تحلیل اثرات گردشگری بر جامعه میزبان نواحی روستایی (مورد مطالعه: روستای تمین در شهرستان میرجاوه)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشکده جغرافیا و برنامه‌ریزی محیطی، دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان، ایران

2 استادیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشکده جغرافیا و برنامه ریزی محیطی، دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان، ایران

3 استادیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشکده جغرافیا و برنامه ریزی محیطی، دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان، ایران

چکیده

هدف از گردشگری روستایی، توسعه اقتصاد محلی و بهبود استانداردهای زندگی جوامع محلی است. توسعه گردشگری، می-تواند اثراتی بر جامعه میزبان بگذارد. شناخت آنها و نحوه ارزیابی اثرات به منظور مواجهه با آن‌ها، چه مثبت و چه منفی، بسیار مهم است. هدف از این پژوهش، ارزیابی اثرات گردشگری در ابعاد مختلف بر جامعه میزبان در روستای تمین است. پژوهش حاضر از لحاظ هدف کاربردی و از حیث ماهیت و روش انجام کار توصیفی- تحلیلی است که به دو روش مطالعه کتابخانه ای و پیمایشی میدانی انجام شده است. جامعه آماری پژوهش را مردم محلی روستای تمین که بر طبق آمار سال 1395 جمعیت آن 762 نفر بوده است، تشکیل می دهد. برای انتخاب حجم نمونه از فرمول کوکران استفاده شده است که به وسیله آن تعداد 256 نفر به عنوان حجم نمونه انتخاب شده است. جهت تجزیه و تحلیل یافته های پژوهش از آزمون تی تک نمونه‌ای و تحلیل رگرسیون چند متغیره استفاده شده است. نتایج آزمون تی تک نمونه‌ای نشان داد که وضعیت شاخص اقتصادی با میانگین 109/3، شاخص احتماعی 178/3، شاخص زیست محیطی 053/3 و شاخص کالبدی با میانگین 178/3 بالاتر از میانگین مطلوب است و گردشگری باعث بهبود وضعیت این ابعاد در روستای تمین شده است. همچنین نتایج رگرسیون چندمتغیره نشان داد که گردشگری بیشترین تاثیر را بر بعد اقتصادی و بعد کالبدی به ترتیب با مقدار بتای 362/0 و 302/0 ؛ و کم‌ترین تاثیر با ضریب بتای 157/0، بر بعد اجتماعی و بعد زیست محیطی با ضریب بتای 234/0 در روستای تمین داشته است.

