شناسایی مولفه‌های پیش‌برنده بازاریابی تنباکو از دیدگاه تنباکوکاران (مطالعه موردی: دهستان بقمچ شهرستان چناران)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه جغرافیا، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

2 دانشجوی دکتری گروه جغرافیا، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

چکیده

بازریابی کشاورزی از برنامه‌ریزی برای تولید محصول آغاز و تا آخرین مرحله پس از برداشت یا همان فروش محصول و کسب رضایت مصرف‌کننده ادامه می‌یابد. مطالعه حاضر با توجه به تخصصی‌شدن کشت تنباکو در دهستان بقمچ شهرستان چناران، شناسایی مؤلفه‌های پیش‌برنده بازاریابی تنباکو است. روش تحقیق توصیفی- تحلیلی و جامعه آماری تنباکوکاران و فعالان بازار تنباکو در دهستان بقمچ بودند که با استفاده از فرمول کوکران 110 نفر به عنوان نمونه تعیین گردید. در این تحقیق به کمک مطالعات گسترده اسنادی و میدانی 29 عامل پیش برنده بازاریابی تنباکو در دهستان بقمچ شناسایی و در طیف لیکرت پنج گزینه ای (خیلی کم تا خیلی زیاد) طراحی گردید. عوامل شناسایی شده به کمک تحلیل عاملی اکتشافی ذیل 9 مؤلفه اصلی با 5/72 درصد مجموع واریانس قرار گرفت. این مؤلفه‌ها به‌ترتیب شامل؛ توانمندی بالای تنباکوکاران با 6/14، خروج از انحصار شرکت دخانیات با 8/11، تخصصی شدن کشت، تولید و فرآوری تنباکو با 9/10، وجود بازار خارجی مناسب برای تنباکو با 5/8، وجود بازار داخلی مناسب برای تنباکو با 5/6، فراوری تنباکو در مبداء با 8/5، کنشگری نسبی تنباکوکاران در بازار با 5/5، نظارت دولت بر بازار تنباکو با 7/4 و وجود ظرفیت لازم جهت گسترش فعالیت در زمینه تنباکو با 7/3 درصد واریانس است. نتایج حاصل از مدل تحلیل خاکستری GRA نشان داد روستای بقمچ در زمینه بازاریابی تنباکو در سطح شهرستان چناران و استان خراسان رضوی کانون تولید تنباکو محسوب گردیده و نقطه شروع بازاریابی تنباکو در استان به‌شمار می‌رود. با توجه به تولید حدود 80 درصد تنباکوی استان خراسان رضوی در دهستان بقمچ و تخصصی شدن کشت، برنامه ریزی مناسب جهت بازاریابی بهتر محصول در داخل و خارج کشور با تکیه بر عوامل پیش برنده شناسایی شده پیشنهاد می گردد.

