تبدیل روستا به شهر و ابعاد اثرات آن در فضا (مورد مطالعه: شهرهای زیارت و لوجلی شهرستان شیروان)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه جغرافیا، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه بیرجند، بیرجند، ایران

2 دانشجوی کارشناسی ارشد گروه جغرافیا، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه بیرجند، بیرجند، ایران

چکیده

چند سالی است که در سطح ایران کانون‌های بزرگ روستایی برای تطور و تبدیل روستا به شهر مورد توجه نظام برنامه‌ریزی و برنامه‌ی ساخت کشور قرار گرفته است. با تبدیل شدن روستا به شهر، تاثیرات متفاوتی بر ابعاد مختلف زندگی ساکنان منطقه روستایی ایجاد می شود که یکی از این نواحی کشور که در حوزه تبدیل روستا به شهر گام برداشته است، دو شهر زیارت و لوجلی در شهرستان شیروان می‌باشد. در این پژوهش هدف، بررسی تاثیر تبدیل روستا به شهر بر ابعاد اقتصادی، اجتماعی، زیست محیطی و کالبدی شهرهای لوجلی و زیارت در شهرستان شیروان می‌باشد. روش تحقیق در این پژوهش بر اساس ماهیت، توصیفی و تحلیلی و از لحاظ دستیابی به حقایق از نوع تحقیقات توصیفی-پیمایشی و از لحاظ هدف کاربردی می‌باشد. جامعه‌ی آماری تحقیق شامل خانوارهای ساکن شهرهای زیارت و لوجلی در شهرستان شیروان می شدند که تعداد آن‌ها 1479 خانوار می‌باشد. حجم نمونه با توجه به فرمول کوکران 195 خانوار تعیین و به نسبت جمعیت و بعد خانوار در دو شهر پرسش‌گری انجام شد. سپس با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی ساده نمونه‌ها انتخاب شدند. در مرحله بعد اطلاعات وارد نرم افزار spss شد؛ سپس با انتخاب آزمون توزیع دو جمله ای به ارزیابی شاخص‌های تحقیق از جنبه‌ی آمار استنباطی پرداخته شد. نتیجه گیری کلی تحقیق از تاثیرگذاری تبدیل روستا به شهر در ابعاد مختلف اقتصادی، اجتماعی، زیست محیطی و کالبدی اشاره دارد ومبین این است که این تاثیرگذاری زیادبوده است.

کلیدواژه‌ها


ابراهیم زاده، عیسی و نصیری، یوسف (1386). شهرنشینی شتابان، روندها و پیامدها، مجله علوم سیاسی و روابط بین الملل، اطلاعات سیاسی-اقتصادی، شماره 238، صفحه 233-241.
اسکندری ثانی، محمد؛ رضائی نسب، آزاده(1395). تبدیل روستا به شهر و تاثیر آن روی رفتار زیست محیطی زنان(مطالعه موردی : شهر زیارت) ، همایش ملی زن و پایداری منابع طبیعی و محیط زیست در مناطق روستایی، دانشگاه فردوسی مشهد، 24 مهرماه 1395.
ایزدی، حسن (1392). ارتقای روستا به شهر و تأثیر آن در تحول تعامل‌های روستایی-شهری، مطالعه موردی بخش بیضاء شهرستان سپیدان، مجله پژوهش‌های جغرافیایی، شماره 1، فصل بهار، صص100-77.
ایزدی، حسن (1391). سیاست تبدیل روستا به شهر در ایران؛ چالش ها و پیامدها، همایش ملی جغرافیای سیاسی کاربردی، دانشگاه تربیت مدرس تهران.
رضوانی، محمدرضا، منصوریان، حسین و احمدی، فاطمه (1389). ارتقای روستاها به شهر و نقش آن در بهبود کیفیت زندگی ساکنان محلی (مطالعه موردی. شهرهای فیروزآباد و صاحب در استان­های لرستان و کردستان). فصلنامه پژوهش­های روستایی. شماره 1، فصل بهار،  صص 65-33.
رضوانی، محمدرضا. (1383). مقدمه‌ای بر برنامه‌ریزی توسعه روستایی در ایران(چاپ اول)، تهران: انتشارات قومس.
رضوانی، علی اصغر.(1382). رابطه شهر و روستا،(مطالعات شهری و منطقه ای)، تهران: انتشارات ملکان، چاپ اول.
رضائی نسب، آزاده و نجفی، علی.(1396). سنجش و شناسایی تاثیر توسعه روستایی بر اشتغال و کارآفرینی(مورد مطالعه: روستاشهر داورزن)، همایش ملی بررسی راهکارهای مدیریت توسعه کارآفرینی روستایی در ایران، دانشگاه حکیم سبزواری، 30 فروردین ماه 1396.
رهنمایی، محمد تقی (1388)، دولت و شهرنشینی در ایران(مبانی و اصول کلیه نظریه توسعه شهر و شهر نشینی در ایران) ، جغرافیا و برنامه ریزی منطقه ای، صص143-165.
زبردست، اسفندیار (1383). اندازه شهر، تهران: انتشارات مرکز مطالعات و تحقیقات شهرسازی و معماری، چاپ اول.
زنگنه شهرکی، سعید(1391) فرآیند تبدیل نقاط روستایی به شهر در مقیاس ملی و پیدایش پدیده خام شهرها، مجله پژوهش های روستایی، دوره4، شماره3، فصل پاییز، صص 557-535.
سرایی، محمدحسین؛ اسکندری ثانی، محمد (1386)، تبدیل روستاهای بزرگ به شهرهای کوچک و نقش آن در تعادل بخشی ناحیه ای(مورد شناسی:ریوش شهرستان کاشمر)، نشریه جغرافیا و توسعه، شماره10، صص165-182.
سعیدی، عباس. (1385). مبانی جغرافیای روستایی، تهران: انتشارات سمت.
سمیعی پور، داود (1391)،تبدیل روستا به شهر و نقش آن در توسعه منطقه ای و تحولات نظام شهری (مطالعه موردی. استان خراسان رضوی)، پایان‌نامه کارشناسی ارشد رشته جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، به راهنمایی یعقوب زنگنه، گروه جغرافیا، دانشکده جغرافیا و علوم محیطی، دانشگاه حکیم سبزواری.
سیف الدینی، فرانک؛ منصوریان، حسین؛ پوراحمد، احمد؛ درویش زاده، روشنک (1392)،پویایی فضایی- زمانی نظام شهری ایران(1335-1390)، پژوهش های جغرافیایی برنامه ریزی شهری، دوره1، شماره1، صص21-42.
شکوئی، حسین. (1387). دیدگاه های نو در جغرافیای شهری، جلد اول، تهران: نشر سمت.
ضرابی، اصغر و موسوی، میرنجف (1388). بررسی کارکرد شهرهای کوچک در نظام شهری و توسعه منطقه­ای(مطالعه موردی: استان یزد)، مجله جغرافیا و برنامه­ریزی محیطی(مجله پژوهش‌های علوم انسانی دانشگاه اصفهان)، دوره20 شماره2(پیاپی34)، صفحه 1-18.
ضیاء توانا، محمد حسن و شریفی، خدیجه(1392). تبدیل شلمزار به شهر و نقش‌آفرینی آن در توسعه روستاهای پیرامون مطالعه موردی. بخش کیار- شهرستان شهرکرد»، مجله پژوهش های روستایی، دوره4، شماره1، فصل بهار، صص49-75.
ضیاءتوانا، محمدحسن و امیر انتخابی، شهرام (1386). روند تبدیل روستا به شهر و پیامدهای آن در شهرستان تالش، جغرافیا و توسعه، دوره 5 شماره پیاپی 10، صفحه 107-128.
فال سلیمان، محمود؛ اسکندری ثانی، محمد؛ رضائی نسب، آزاده (1395)، تبدیل روستا به شهر و نقش آن بر امنیت اجتماعی زنان (مورد مطالعه: روستاشهر زیارت)، اولین همایش ملی جغرافیا، محیط زیست، امنیت و گردشگری، دانشگاه بزرگمهر قائنات، 29و30 دی ماه 1395.
طاهرخانی، مهدی و رکن الدین افتخاری، عبدالرضا (1383). تحلیل نقش روابط متقابل شهر و روستا در تحول نواحی روستایی استان قزوین، نشریه مدرس علوم انسانی، دوره 8 شماره4 (پیاپی35)، صفحه 79-112.
کریمی، بهرام؛ بدری، سیدعلی؛ سلمانی، محمد و قدیری معصوم، مجتبی (1391)، ارزیابی تأثیر ارتقای روستاها به شهر در توسعة مناطق کوهستانی از دیدگاه مردم محلی، پژوهش های روستایی، سال سوم، شمارة 3، صص1-31.
گلی، علی و عسگری، علی (1384)، کاربرد منطق فازی درتبدیل روستا به شهر، مجله مدرس، دوره 8، شماره10.
مستوفی­الممالکی، رضا (1380). شهر و شهرنشینی در بستر جغرافیایی ایران، چاپ اول، انتشارات دانشگاه آزاد اسلامی.
نظام زاده، محمد.(1390). بررسی روند تبدیل روستا به شهر و پیامدهای آن در ناحیه جلگه اصفهان، پایان‌نامه مقطع کارشناسی ارشد، به راهنمای دکتر محمد مظاهری، دانشکده علوم انسانی و اجتماعی، دانشگاه تبریز.
Hinderink, J. & Titus, M. (2002). Small towns and regional development: major findings and policy implications from comparative research. Urban Studies, 39(3), 379- 391.
Kwiatek, A. (2011). Small towns in Poland-barriers and factors of growth, Procedia Social&Behavioral Sciences,No,19,PP:363-370.
Lin, George C. S. (1993). Small towns in socialist China: a functional analysis. Geoforum. Vol. 24, No. 3, pp. 327-338.
Long, H.(2011). Analysis of rural transformation development in chaina since the turn of the new millennium, Applied Geography. 31, pp.1994-1105.
Mahdibeigi, H; Mahdavi, M. Alihosseini, A. (2010). Transforming large villages into small towns and studying their role in rural development through Network Analysis Methodology: Rural district of Southern Behnam Arab (Javad Abad zone from the region of Varamin); Journal of Geography and Regional Planning Vol. 3(6),158-168.    (in Persian).
Puwen, K.(2008). role of small centers and development, a case study: Indonesia, Cambon University.
Restrepo, L. R. & Halffter, G. (2013).  Butterfly diversity in a regional urbanization mosaic in two Mexican cities. Landscape and Urban Planning, 115, 39-48.
Rezvani, M. Shakoor, A. Akbarian Ronizi, S. Roshan, G. (2009). The Role and    Function of Small Towns in Rural Development Using Network Analysis Method; Case: Roniz Rural District (Estahban city, province Fars, Iran), Journal of Geography and Regional Planning, Vol. 2(9), PP. 214-223. (in Persian).
Soliman; A. (2003). Regional planning scenarios in South Lebanon. the challenge of rural-urban interactions in the era of liberation and globalization; Habitat International; 28 (2004) 384 – 408.
Song, H, Jacques, -F, Thisse, X. (2012). Urbanization and/or rural industrialization in China, Regional Science and Urban Economics 42, PP: 126–134.
Tacoli, C.(2004),Rural-urban Linkages and Pro- Poor Agricltural Growth: An Overviwe, Helsinki workshop 18-17 june.