تحلیل اثرات اقتصادی فعالیت شهرک‌های صنعتی بر سکونتگاه‌های روستایی پیرامونی (مورد‌ مطالعه: شهرک صنعتی شهید سلیمی تبریز)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه برنامه ریزی روستایی، دانشکده برنامه ریزی و علوم محیطی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران

2 دانشجوی دکتری گروه برنامه ریزی روستایی، دانشکده برنامه ریزی و علوم محیطی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران

چکیده

طی دهه‌های گذشته نگرش به نقش صنایع روستایی به عنوان عامل تأثیر‌گذار در ساخت اقتصادی نواحی روستایی، سبب شده این صنایع به عنوان مبنایی برای توسعه نواحی ‌روستایی مورد توجه قرار گیرد. اما این صنایع در نواحی روستاهای پیرامونی خود اثرات مثبت و منفی زیادی به ارمغان آورده‌اند که نیازمند بررسی علمی است. هدف این تحقیق تحلیل اثرات اقتصادی فعالیت شهرک‌های صنعتی بر سکونتگاه‌های روستایی پیرامونی در شهرک صنعتی شهید سلیمی تبریز بوده است. این پژوهش از حیث هدف کاربردی و از نظر روش، توصیفی–تحلیلی است. از حیث روش‌های جمع‌آوری، پژوهشی کتابخانه-ای-میدانی محسوب می‌شود. برای انتخاب روستاها از نظر تاثیرپذیری اقتصادی تعداد 14 روستا در شعاع 10 کیلومتری شهرک صنعتی انتخاب شدند که طبق سرشماری سال 1395 دارای 15084 نفر جمعیت و 4629 خانوار بودند که با استفاده از فرمول کوکران تعداد 306 خانوار روستایی به‌عنوان نمونه انتخاب شدند. در ادامه به منظور تجزیه و تحلیل داده‌ها از نرم افزار SMART PLS 3 استفاده شد. نتایج تحقیق نشان داد که مهم‏ترین اثر اقتصادی حاصل از استقرار شهرک صنعتی شهیدسلیمی در روستاهای پیرامونی، ایجاد ارزش افزوده تولیدات کشاورزی با میانگین 366/0 بوده است.

کلیدواژه‌ها


علیزاده، توحید، مظلوم‌خراسانی، محمد، مجدی، علی‌اکبر (1400)، مطالعه پیامدهای اجتماعی و اقتصادی شهرک‌های صنعتی بر نواحی روستایی مورد مطالعه: شهرک‌های صنعتی شهرستان ارومیه، نشریه راهبرداهای توسعه روستایی، دوره 8، شماره 4، صص 418-399.
باقریان‌جلودار، مصطفی، قربانپور‌لندی، زهرا، جوادی‌نیا، علی (1395)، بررسی اثرات اقتصادی- اجتماعی شهرک‌های صنعتی در توسعه مناطق روستایی نمونۀ موردی: شهرک‌های صنعتی شهرستان سوادکوه، دوفصلنامه مشارکت و توسعه اجتماعی، دوره 2، شماره 3، صص 91-69.
بخشی، زهرا، مطیعی‌لنگرودی، سیدحسن، فرجی‌سبکبار، حسنعلی، قدیری‌معصوم، مجتبی (1398)، تحلیل فضایی پایداری اقتصادی سکونتگاه‌های روستایی (منطقه سبزوار- نیشابور)، فصلنامه اقتصاد فضا و توسعه روستایی، سال هشتم، شماره سوم، صص 32-1.
براتی، علی‌اکبر (1400)، بررسی اثرات اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی شهرک صنعتی علویجه بر روستاهای اطراف، نشریه پژوهش‌های روستایی، انتشار آنلاین 1400.
بکایی، آذر (1398)، تحلیل اثرات اقتصادی و کالبدی فعالیت شهرک‌های صنعتی بر سکونتگاه‌های روستایی پیرامونی (‌مطالعه موردی: شهرک صنعتی شهید سلیمی تبریز)، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، رشته جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی، دانشکده برنامه‌ریزی و علوم محیطی، دانشگاه تبریز.
درویشی، حنا (1397)، تحلیل وضعیت صنایع روستایی قبل و بعد از انقلاب اسلامی، نشریه جغرافیا و روابط انسانی، دوره 1، شماره 3، صص 934-914.
ابراهیم‌زاده، عیسی، رییس‌پور، کوهزاد (1390)، بررسی روند تغییرات درجه توسعه یافتگی مناطق روستایی سیستان و بلوچستان با بهره‌گیری از تاکسونومی عددی طی دهه‌های 1385 و 1375، نشریه جغرافیا و توسعه، دوره 9، شماره پیاپی 24، صص 76-51.
قدیری‌معصوم، مجتبی، رضوانی، محمدرضا، حاجیلو، مهدی (1393)، بررسی تأثیر شهرک‌های صنعتی بر کیفیت زندگی در مناطق روستایی اطراف (مطالعه موردی: شهرک صنعتی شریف شهرستان ابهر)، نشریه پژوهش‌های جغرافیای انسانی، دوره 47 شماره 2، صص 313-297.
حیدری‌ساربان، وکیل (1395)، نقش شهرک های صنعتی در توسعه کالبدی و اقتصادی روستاهای اطراف (مطالعه موردی: روستاهای اطراف شهرک صنعتی اردبیل 2)، نشریه پژهش‌های روستایی، دوره 2، شماره 5.
یگانه، افشین، تحلیل زیست‌پذیری اقتصادی در روستاهای پیراشهری ملکان، مجله توسعه فضاهای پیراشهری، سال سوم، شماره اول، صص 96-79.
جهانی، مهدی، نجیب‌دونده، مجید، بهنیافر، ابوالفضل (1398)، تبیین اثرات شهرک‌های صنعتی بر پایدار سازی سکونتگاه‌های روستایی با تاکید بر بعد مسافت و درصد شاغلین اقتصادی (مطالعه موردی: شهرک صنعتی بینالود)، چهارمین کنگره بین المللی توسعه کشاورزی، منابع طبیعی، محیط زیست و گردشگری ایران، تبریز-دانشگاه هنر اسلامی تبریز.
نجفی کانی، علی (1385). (اثرات شهرک ها و نواحی صنعتی در مناطق روستایی از دیدگاه توسعه پایدار مطالعه موردی: شهرستان بابل) ، رساله دکتری، دانشگاه تهران.
Anh, P.N.N. (2018). Impacts of industrial zones on the socio-economic development of Binh Duong province. PhD Thesis, University of Economics Ho Chi Minh City.
Christiaensen, Luc, Joachim, De, Weerdt. Todo, Yasuyuki. 2013. Urbanization and Poverty Reduction, the Role of Rural Diversification and Secondary Towns. The World Bank Africa Region, Office of the Chief Economies.
Golabi, S. Ebrahimi, M. S (2018), Factor Analysis of the Impact of Industrial Areas on Rural Development: A Case Study of Farahan Industrial Area in Iran, Journal of Sustainable Rural Development, December 2018, Volume 2, Number 1-2.
Karimzadeh, H. Valaei, M. Manafi Azar, R. (2017). The role of diversification activities in the sustainability of the rural economy. Case study: Miandoab city. Journal of Spatial Planning. 6 (20). PP: 124-143. (Persian). 
Kien, N.T. (2016). Sustainable development of industrial zones-Contributing to the development of Vietnam's economy. Journal of Financial-Accounting Studies, 01 (150).
Kim Anh, Vu Thi, Viet Ha, Hoang Thi, Thu Ha, Dao, Thi Diem Chi, Nguyen (2019), THE IMPACTS OF INDUSTRIAL PARKS TO SOCIOECONOMIC DEVELOPMENT EXPERIMENTAL RESEARCH IN THAI BINH PROVINCE, VIETNAM, Academy of Accounting and Financial Studies Journal, Volume 23, Issue 4, 2019.
Najib Davandeh, Majid.  Jahani Sani, Mahdi. Behniafar, Abolfazl (2017), Explaining the Effects of Industrial Estates on the Sustainability of Rural Settlements: A case study of Binaloud Industrial Estate in Mashhad, Ukrainian Journal of Ecology, 2017, 7(4), 304–315, doi: 10.15421/2017_121.
Nobakht, R, Fathi,S, and Karimian, H. (2015). Effect of Industrial Towns on Socio-economic Development in Iran (Case of Study: Tribal Regions in Masjid Soleiman). Journal of Iranian Social Development Studies, 7(1): 111-125. (Persian).
Piramoon, L., and Rezaei-Moghaddam, K .(2014). Investigating the economic and environmental effects of tourism on rural areas in Iran. Journal of Middle East Applied Science and Technology. 21. PP: 712-715.
Portaheri, M, Eftekhari, R, and Taghavi, (2013). The Role of Industrial Towns in the Economic Development of Surrounding Villages (Case Study: Behshahr Industrial Town). Geographical Research Quarterly, 28(3):105-118. (Persian).
Powe, Neil (2020), Sustainable development, sustainability and research within the Journal of Environmental Planning and Management, Journal of Environmental Planning and Management, Vol. 63, No. 9, pp. 1523–1527.
Riahi. V. Pashazadeh, A. (2015). Investigating the effects of establishing Garmi industrial town on the development of areas around the village. Journal of Applied Research in Geographical Sciences. 14 (33). PP: 7-25. (Persian).
Salemizadeh, Sh. (2018). Investigating Industrial Estates in Economic and Social Development of Rural Areas Case Study: Elahi District, Fourth International Conference on Geographical Sciences. Shiraz. (Persian).
Shahi. M. Masti. R. Khajavi. V. (2017). The Role of Industrial Towns in the Economic and Social Development of Surrounding Villages (Case Study: Villages around Ardabil Industrial Town 2). 2nd International Congress on Earth, Space and Clean Energy with a focus on natural resource management, agriculture and sustainable development. Tehran. (Persian).
Wang .M, Webber .M, Finlayson .B & Barnett .J (2008), "Rural industries and water pollution in China", Journal of Environmental Management, No.86, pp 648–659.
Z.N. Tupkanloo. S. Yazdani (2019), the effects of industrial towns on development of surrounding areas, UkrainianJournal ofEcology, 2019, 4(8), 70-78.