کلیدواژه‌ها

مراجع

احسان، عبدالرحمن، سلیمان‌زاده، زهرا سادات، و حقیقی، محمد (1389). بررسی بازاریابی مرکبات دزفول، اقتصاد کشاورزی و توسعه، 18 (72). 17-1. https://doi.org/10.30490/aead.2011.58784
احمدوند، محمدرحیم، و نجف‌پور، ذبیح الله (1385). محاسبه و تحلیل شاخص‌های فیزیکی مزیت نسبی تولید دانه‌های روغنی در ایران در سال 1382، پژوهش‌ها و سیاست‌های اقتصادی، 14 (37). 15-5. http://qjerp.ir/article-1-292-fa.html
اکبری، نعمت الله، عصاری، عباس، و مرتضوی، سیدابوالقاسم (1387). بررسی مزیت نسبی صادرات محصولات کشاورزی (مطالعه موردی: استان اصفهان). پژوهشی دانشگاه اصفهان، 31 (3). 20- 1. https://www.sid.ir/paper/24279/fa
آمارنامه وزارت جهاد کشاورزی (1394). اداره آمار و اطلاعات.
بریم نژاد، ولی، و شم‌آبادی، محمدعلی (1386). نقش شبکه تعاونی‌های روستایی و کشاورزی در بازاریابی محصولات نیچ، اقتصاد کشاورزی، 1(3). 157- 139. https://civilica.com/doc/46857
پاسبان، فاطمه (1390). بررسی و تحلیل ساختار بازار و مزیت نسبی صادراتی انگور و سیب جهان و ایران (طی دوره 1990 تا 2008). پژوهش‌های اقتصادی، 11(40). 183- 155. https://journals.atu.ac.ir/article_2568.html
توسلی، بهاره، خلیفه سلطانیان، فرشته السادات، چیذری، محمد، و پزشکی راد، غلامرضا (1386). بررسی وضعیت و تنگناهای بازاریابی محصولات کشاورزی ایران، ششمین کنفرانس اقتصاد کشاورزی ایران، مشهد. 11-1. https://civilica.com/doc/46863
چگینی، سمیه، شمس، علی، قیدی، احمد، و کرمی دهکردی، اسماعیل (1394). عوامل مرتبط با رفتار بازاریابی (نحوه فروش) زیتون کاران شهرستان طارم، راهبردهای توسعه روستایی، 2(3). 286- 271. https://doi.org/10.22048/rdsj.2015.15049
حبیب پور، کرم، و صفری، رضا (1391). راهنمای جامع کاربرد SPSS در تحقیقات پیمایشی (تحلیل داده‌های کمی). تهران: نشر لویه.
حمزه نیالهی، بهمن (1393). بررسی عوامل پیشبرنده و بازدارنده بازاریابی محصولات کشاورزی از دیدگاه کارشناسان سازمان میادین میوه و ترهبار شهرداری تهران، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشکده کشاورزی، رشته مهندسی کشاورزی، گروه ترویج و آموزش کشاورزی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد گرمسار، استاد راهنما، مهرداد نیکنامی.
خسروی، مجید، شمس، علی، قلی زاده، حیدر، و هوشمندان مقدم فرد، زهرا (1396). بررسی عوامل مرتبط با شیوه فروش محصول تولید شده توسط زعفران کاران شهرستان قائن، زراعت و فناوری زعفران، 5(1). 105-91. https://doi.org/10.22048/jsat.2017.50866.1155
رادی‌پور، ایمان، و بریم‌نژاد، ولی (1392). تعیین عوامل مؤثر بر بازاریابی محصولات شناسنامه‌دار (مطالعه موردی: تخم مرغ نشان دار تهران). مدیریت بازاریابی، 19(1). 66- 47. https://jomm.srbiau.ac.ir/article_1004.html?lang=fa
رضوانی، محمدرضا، صادق‌لو، طاهره، رکن الدین افتخاری، عبدالرضا، و فرجی سبکبار، حسنعلی (1392). توسعه و اعتبارسنجی شاخص‌های مؤثر در شبکه فضایی بازاریابی محصول شیر در مناطق روستایی، پژوهش‌های روستایی، 4(4). 824-793. https://doi.org/10.22059/jrur.2013.50420
روزنامه دنیای اقتصاد (1392). http://donya-e-eqtesad.com/news/773169)).
سازمان جهاد کشاورزی استان خراسان رضوی، (1400). سالنامه آماری بخش کشاورزی استان خراسان رضوی، اداره آمار و اطلاعات کشاورزی.
سازمان مرکزی تعاون روستایی ایران (1393). وزارت جهاد کشاورزی.
سپهردوست، حمید، و امامی، سوده السادات (1390). بررسی مزیت نسبی و سیاست‌گذاری دولت در تولید گردوی استان همدان، دانش کشاورزی و تولید پایدار، 21(4). 50- 41. https://sustainagriculture.tabrizu.ac.ir/article_1079.html
شرکت دخانیات ایران (1396). دخانیات مشهد و واحدهای تابعه دخانیات خراسان رضوی.
شیرخدایی، میثم، فلاح لاجیمی، حمیدرضا، و فضل اله تبار لداری، مریم (1397). ضدبازاریابی مصرف دخانیات و اولویت‌بندی راهکارها با استفاده از تکنیک‌های تصمیم‌گیری چند معیاره، مدیریت بازرگانی، 10(3). 566-547. https://doi.org/10.22059/jibm.2018.249042.2895
صبوری، محمدصادق، ملک محمدی، ایرج، چیذری، محمد، و حسینی، سیدمحمود (1390). جهت‌گیری‌های آتی نقش‌های ترویج در توسعه کشاورزی از منظر کنشگران نظام دانش و اطلاعات کشاورزی، روستا و توسعه، 14(4). 26-1. https://doi.org/10.30490/rvt.2018.59139
