تحلیل پیشران های کلیدی اثر گذار بر نظارت دهیاران بر ساخت و ساز روستایی با رویکرد آینده پژوهی (مورد مطالعه: شهرستان تویسرکان)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد گروه جغرافیای انسانی و آمایش، دانشکده علوم زمین، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

2 کارشناسی ارشد گروه جغرافیای انسانی و آمایش، دانشکده علوم زمین، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

چکیده

نقش دهیاران به‌عنوان مدیران روستا در چگونگی ساخت‌وسازهای روستایی و توسعه کالبدی، از مهم‌ترین مسائلی است که نادیده گرفتن آن، می‌تواند آسیب‌های جبران‌ناپذیری به برنامه‌های روستایی وارد کند. در این میان توجه به دهیاری‌ها در محیط روستایی و نقش آن در تحقق اهداف کالبدی روستایی اهمیت فراوانی می‌یابد. بنابراین در این پژوهش سعی شده است تا با شناسایی پیشران‌های کلیدی مؤثر بر نظارت دهیاران بر ساخت‌وسازهای روستایی، در جهت ایجاد توسعه‌ی روستایی نقش داشته باشد. تحقیق کاربردی و روش بررسی آن توصیفی- تحلیلی است. جامعه آماری پژوهش حاضر روستاهای دارای دهیاری درجه 5 و 6 شهرستان تویسرکان بوده است که تعداد آن‌ها به 16 روستا رسید. به جهت شناسایی پیشران‌های کلیدی مؤثر بر نظارت دهیاران بر ساخت‌وسازهای روستایی در آینده (ده سال آتی) تعداد 25 پرسشنامه‌ به‌وسیله کارشناسان فرمانداری، بخشداری، بنیاد مسکن و دهیاران تکمیل گردید که با استفاده از ماتریس اثرات متقاطع میک مک موردبررسی قرار گرفت. نتایج به‌دست‌آمده نشان داد با توجه به امتیاز بالای اثرگذاری مستقیم و غیرمستقیم، عوامل 13 گانه در 6 گروه اصلی پیشران‌های کلیدی مؤثر بر نظارت دهیاران بر ساخت‌وسازهای روستایی در افق 1410 در شهرستان تویسرکان شناسایی شدند که عوا‌ملی از قبیل رعایت حقوق عمومی توسط مالکان در هنگام ساخت‌وساز، رعایت بازده انرژی و زیرساخت‌ها، توجه به تخصص و معماری در ساخت بنا و توجه به فرآیند صدور مجوز ساخت از مهم‌ترین عوامل به شمار می‌رود. برای بهبود وضعیت نظارت دهیاران بر ساخت‌وسازهای روستایی می‌توان به اقداماتی مانند اطلاع‌رسانی در زمینه قوانین مربوط به ساخت‌وساز، آموزش دهیاران، اجرای متناسب قوانین، مشاوره دهیاران از خبرگان محلی و غیره اشاره نمود.