کلیدواژه‌ها


اجزاء شکوهی، محمد؛ بوذرجمهری، خدیجه؛ ایستگلدی، مصطفی و مودودی، مهدی. (1393). بررسی اثرات گردشگری بر کیفیت زندگی جامعه میزبان نمونه مطالعاتی شهر بندر ترکمن، فصلنامه فضای جغرافیایی، سال14، شماره27، صص101-125.
اکبریان رونیزی، سعیدرضا. (1392). بررسی رابطه توسعه  گردشگری و سرمایه اجتماعی در نواحی روستایی مطالعه موردی دهستان سولقان شهرستان تهران، مجله برنامه ریزی و توسعه گردشگری، شماره 6، صص75-92.
تقدیسی، احمد؛ تقوایی، مسعود و پیری، سیامک. (1391). تحلیلی بر نگرش جامعه میزبان به اثرات اجتماعی- فرهنگی گردشگری شهرستان دالاهو، مجله برنامه ریزی فضایی، سال دوم، شماره1، پیاپی 5، صص121-140.
تقوایی، مسعود و جلالیان، فاطمه. (1396). تعیین زمان مناسب برای گردشگری شهری در استان خوزستان، مجله جغرافیا و برنامه ریزی، شماره 61، صص111-125.
حسام، مهدی. (1395). سنجش نگرش جامعه میزبان به تاثیرات اقتصادی، اجتماعی و محیط زیستی توسعه گردشگری مطالعه موردی روستاهای بخش لاریجان شهرستان آمل، مجله آمایش جغرافیایی فضا، سال 6، شماره21، 45-60.
حیدری ساربان، وکیل. (1396). بررسی اثرات گردشگری در توسعه اجتماعی مناطق روستایی مطالعه موردی شهرستان مشگین شهر، مجله آمایش جغرافیایی فضا، سال7، شماره25، صص171-186.
دهقانی، امین و عادلی ساردوئی، محسن. (1397). تاثیر توسعه گردشگری روستایی بر مولفه های گردشگری روستایی مطالعه موردی شهرستان جیرفت، مجله روستا و توسعه، سال21، شماره1، صص71-90.
رحمت­زهی، خدیجه. (1395). بررسی راهکارهای توسعه اشتغال پایدار با رویکرد پیشگیری و مبارزه با قاچاق کالا در نواحی روستایی مطالعه موردی شهرستان میرجاوه، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه پیام نور بیرجند، بخش علوم اجتماعی، گروه جغرافیا، رشته برنامه­ریزی روستایی، بیرجند.
رسولی، محمد. (1394). بررسی میزان تاثیر عناصر فرهنگی بر نگرش جامعه میزبان در حمایت از توسعه گردشگری مطالعه موردی شهر پیرانشهر، پایاننامه کارشناسی ارشد، دانشگاه علامه طباطبایی، دانشکده مدیریت و حسابداری، رشته مدیریت جهانگردی، گرایش برنامه ریزی توسعه، تهران.
سجادی، ژیلا؛ رضویان، محمدتقی؛ حیدری، جهانگیر و جمالی، حسین. (1397). نقش مدیریت شهری در توسعه پایدار گردشگری ساحلی از دیدگاه جامعه میزبان مطالعه موردی شهر بوشهر، مجله پژوهش و برنامه ریزی شهری، سال9، شماره33، صص1-16.
صنوبری، الهه. (1394). بررسی تاثیر گردشگری روستایی بر توسعه روستایی در شهرستان نظنز، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه پیام نور، دانشکده کشاورزی، مرکز تهران شرق، گروه مهندسی کشاورزی، رشته توسعه روستایی، تهران.
عادلی، سمیرا. (1391). بررسی نگرش جامعه میزبان نسبت به گردشگری و پیامدهای آن در یک بافت زنده تاریخی، مجله هنرهای زیبا- معماری و شهرسازی، دوره17، شماره4، صص81-94.
علیقلی زاده فیروزجائی، ناصر؛ رمضان زاده لسبوئی و اسمعیلی، مجید. (1393). سنجش نگرش و گرایش جامعه میزبان له توسعه گردشگری در نواحی روستایی مناطق بیابانی و کویری مطالعه موردی نواحی روستایی شهرستان خورو بیابانک، مجله مطالعات جغرافیایی مناطق خشک، سال5، شماره18، صص37-53.
فرمانداری شهرستان میرجاوه، 1398.
کوهی حبیبی، نازنین. (1395). بررسی عوامل موثر بر حمایت جامعه میزبان از توسعه گردشگری شهری مطالعه موردی شهراصفهان محله جلفا، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه هنر، دانشکده معماری و شهرسازی، رشته برنامه ریزی شهری، اصفهان.
لهسایی، سیده سرور. (1394). ارزیابی عملکرد شهرداری شیراز در توسعه صنعت گردشگری با رویکرد کارت امتیازی متوازن و با به کارگیری تکنیک های تصمیم گیری چندگانه فازی، پایان نامه کارشناسی ارشد، گروه مهندسی صنایع، دانشگاه علم و هنر، وابسته به جهاد دانشگاهی،تهران.
محمدی، سعدی؛ طلعتی، مرضیه؛ اسدی، سیوان و منوچهری، سوران. (1397). تبیین اثرات گسترش گردشگری در تغییر سطح معیشت روستاهای کوهستانی مطالعه موردی دهستان اورامان- غرب استان کردستان، مجله تحقیقات جغرافیایی، سال33، شماره1، پیاپی، صص191-208.
محمدی، سعدی؛ مرادی، اسکندر و رشیدی، زبیده. (1396). اثرات گردشگری بر معیشت پایدار خانوارهای روستایی از دید جامعه میزبان مطالعه موردی بخش اورامان شهرستان سروآباد، مجله جغرافیا، دوره جدید، سال15، شماره52، صص121-136.
مطیعی لنگرودی، سیدحسن و رضائیه آزادی، مریم. (1392). ارزیابی اثرات اقتصاد گردشگری از دیدگاه جامعه میزبان در تفرجگاه دربند ارومیه، فصلنامه اقتصاد فضا و توسعه روستایی، سال2، شماره2، پیاپی4، صص75-91.
مطیعی لنگرودی، سیدحسن و کاتب ازگمی، زهرا. (1396). پیامدهای اقتصادی توسعه فعالیتهای گردشگری روستایی در شهرستان بندر انزلی مطالعه موردی دهستان لیچارکی حسن رود، فصلنامه اقتصاد فضا و توسعه روستایی، سال6، شماره 3، پیاپی، 21، صص1-16.
ملکی، ابوذر. (1393). بررسی نقش گردشگری روستایی در توانمندسازی اجتماعی روستایی مطالعه موردی روستای ده زیارت شهرستان بوانات استان فارس، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه محقق اردبیلی، دانشکده علوم انسانی، گروه جغرافیا، رشته برنامه ریزی روستایی، اردبیل.
نعیمی، امیر؛ رضائی، روح اله و موسیپور، سیده کوثر. (1397). میراث کشاورزی راهبرد تحقق پایدار محیط زیستی در مناطق گردشگری روستایی مطالعه موردی روستاهای بخش مرکزی باغملک و ایذه استان خوزستان، فصلنامه آموزش محیط زیست و توسعه پایدار، سال 6، شماره3، صص9-22.
یعقوبی جویباری، اسامه.(1394). تحلیل اثرات اقتصادی و اجتماعی- فرهنگی گردشگری روستایی بر جامعه ی میزبان مطالعه موردی نواحی روستایی محمود آباد، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه مازندران، دانشکده علوم انسانی و اجتماعی، رشته طبیعت گردی.
Akca, H. (2016). Assessment of rural tourism in Turkey using SWOT analysis, Journal of Applied Sciences, 6(13): PP.2837-2839.
Artjoms, I. (2016). Happy Hosts? International Tourist Arrivals and Residents' Subjective Well-being in Europe, IZA Discussion Papers, Institute for the Study of Labor (IZA), Bonn, No. 10087, PP. 1-35. http://hdl.handle.net/10419/145221.
Boavida-Portugal, I., Rocha, J., & Ferreira, C. (2016). Exploring the Impacts of Future Tourism Development on Land Use/Cover Changes, Applied Geography, Vol 77, pp. 82- 91.
Carlisle, S., & Johansen, A., & Kunc, M. (2016). Strategic Foresight for (Coastal) Urban Tourism Market Complexity: The Case of Bournemouth, Tourism Management, No 54, pp. 81- 95.
Chuang, Sh. (2013). Residents' attitudes toward rural tourism in Taiwan: a comparative viewpoint, International Journal of Tourism Research, Vol.15, No. 2, pp. 152-170.
Dodds, R., Ali. A., and Glaski. K. (2018). Mobilizing knowledge: determining key elements for success and pitfalls in developing community-based tourism, Journal of Current Issues in Tourism, Vol.21, No.13, pp.1547-1568.
Fotiadis, A.,   Nuryyev, G., Achyldurdyyeva, J., and Spyridou, A. (2019). The Impact of EU Sponsorship, Size, and Geographic Characteristics on Rural Tourism Development, Journal of Sustainability. Vol. 11. pp.1-15. doi:10.3390/su11082375.
Gavril-Pavena, Ionela (2015) Tourism opportunities for valorizing the authentic traditional rural, Procedia - Social and Behavioral Sciences, Vol. 188, pp. 111– 115.
Kevin Lo, Jie Li, Mark Wang, Cong Li, Shuzhuo Li & Ying Li. (2019). A Comparative Analysis of Participating and Non-Participating Households in Pro-Poor Tourism in Southern Shaanxi, China, Tourism Planning & Development, 16:3, 318-333, DOI: 10.1080/21568316.2018.1490340.
Marko D. PETROVIĆ., Ivana BLEŠIĆ., Aleksandra VUJKO., Tamara GAJIĆ. (2017). The Role of Agritourism’s Impact On the Local Community in a Transitional Society: A Report from Serbia, Journal of Transylvanian Review of Administrative Sciences, No. 50, pp. 146-163. DOI:10.24193/tras.2017.0009
Mathew, P.V., and Sreejesh, S. (2017). Impact of responsible tourism on destination sustainability and quality of life of community in tourism destinations, Journal of Hospitality and Tourism Management, VOL.31, PP.83-89. http://dx.doi.org/10.1016/j.jhtm.2016.10.001.
Matthew, O. A., Ede, Ch., Osabohien, O., Ejemeyovwi, J., Ayanda, T., and Okunbor, j. (2019). Interaction Effect of Tourism and Foreign Exchange Earnings on Economic Growth in Nigeria, Sage pub Journal, PP.1-16. DOI: 10.1177/0972150918812985.
Mensah, C. (2012). Residents' Perception of Socio-economic Impacts of Tourism in Tafi Atome, Ghana. Asian Social Science; Vol. 8, No. 15, Pp. 2012.
Pramanik, P. D., and Ingkadijaya, R. (2017). The Impact of Tourism on Village Society and its Environmental, 1st UPI International Geography Seminar, IOP Conf. Series: Earth and Environmental Science, 145, pp. 1-10. doi :10.1088/1755-1315/145/1/012060.
Smith, S. L. (2014). Tourism and analysis: A handbook. Routledge
Stylidis, Dimitrios; Biran, Avital; Sit, Jason & Edith M. Szivas. (2014). Residents support for tourism development. The role of residents place image and perceived tourism impacts. Tourism management, No. 45, pp. 260-274.
Wang, L., and Yotsumoto, Y. (2019). Conflict in tourism development in rural China, Tourism Management Journal, Vol. 70, pp. 188-200. https://doi.org/10.1016/j.tourman.2018.08.012.
Zaidan, S. (2016). The impact of cultural distance on local residents’ perception of tourism development: The case of Dubai in UAE, Tourism: An international Interdisciplinary Journal, Vol. 64, No. 1, pp. 110- 126.