غنجی، مستانه، خشنودی‌فر، زهرا، و ایروانی، هوشنگ (1390). تحلیل مولفه‌های پیش‌برنده در توسعه واحدهای گلخانه‌ای (مطالعه موردی: شهرستان ورامین). تحقیقات اقتصاد و توسعه کشاورزی ایران، 42(3). 411-403. https://dorl.net/dor/20.1001.1.20084838.1391.422.3.10.9
فرزین، محمدرضا (1386). آسیب‌شناسی شبکه توزیع شیر در ایران، اقتصاد کشاورزی و توسعه، 15(59). 96- 76. https://doi.org/10.30490/aead.2007.58886
قاسمی، مریم، و حسینی کهنوج، سیدرضا (1399). تحلیل چالش‌های عمده بازاریابی تنباکو در سکونتگاه­های روستایی استان خراسان رضوی، مطالعات برنامه ریزی سکونتگاههای روستایی، 15(51). 58-41. https://jshsp.rasht.iau.ir/article_672782.html
قدمی آقبلاغی، زهرا، افشار، پروین، حسینی، محمدحسین، قراباغی، اعظم، و افشار، مه‌سان (1395). بررسی و رتبه‌بندی عوامل مؤثر بر گسترش تولید و بازاریابی محصولات کشاورزی دانش‌بنیان در ایران با توجه به تغییر اقلیم، پنجمین کنفرانس الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت؛ الگوی پایه پیشرفت. https://dorl.net/dor/20.1001.1.27835464.1396.6.22.4.3
کر، عبدالحلیم، و شریف‌زاده، محمدشریف (1395). تحلیل مسائل و مشکلات کشت توتون در استان مازندران، تحقیقات اقتصاد و توسعه کشاورزی ایران، 2 (4): 899-887. https://doi.org/10.22080/eps.2021.3197
کلانتری، خلیل، عبدی، رهنما، و موحد محمدی، حمید (1389). عوامل پیش برنده و بازدارنده ایجاد و توسعه صنایع تبدیلی و تکمیلی کشاورزی در استان خراسان شمالی، اقتصادکشاورزی و توسعه، 18(70). 37-19. https://doi.org/10.30490/aead.2017.59071
مرکز آمار ایران (1395). سالنامه آماری خراسان رضوی.
مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی (1396).
یادآور، حسین، حجازی، یوسف، حسینی، سیدمحمود، و صالح، ایرج (1389). تعیین مولفه‌های ترویج بازاریابی گل و گیاهان زینتی، تحقیقات اقتصاد و توسعه کشاورزی ایران، 41(4). 522-513. https://dorl.net/dor/20.1001.1.20084838.1389.412.4.10.3
Anggi Gumilang, D., Daryanto, A., Arifin, B. & Wibowo, R. (2014). Analysis On Competitiveness Of Tobacco Crop Case Study: Pt. Perkebunan Nusantara X And Growers In Jember Area, International Journal of Information Technology and Business Management, 25(1). 62- 70. https://www.jitbm.com/jitbmvolume25/
Chalwe, S. (2011). Factors Influencing Bean Producers’ Choice Of Marketing Channels In Zambia. Msc Thesis. Ms M. Mwinga & Dr. G. Tembo. 1-60. http://dspace.unza.zm/handle/123456789/4497
Chokera, F., Ngwenya, T., and Njovo, M. (2014). The Role of Agricultural Marketing on Empowering Rural Farmers In Masvingo Province, Zimbabwe, European Journal of Business and Management, 6(3). 153- 163. www.iiste.org
Crawford, I. M. (1997). Agricultural and food Marketing management: Marketing and agri business texts. [On line]. Available on https://fao.org/DacReP/004W324oE 8320E00.htm
Geoffrey, S. K., Hillary. B, K., Jonah, K, O. and Timothy, O. (2015). Factors Influencing the Choice of Marketing Outlets among Small-Scale Pineapple Farmers in Kericho County, Kenya, International Journal of Regional Development. 2(2). 1-11. https://www.macrothink.org/journal/index.php/ijrd/article/view/6237/6721
Jari, B. & Fraser, G.C.G. (2009). An analysis of institutional and technical factors influencing agricultural marketing amongst smallholder farmers in the Kat River Valley, Eastern Cape Province, South Africa, African journal of agricultural research. 4(11). 1129-1137. https://www.cabdirect.org/cabdirect/abstract/20103008129
Pikousova, K. & Prusa, P. (2011). Deterministic Factors For Choosing Of Distribution Model, 3(4). 91- 97. https://aosp.upce.cz/index.php/perner/article/view/833
Tuna, E., Georgiev, N. & Nacka, M. (2013). Competitiveness analysis of the tobacco sub-sector in the Republic of Macedonia. Agroeconomia Croatica 3(1), 53- 60. http://dx.doi.org/10.22004/ag.econ.172560

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار