تحلیل سطح حکمروایی محلی روستاهای شهرستان تنکابن

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، پردیس بین المللی کیش، دانشگاه تهران، تهران، ایران

2 استاد گروه جغرافیای انسانی، دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران، تهران، ایران

3 دانشیار گروه جغرافیای انسانی، دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران، تهران، ایران

چکیده

حکمروایی هنر هدایت سازمان ها و جوامع است. آنچه تعیین کننده محلی بودن حکمروایی است، میزان مشارکت برای تحقق اهداف و خواسته های جامعه محلی است. مطالعه حاضر با هدف تحلیل سطح حکمروایی محلی و عوامل موثر بر آن در روستاهای شهرستان تنکابن با رویکرد تحقیق توصیفی-تحلیلی انجام شد. جامعه آماری تحقیق شامل دو گروه نهادهای متولی مدیریت روستایی (شامل 50 تن از دهیاران و یا اعضای شوراهای اسلامی و کارشناسان بخشداری) و 384 تن از سرپرستان خانوار ساکن در 36 روستا از روستاهای بالای 50 خانوار دهستانهای میرشمس الدین، گلیجان، تمشکل، کتری و بلده بوده است. به منظور تحلیل سطح حکمروایی محلی روستایی از آماره t تک نمونه ای و فن تاپسیس و به منظور تحلیل عوامل موثر بر حکمروایی روستایی از ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون خطی چند متغیره استفاده شد. شاخص های حکمروایی محلی شامل مشارکت، قانونمندی، پاسخگویی، مسئولیت پذیری، عدالت محوری، توافق جمعی، شفافیت و کارایی و اثربخشی و عوامل موثر بر حکمروایی محلی شامل عوامل درونی (خصوصیات سازمانی، نیروی انسانی) و عوامل بیرونی (موقعیت مکانی-فضایی، ویژگی های اجتماعی و فرهنگی، ویژگی های اقتصادی) می باشد. نتایج نشان داد حکومت های محلی در زمینه شاخص های حکمروایی محلی با میانگین نمره 2.9 از وضعیت مناسبی برخوردار نیستند. همچنین سطح حکمروایی محلی در 61.1 درصد روستاها در سطح متوسط قرار دارد. در عین حال نتایج تحلیل رگرسیون نیز نشان می‌دهد که عوامل درونی 76.6 درصد و عوامل بیرونی 96.4 درصد از تغیرات حکمروایی روستایی را تبیین می کنند. در زمینه عوامل درونی درجه دهیاری، درآمد دهیاری، سن و تجربه دهیار با ضریب استاندارد 768/0 ؛ 379/0 و 232/0 و در زمینه عوامل بیرونی مساحت روستا، جمعیت روستا، ثقل و تراکم جمعیتی با ضریب استاندارد 411/0 ؛ 361/0 و 223/0 مهمترین متغیرهای موثر بر حکمروایی روستایی به شمار می آیند.

کلیدواژه‌ها


احمدی، فواد، (1393)، درآمدی بر تحلیل مدل حکمروایی محلی روستایی در مدیریت روستایی، مجموعه مقالات همایش ملی چشم انداز توسعه پایدار روستایی در برنامه ششم توسعه کشور، بهمن ماه، دانشگاه تهران.
استعلاجی، علیرضا، (1391)، بررسی الگوی مدیریت روستایی در ایران با تاکید بر مدیریت محلی و مشارکتی دهیاری ها، فصلنامه علمی-پژوهشی انجمن جغرافیایی ایران، سال دهم، شماره 32، صص 239-258.
استونر، جیمز ای. اف، ادوارد آر. فریمن و دانیل آر گیلبرت، (۱۳۷۹). «مدیریت: مقدمه ای بر مدیریت، مدیریت در قرن بیست و یکم»، دفتر برنامه ریزی، ترجمه ی علی پارسائیان و سید محمد اعرابی، دفتر پژوهش های فرهنگی.
افتخاری، عبدالرضا رکن الدین و بدری، سید علی، (۱۳۹۱). «بنیان های نظریه ای الگوی توسعه ای روستای نمونه، نشر تهران، استانداری گیلان، انتشارات اول.
اصغری لفمجانی، ص و مهرابی م ،(1394) ، بررسی و تحلیل حکمروایی خوب روستایی در توسعه مدیریت روستایی، کنفرانس ملی مهندسی معماری، عمران و توسعه کالبدی کوهدشت، صص1-11.
الله پناه، مریم، (۱۳۹۳). «ارزیابی نقش تعاونی دهیاری ها پیرامون ظرفیت سازی و توانمندسازی دهیاری ها از طریق افزایش مزایا و کاهش معایب خدمات رسانی، (مطالعه موردی: دهستان دشت سر شهرستان آمل)»، مجموعه مقالات همایش ملی چشم انداز توسعه پایدار روستایی در برنامه ششم توسعه کشور، بهمن ماه، دانشگاه تهران
الوانی، سید مهدی، (۱۳۸۴). «مدیریت عمومی»، چاپ بیست و چهارم، تهران، نشر نی.
بدری، سید علی، موسوی، سید عارف (1390)، مدیریت نوین روستایی در جستجوی راهکارهای مناسب برای توسعه دهیاری ها، مؤسسه انتشاراتی فرهنگی اشتیاق نور.
پاداش، حمید،  و همکاران، (۱۳۸۶)، مؤلفه ها و شاخص های حکمروایی شهری، جستارهای شهرسازی بهار 1386 - شماره 19 و 20 صص 72-79.
  توکلی نیا، جمیله و همکاران، (1391)، درآمدی بر حکمروایی خوب شهری: ضرورت ها، الزامات و چالش های فراروی تحقق آن در ایران، فصلنامه علمی-پژوهشی نگرش های نو در جغرافیای انسانی، سال پنجم، سال پنجم، شماره اول، صص 135-152. 
حیدری ساربان، وکیل، (1398)، ارزیابی الگوی مدیریت محلی روستایی مبتنی بر شاخص های حکمروایی خوب مطالعه موردی؛ شهرستان مشکین شهر، جغرافیا و توسعه، شماره 57، زمستان 1398.
دربان آستانه و همکاران، (1389)، سنجش و تحلیل عوامل موثر بر حکمروایی روستایی در حکومت های محلی (مطالعه موردی: شهرستان قزوین)، مجله پژوهش های جغرافیای انسانی، شماره 73، صص 99-118.
دهقانی ک و شمس الدینی ع،(۱۳۹۳)، تحلیلی بر روند حکمروایی مدیریت سنتی و نوین در جامعه روستایی ایران، راهبرد توسعه، شماره 37، صص 59-97.
رحمانی فضلی و همکاران، (1394)، بنیان های نظری حکمروایی خوب در فرایند مدیریت روستایی نوین، مجله مدیریت شهری، شماره 38، صص 43-54
رکن الدین افتخاری، ؛عظیمی آملی، جلال؛ پورطاهری، مهدی؛ احمدپور، زهرا (1391) "ارائه الگوی مناسب حکمروایی خوب روستایی در ایران"؛ فصلنامه ژئوپلتیک؛ سال هشتم؛ شماره 2.
ریاحی، وحید و دارویی، پرستو، (۱۳۹۳). «جایگاه مدیریت نوین روستایی در نواحی روستایی پیرامون کلان شهرها و بررسی عوامل مؤثر بر مدیریت برنامه ریزی و توسعه روستایی این نواحی مورد: بخش مرکزی شهرستان اصفهان)»، مجموعه مقالات همایش ملی چشم انداز توسعه پایدار روستایی در برنامه ششم توسعه کشور، بهمن ماه، دانشگاه تهران.
زاهدی، ش (1386)، توسعه پایدار، انتشارات سمت، تهران.
سجاسی قیداری، حمدالله و حاجیان، نرگس؛ (1397)؛ ارزیابی مدیریت محلی در مناطق روستایی با شاخص های حکمروایی مطلوب در روستاهای توابع شهرستان چناران؛ مجله آمایش جغرافیایی فضا؛ شماره: 28؛ دانشگاه گلستان.
سعیدی، عباس، (۱۳۹۳). «یکپارچگی فضایی در فرآیند توسعه پایدار با تأکید بر منظومه های روستایی، مجموعه مقالات همایش ملی چشم انداز توسعه پایدار روستایی در برنامه ششم توسعه کشور، بهمن ماه، دانشگاه تهران.
سنجرانی، زهره، (1396)،  تحلیل میزان تحقق الگوی مناسب حکمروایی خوب در مدیریت روستایی(روستاهای شهرستان زهک)، پایان نامه کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه زابل.
شریف زاده، فتاح؛ قلی پور، رحمت الله، (1382) حکمرانی خوب و نقش دولت، فرهنگ مدیریت، سال اول؛ ش 4.
شفیعی، ه، (1379)، مدیریت در سطح محلی و توسعه پایدار، مدیریت شهری، شماره 4
ضابطیان، ج، (1383)، نقش تشکل های مردمی و غیردولتی در توسعه پایدار روستایی، مجموعه مقالات همایش چالش ها و چشم اندازهای توسعه ایران، توسعه روستایی.
عظیمی آملی و همکاران، (1390)، حکمروایی روستایی (مدیریت توسعه پایدار)، نشر سمت.
عزیز پور، فرهاد، (1393)، چارچوب کلی طرح پیشنهادی: طراحی الگوی نظام درجه دهیاری های کشور، سازمان شهرداری ها و دهیاری های کشور، پژوهشکده مطالعات شهری و روستایی، بهار ۱۳۹۳
مرکز آمار ایران، (1397)، سالنامه آماری استان مازندران.
مطیعی لنگرودی، سید حسن (1382)، مدیریت جدید برای نوسازی روستایی – تجربۀ اروپا و شمال آمریکا – مجله جغرافیا و توسعه ناحیه ای، شماره 1.
مهدوی، مسعود، (۱۳۸۴):دهیاری ها تجربه ای دیگر در مدیریت روستاهای ایران، نمونه موردی: دهیاری های استان آذربایجان غربی، فصلنامه پژوهش جغرافیایی، شماره ۵۳
Bakin, D. (2018). Local Governance: A model of Sustainable Rural Resource management for the Third world, Int. J. Agriculture Resources, Governance and Ecology, 1(1): 43–55.
Douglas, David, J.A (2020); The restructuring of local government in rural regions: A rural development perspective journal of rural studies 21, p: (231246), www.Elsevier.com.
SageSusan,pheng,kam(2019)thechanging paradingm ofrural governanc for sustainable development definingthe nice andRole Of GIS.