کلیدواژه‌ها

مراجع

رکن الدین افتخاری، عبدالرضا، فیروزنیا، قدیر، و ضیا توانا، محمدحسین (1386). تبیین فرآیند تحول روستا با بهره‌گیری از نظریه چرخه حیات. مدرس علوم انسانی (برنامه‌ریزی آمایش فضا)، 11(50)، 93-119. https://www.sid.ir/fa/Journal/ViewPaper.aspx?id=76278
افراخته، حسن (1388). مدیریت روستایی با تأکید بر ایران، تهران: انتشارات گنج.
اکبریان رونیزی، سعیدرضا (1392). بررسی رابطه توسعه گردشگری و سرمایه اجتماعی در نواحی روستایی مطالعه موردی: دهستان سولقان (شهرستان تهران). برنامه‌ریزی و توسعه گردشگری، 2(6)، 75-92. http://tourismpd.journals.umz.ac.ir/article_549.html
اهری، زهرا، و امینی، شهلا (1375). تجارب کشورهای مختلف در زمینه مسکن، تهران: وزارت مسکن و شهرسازی.
بای، مریم (1391). نقش مدیریت روستایی در توسعه با تأکید بر نقش دهیاری‌ها (نمونه موردی: بخش مرکزی شهرستان رامیان). (پایان نامه منتشر نشده کارشناسی ارشد رشته جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی)، دانشگاه فردوسی مشهد، ایران.
بدری، سیدعلی (1390). چالش‌های مدیریت روستایی در ایران و ارائه سیاست‌های راهبردی. رهنامه سیاستگذاری، 2(3)، 147-180. https://www.magiran.com/paper/1080375
پور محمدی، محمدرضا (1390). برنامه‌ریزی مسکن. تهران: انتشارات سمت.
چوبچیان، شهلا، کلانتری، خلیل و فمی، حسین شعبانعلی (1386). عوامل مؤثر بر عملکرد دهیاری‌های استان گیلان. روستا و توسعه، 10(2)، 87-107. https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?id=70758
 چراغی، مهدی، ملک جعفریان، زهرا، عباسی، جواد، و بدری، سیدعلی (1394). ارزیابی اثربخشی اجرای طرح هادی روستایی در آفرینش سکونتگاه‌های روستایی سرزنده (مطالعه موردی: دهستان غنی بیگلو، شهرستان زنجان). برنامه‌ریزی توسعه کالبدی، 2(4)، 50-59. https://psp.journals.pnu.ac.ir/article_2412.html
شکری، زینب، و خیرگو، منصور (1390). توسعه فرآیند سیاستگذاری با استفاده از راهبرد آینده نگاری. مدیریت نظامی، 11(42)، 103-126. https://jmm.iranjournals.ir/article_3482.html
دربان آستانه، علیرضا (1384). جایگاه مدیریت روستایی در برنامه چهارم توسعه. ماهنامه آموزشی ترویجی دهیاری‌ها، 3(15)، -24-14.
رضوانی، محمدرضا (1383). مقدمه‌ای بر برنامه ریزی توسعه روستایی در ایران. تهران: نشر قومس.
روح اللهی، الناز (1391). نقش مدیریت روستایی در ساختار فضایی – کالبدی روستاها (مطالعه موردی دهستان لوندویل از شهرستان آستارا). پایان نامه کارشناسی ارشد- دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد مرکزی تهران
ریاحی، وحید، و کریمی نسب، صدیقه (1392). ارزیابی عملکرد دهیاری‌ها در توسعه کالبدی – فضایی سکونتگاه‌های روستایی. فصلنامه برنامه‌ریزی منطقه‌ای، 3(12)، 61-70. http://jzpm.miau.ac.ir/article_316.html
اداره کل هواشناسی استان همدان (1398). اطلاعات هواشناسی سالانه شهرستان تویسرکان. همدان: اداره کل هواشناسی.
سازمان برنامه و بودجه همدان (1398)، سالنامه آماری استان همدان (سرزمین و آب و هوا، جغرافیایی طبیعی شهرستان تویسرکان). همدان: سازمان برنامه و بودجه.
سرخیلی، الناز، سالاری، محمد، و صفوی سهی، محمد (1396). تحلیلی بر نقش تخلفات ساختمانی در ناکامی طرح‌های توسعه شهری کلان‌شهر تهران. باغ نظر، 14(51)، 2-20. http://www.bagh-sj.com/article_49424.html
سعیدی، عباس (1389). محیط، فضا و توسعه بحثی در ضرورت توسعه یکپارچه روستایی-شهری. مسکن و محیط روستا، 29(131)، 1-10. http://jhre.ir/article-1-29-fa.html
صادقلو، طاهره، سجاسی قیداری، حمدالله، حسینی کهنوج، سیدرضا، و یزدانی مروی لنگری، خدیجه.(1398). پیشران‌های کلیدی تغییر کاربری اراضی کشاورزی و اثرات ان بر نواحی روستایی(موردمطالعه دهستان میانجام شهرستان تربت جام). اقتصاد فضا و توسعه روستایی، 8(2)، 45-72.  https://serd.khu.ac.ir/article-1-3317-fa.html
ظاهری، محمد، مجنونی توتاخانه، علی، و خداپناه، کیومرث (1399). تدوین پیشران‌های محلی توسعه روستایی با استفاده از روش آینده‌پژوهی(مطالعه موردی سکونتگاه‌های روستایی شهرستان بناب). فصلنامه جغرافیا و توسعه، 18(59)، 41-66. https://gdij.usb.ac.ir/article_5460.html?lang=fa
عنابستانی، علی اکبر (1395). برنامه‌ریزی مسکن روستایی در ایران. تهران: انتشارات سیمای دانش.
عنابستانی، علی اکبر و نظری، لیلا (1401). تحلیل پیشران‌های کلیدی اثرگذاری عملکرد مدیریت روستایی بر تحولات کالبدی سکونتگاه‌های پیراشهری با رویکرد آینده‌پژوهی(مورد شهرستان علی آباد کتول). توسعه فضاهای پیراشهری، 4(1)، 1-24. http://www.jpusd.ir/article_145971.html
فرزین، بهلول (1394). مقایسه تبیقی عملکرد شهرداری و دهیاری در توسعه کالبدی روستاهای واقع در حریم شهرها. دانشکده ادبیات و علوم انسانی، پایان نامه برای دریافت درجه کارشناسی ارشد، گرایش جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد مرکزی تهران
کلانتری، خلیل (1390). جامعه شناسی روستایی. تهران: دانشگاه پیام نور.
مرکز آمار ایران (1385). نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن- شهرستان تویسرکان. تهران: مرکز آمار ایران.
مرکز آمار ایران (1390). نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن- شهرستان تویسرکان. تهران: مرکز آمار ایران.
مرکز آمار ایران (1395). نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن- شهرستان تویسرکان. تهران: مرکز آمار ایران.
مشیری، شهریار (1389). کنترل و هدایت ساخت‌وساز شهری، طراحی نظام کارآمد. نشریه هویت شهر، 4(7)، 23-30. https://hoviatshahr.srbiau.ac.ir/article_1132.html
نیازخانی، معصومه (1373). ابعاد اجتماعی، روانی و فرهنگی مسکن در ایران. مجموعه مقالات اولین سمینار توسعه مسکن در ایران، جلد دوم، وزارت مسکن و شهرسازی.
Arimah, B. C. and Adeagbo, D. (2000). Compliance with urban development and planning regulations in lbadan, Nigeria. Habitat lnternational, 21(3), 279-294. https://www.researchgate.net/publication/222241379
Bell, W. (2003). Foundations of Futures Studies I: History, Purposes, Knowledge. New Brunswick, NJ: Transaction Publishers.
Few, R., Gouveia, N., Mathee, A., Harpham, T., Cohn, A., Swart, A., and Coulson, N. (2004). Informal sub-division of residential and commercial buildings in Sao Paulo and Johannesburg: living conditions and policy implications. Habitat International, 28(3), 427-442. https://www.researchgate.net/publication/222427401
Helpap, D. J. (2019). Public management in rural local governments: An assessment of institutional differences and implications. State and Local Government Review, 51(1), 6-18.
Morrison, J., Jennings, H., Akter, K., Kuddus, A., Mannell, J., Nahar, T.,... and Khan, A. A. Prof, T.P, (2004). ICT And E-Governance for Rural Development Center for Electronic Governance, Indian Institute of Management, Ahmedabad, p. 134. https://www.researchgate.net/publication/241757398
Walker, A., Colquitt, G., Elliott, S., Emter, M., and Li, L. (2020). Using participatory action research to examine barriers and facilitators to physical activity among rural adolescents with cerebral palsy. Disability and Rehabilitation, 42(26), 3838-3849. https://www.researchgate.net/publication/333116935
Zegara, Z. (1999). Illegal construction in Belgrade and the prospects for urban development planning. Cities,16(5), 365-370. https://www.researchgate.net/publication/248502160
Zhang, X., Wang, J., Song, W., Wang, F., Gao, X., Liu, L., ... and Yang, D. (2022). Decoupling analysis between rural population change and rural construction land changes in China. Land, 11(2), 231. https://doi.org/10.3390/land11020231
Zhao, Y., and Li, B. (2020). Construction of Ecological Performance Evaluation Index for Rural Construction. In E3S Web of Conferences, 143, p. 01026.EDP Sciences.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار