده اند. منطقه مورد مطالعه مقاصد گردشگری روستایی در حوزه نفوذ گردشگری مشهد بوده است. برای تحلیل ‏یافته‌ها از نرم افزار ‏spss، معادلات ساختاریPLS ‎‏ و مدل تصمیم‌گیری چند معیاره ‏DFAHP‏ استفاده شده‌ است. در ‏تحقیق حاضر متغیر جریان‌های جذب گردشگری با استفاده از 7 عامل در قالب 31 مؤلفه مورد مطالعه قرار گرفته‌ است. ‏یافته های پژوهش نشان می دهد که بیشترین میانگین به شاخص دسترسی پذیری بامیانگین 82/3 تعلق دارد. ‏همچنین بررسی عوامل ‏نشان داد که مولفه‌های کیفیت دسترسی پذیری، امکانات اقامتی و قابلیت دسترسی پذیری ‏در اولویت اول تا سوم اثرگذاری بر ایجاد و تقویت جریان‌های جذب گردشگری قرار دارد.‏

کلیدواژه‌ها


احسانی، نادر (1389)، بررسی و ارائه راهکارهای نوین در خصوص ارتباط بین نقش گردشگری خرید و جذب گردشگری (داخلی و خارجی) جهت توسعه و پیشرفت صنعت گردشگری بندر چهابهار ایران؛ فصلنامه گردشگری و توسعه پایدار، سال دوم، شماره 1، پیاپی (4)، صص 40-27.
حافظی زاده شقایق جعفری حمید علیزاده کتایون قنبرزاده دربان هادی، (1396)، عوامل مؤثر در جذب گردشگران به مقصدهای روستایی، نشریه جغرافیایی سرزمین، 14(56): 31-41
رسولی، مسعود و ربانی، حسن و اسماعیلی، مهناز و صادبری فر، رستم،1396، شناسایی و اولویت بندی عوامل مؤثر در جذب گردشگران خارجی به ایران (نمونه موردی شهر مشهد)، اولین کنفرانس بین المللی و هشتمین کنفرانس ملی برنامه ریزی و مدیریت شهری، مشهد،
رومیانی، احمد، شایان، حمید، دهبانژاد، اکبر، و روشنایی، حامد (1396)، سرمایه‌گذاری خانوادگی با منشأ شهری، راهبری برای توسعه پایدار روستایی، مطالعه موردی: دهستان صائین قلعه شهرستان ابهر، مجله جغرافیا و توسعه ناحیه‌ای، سال 15، شماره 2، پیاپی 29، صص 44-21.‌
ریاحی؛ وحید؛ رفیعی؛ معصومه و احمدی؛ عاطفه (1395)؛ تحلیل و ارزیابی شاخص‌های پایداری گردشگری روستایی با استفاده از روش‌های تحلیل تصمیم گیری چند معیار (مطالعه موردی: روستاهای شهرستان طالقان)؛ فصلنامه گردشگری و توسعه؛ سال پنجم؛ شماره 7؛ صص 161-148.
سجادیان؛ ناهید و پیری؛ فاطمه (1395)؛ بررسی عوامل مؤثر در تقاضا جاذبه‌های گردشگری شهری؛ نمونه موردی: شهر ایلام؛ فصلنامه جغرافیایی سرزمین، سال چهاردهم، شماره 53، صص 36-21.
سجاسی قیداری، حمدالله، صادقلو، طاهره، مهدوی، داوود (13) تبین نقش کیفیت محیطی مقصدهای گردشگری روستایی در تثویت تصویر ذهنی گردشگران، مطالعه موردی: روستاهای مقصد گردشگری بخش رودبار قصران)، مجله برنامه ریزی و آمایش فضا، دوره نوزدهم، شماره 2، صص 88-61.
سلطان حسینی، محمد، مهدی سلیمی، حبیب هنری، (1392)، تحلیل عوامل مؤثر بر جذب گردشگران ورزشی خارجی به کشور، فصلنامه مطالعات و پژوهش‌های شهری و منطقه‌ای، پیاپی 18، صص 25-46
عباسی، اکرم، (1391)، نقش میقات رضا (ع) در تأمین نیازهای رفاهی، بهداشتی، فرهنگی و امنیتی؛ دومین همایش میقات رضا استان گلستان، صص 24-41
علی‌اکبری، اسماعیل و اسماعیلی، بنفشه (1395)، توسعه گردشگری بومی و پایداری نظام سکونتگاهی حاشیه کویر، فصلنامه مطالعات مدیریت گردشگری، سال یازدهم، شماره،36‌
علیدادی سلیمانی، لیلا و زمانی، زهرا،1397، شناسایی و اولویت بندی عوامل مؤثر بر جذب گردشگران بین المللی: مورد مطالعه شهر اصفهان، کنفرانس عمران, معماری و شهرسازی کشورهای جهان اسلام، تبریز،
عنابستانی، علی اکبر؛ احمد زاده، سحر، (1390)، بررسی ارتباط بین ویژگی‌های مکانی- فضایی و عوامل مؤثر بر مشارکت زنان در سطح جامعه‌ی روستایی مطالعه موردی: دهستان درزآب- شهرستان مشهد، مجله جغرافیا و مطالعات محیطی، سال اول، شماره 2، صص 97-114
فطرس, محمدحسن, ایمانی خوشخو, محمدحسین, سرلک, احمد, & حسینی صالحی, سید محمد. (1400). مطالعه‌ی تطبیقی تأثیر عوامل مؤثر در گردشگری بین‌المللی در کشورهای توسعه‌یافته و درحال توسعه‌ی منتخب با تأکید بر شاخص نهادی ICRG (شاخص راهنمای بین‌المللی ریسک کشوری). گردشگری و توسعه, شماره 10(3)، صص 1-15.
فیروز نیا، قدیر؛ محمد حسن ضیاء توانا، (1389)، تأثیر ابعاد فضایی، مکانی بر استمرار کارکرد اقتصادی روستاهای در معرض تخلیه جمعیت شهرستان قزوین، روستا و توسعه، سال 13 شماره 1، صص 1-20
کوزه چیان؛ هاشم، خطیب زاده، مهدی و هنرور، افشار (1390)، نقش ابعاد کیفیت خدمات گردشگری در رضایتمندی گردشگران ورزشی؛ پژوهش‌های مدیریت ورزشی و علوم حرکتی، سال اول، شماره 2، صص 32-19.
محمودی، سمیه، بهرام رنجبریان، سعید فتحی (1394)، شناسایی عوامل مؤثر بر تصویر ذهنی گردشگران خارجی از ایران، نشریه برنامه ریزی و توسعه گردشگری، پیاپی 13، صص 72-92
معصوم زاده؛ سارا و شیرافکن لمسو؛ مهدی (1396)؛ بررسی اثر رژیم‌های ارزی بر جریان توریسم بین المللی در کشورهای منتخب اسلامی؛ رهیافت جاذبه؛ نشریه گردشگری شهری: دوره 4: شماره 4؛ صص 89-73.
میراب زاده، پرستو (1375)، ارزیابی پیامدهای زیست محیطی توسعه توریسم، فصلنامه محیط زیست، شماره 2، صص 62-54.
هاشمی, سید سعید, & پورشاطری, محسن. (1395). شناسایی عوامل مؤثر بر جذب گردشگران خارجی به مناطق بیابانی و کویری ) مطالعه موردی صادق آباد بافق. گردشگری و اوقات فراغت شماره 3(4)، صص 39-46.
هاشمی، سیده مرجان؛ محمد زاده؛ مرجان و میرکریمی؛ سید حامد (1393)، بررسی مقایسه‌ای روش‌های مختلف ارزیابی کیفیت و مدیریت منابع طبیعی گردشگری؛ مجله محیط زیست و توسعه؛ سال 5؛ شماره 9؛ صص 42-31.
همتی، سیما (1396)، نقش توان مندی ها و زیرساخت‌های گردشگری در توسعه گردشگری مدرن و پویایی اقتصادی با تاکید بر نقش متغیرهای سیستمی به ویژه هتل‌ها و اقامتگاه‌ها؛ فصلنامه نگرش‌های نو در جغرافیایی انسانی، سال دهم، شماره دوم؛ صص 128-107.
Ashley, C., De Brine, P., Lehr A., and Wild, H. (2007) The Role of Tourism Sector in Expanding Economic Opportunity, Corporate Social Responsibility Initiative Report No. 23, Cambridge, MA: Kennedy School of Government, Harvard University.
Bekele Gidebo, H. (2021), Factors determining international tourist flow to tourism destinations: A systematic review, Journal of Hospitality Management and Tourism, Vol. 12(1), pp. 9-17
Coshall, J.T., (2005), A selection strategy for modelling UK tourism flows by air to European destinations, Tourism Economics, 11 (2), pp. 141–158
Gallego., S. Rodriguez., L., & Rodriguez., P., (2010) Exchange Rate Regimes and Tourism, Tourism Economics, Vol 16, No. 1, pp. 25- 43.
Gonzalez, J. A.; Torres-Sovero, C.; Martin-Lopez, B. & Kirkby, C. A. 2012. Social-ecological factors influencing tourist satisfaction in three ecotourism lodges in the southeastern Peruvian Amazon. Tourism Management. 33 (3): 545- 552.
Gundelfinger-Casar, J. & Coto-Millán, P. (2018), Measuring the main determinants of tourism flows to the Canary Islands from mainland Spain, Journal of Air Transport Management, Volume 70, PP. 83-90
Jin, C., Cheng, J., Xu, J., Huang, Z. (2018), Self-driving tourism induced carbon emission flows and its determinants in welldeveloped regions: A case study of Jiangsu Province, China, Journal of Cleaner Production, Volume 186, 10, PP. 191-202
Kuang Hsu T., Fan Tsai, Y. & Huey Wu, H., (2009) “The preference analysis for tourist choice of destination: A case study of Tourism”, Journal of tourist management. Vol 30(2). pp 288-297
Li, X., Meng, F., Uysal, M. (2008), Spatial Pattern of Tourist Flows Among the Asia-Pacific Countries: An Examination over a Decade, Asia Pacific Journal of Tourism Research, Vol. 13, No. 3, pp. 229-243
Liu, B., Huang, S., Fu, H. (2017), An application of network analysis on tourist attractions: The case of Xinjiang, China, Tourism Management, Vol 58, 132-141
Mahmoudinia, D. Soderjani, E.S, Pourshahabi, F., (2011), Economic Growth, Tourism Receipts and Exchange Rate in MENA zone: Using Panel Causality Technique, Iranian Economic Review, Vol.15, and No.29.
Malaj, V and Kapiki, S.T. (2016). Determinants Of Tourism Flows To Greece: A Gravity Model Approach, An International Multidisciplinary Journal Of Tourism, Available at SSRN: https://ssrn.com/abstract=2853057
Marrocu, E. & Paci, R. (2011), Tourism flows and production efficiency in the European regions, Tourism Management, Volume 32, Issue 4, pp. 750-758
McKercher, B. and Lew, A.A. (2004), Tourist Flows and the Spatial Distribution of Tourists, Blackwell Publishing Ltd, First published: 14 January 2008
Mou, N., Yuan, R., Yang, T., Zhang, H., Tang, J and Makkonen, T. (2020). Exploring spatio-temporal changes of city inbound tourism flow: The case of Shanghai, China, Tourism Management, Vol 76.pp 1-14
Prideaux, B., (2005), factors affecting bilateral tourism flows, Annals of Tourism Research, Vol. 32, No. 3, pp. 780–801
Shao, Y., Huang, S., Wang, Y., Li, Z and Luo, M. (2020). Evolution of international tourist flows from 1995 to 2018: A network analysis perspective, Tourism Management Perspectives, https://doi.org/10.1016/j.tmp.2020.100752.
Sokhanvara, A., Çiftçioglua, S., Javid, E. (2018), Another look at tourism- economic development nexus, Tourism Management Perspectives, Volume 26, PP. 97-106
Vítova, P., Harmacek, J and Oprsal, Z. (2019). Determinants of tourism flows in Small Island Developing States (SIDS), Island Studies Journal, https://doi.org/10.24043/isj.90.
World Development Indicators,2018, http://databank.worldbank.org
World Travel & Tourism Council, global economic impact& issues (2018)
WTO (2006) Tourism Highlights, Edition 2006, www.world-tourism.org
WTTC. (2012). Economic Impact Analysis. Retrieved from World Travel & Tourism Council: http://www.wttc.org//media/fi
Xing-zhu, z., Qun, w. (2014), exploratory space–time analysis of inbound tourism flows to china cities, international journal of tourism research., pp.16: 303–312