تحلیل نقش اقتصادی مرز بر پایداری مناطق پیرامونی (مورد مطالعه: دهستان های شهرستان میرجاوه)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، واحد زاهدان، دانشگاه آزاد اسلامی، زاهدان، ایران

2 گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، واحد زاهدان، دانشگاه آزاد اسلامی، زاهدان، ایران

چکیده

امروزه سکونتگاه‌های روستایی حاشیه مرز از جمله مناطق مهم و استراتژیک جهت کاهش مشکلات مرزها به شمار می‌روند که اگر به شیوه علمی و منطقی ساماندهی شود، تا حد زیادی در کنترل مناطق مرزی مؤثر بوده و مشکلات این مناطق به حداقل می‌رسد. در این راستا هدف پژوهش حاضر تحلیل نقش اقتصادی مرز بر پایداری مناطق پیرامونی با تأکید بر سکونتگاه های شهرستان میرجاوه بوده است. تحقیق حاضر از نظر روش تحقیق توصیفی- تحلیلی و از نظر ماهیت، کمی و به لحاظ هدف کاربردی است. ابزار گردآوری اطلاعات در مطالعات میدانی پرسشنامه بوده است. جهت تجزیه و تحلیل اطلاعات از نرم افزارSPSS و مدل‌ WASPASبهره گرفته شده است. جامعه آماری شامل ساکنین دهستان‌های میرجاوه که بر طبق سرشماری سال 1395، 34156 نفر بوده که بر اساس نمونه‌گیری تصادفی و با استفاده از فرمول کوکران، تعداد 380 نفر به عنوان جامعه نمونه انتخاب شده است. نتایج آزمون همبستگی اسپیرمن گویای ارتباط معنادار و مثبت بین نقش اقتصادی مرز و ابعاد پایداری در دهستان‌های شهرستان میرجاوه بود؛ همچنین نتایج آزمون ضریب تغییرات به منظور میزان توسعه یافتگی دهستان‌های مورد مطالعه در ابعاد پایداری نشان داد در بعد اقتصادی، افزایش اشتغال، در بعد اجتماعی، افزایش انگیزش شغلی، در بعد کالبدی، کیفیت راه و در بعد زیست محیطی، سلامتی محیط، بیشترین میزان اثرپذیری داشته است. در نهایت نتایج تحلیل فضایی دهستان‌ها به منظور میزان تاثیرپذیری‌شان از نقش اقتصادی مرز با تاکید بر ابعاد پایداری، با استفاده از مدل‌ WASPASنشان داد در تمامی ابعاد اقتصادی، اجتماعی، کالبدی و زیست محیطی، دهستان (حومه) بالاترین رتبه‌ را به خود اختصاص داده است.

کلیدواژه‌ها

مراجع

  • اخگری، مهدی، برزگر، رضا، (1395)، تحلیل اثرات توسعه بازارچه مرزی بر نواحی پیرامون(مطالعه موردی: بازارچه مرزی ماهیرود شهرستان سربیشه)، سومین کنفرانس بین المللی پژوهش در مهندسی، علوم و تکنولوژی، باتومی، کشور گرجستان.
  • آجر لو، فاطمه، رشیدی، حسن، عاقلی، میثم، وظیفه خواه، سمیه، (1397)، تأثیر بازارچه مرزی مهران بر توسعه اقتصادی استان ایلام. فصلنامه علمی علوم و فنون مرزی، 7(4): 173-196.
  • بدری، سیدعلی، دربان آستانه، علیرضا، سعدی، سیما، (1397)، تأثیر بازارچه‌های مرزی بر ارتقاء شاخص‌های اقتصادی - اجتماعی مناطق روستایی مرزنشین مطالعة موردی: مرز باشماق مریوان، برنامه­ریزی فضایی (جغرافیا)، 7 (3): 41-42.
  • بدری، سیدعلی، دربان آراسته، علیرضا، سعدی، سیما، (1397)، تأثیر بازارچه­های مرزی در توسعه ی سیاسی-فضایی مناطق روستایی مرزی مطالعه­ی موردی: مرز باشماق مریوان، نشریه جغرافیا و توسعه، 16 (51): 1-24.
  • پاشازاده، اصغر، خداکرمی، زهرا، (1391)، نقش بازارچه های مرزی در امنیت اقتصادی مناطق مرزی (مطالعه موردی: بازارچه مرزی شهرستان بیله سوار)، همایش ملی شهرهای مرزی و امنیت؛ چالش­ها و رهیافت­ها، زاهدان.
  • ثقفی، مهدی، (1396)، بررسی نقش بازارچه های مرزی در توسعه اقتصادی استان خراسان جنوبی، نشریه پژوهشنامه مطالعات مرزی، 5 (1) (مسلسل 15): 1-12.
  • حریری اکبری، محمد، (1378)، مدیریت توسعه، چاپ اول، تهران، نشر قطره.
  • راشکی­قلعه­نو، زهرا، رضاکمالیان، امین، حسین­زاده، رمضان، یعقوبی، نورمحمد، (1398)، اثر صادرات بازارچه های مرزی بر تولید بخش های مختلف اقتصادی منطقه سیستان، همایش ملی اقتصاد، مدیریت توسعه و کارآفرینی با رویکرد حمایت از کالای ایرانی، زاهدان.
  • ریگی، احسان اله، انوری، محمود رضا، حافظ رضازاده، معصومه، (1399)، واسنجی نقش اقتصادی کریدور‌های مرزی (زمینی) بر توسعه پایدار شهری (مطالعه موردی: شهر میرجاوه). فصلنامه علمی و پژوهشی نگرش های نو در جغرافیای انسانی، 12(2)، صص 343-359.
  • زارعی، یعقوب، (1398)، تحلیل خاکستری- فازی شاخص‌های توسعه در سکونتگاه‌های روستایی مناطق مرزی: مطالعه موردی دهستان‌های شهرستان بانه. روستا و توسعه، 22(1): 135-162.
  • زالی، نادر، حیدری، صفورابی­زاده، سامان، (1400). بررسی رابطة‏‏ متقابل امنیت و توسعه در مناطق مرزی ایران (مطالعة موردی: شهرستان‏ های استان سیستان و بلوچستان). پژوهش­های جغرافیای انسانی، 53(3): 1143-1163.
  • زرقانی، سیدهادی، (1386)، عوامل ژئوپلیتیکی موثر بر نقش و کارکرد مرزها با تاکید بر مرزهای ایران، نشریه ژئوپلیتیک، 3 (2) (پیاپی 8): 116-147.
  • سالنامه آماری فرمانداری شهرستان میرجاوه، (1397)، فرمانداری شهرستان میرجاوه،
  • سلطانیان، شریف، مفاخری باشماق، جمیل، (1398)، شناسایی شرایط علی تاثیرگذار بر توسعه اقتصاد مرزی (مورد مطالعه استان کردستان). جامعه شناسی اقتصادی و توسعه، 8(2): 279-310.
  • سلطانیان، شریف، مفاخری باشماق، جمیل، (1398)، شناسایی شرایط علی تاثیرگذار بر توسعه اقتصاد مرزی (مورد مطالعه استان کردستان)، نشریه جامعه شناسی اقتصادی و توسعه، 8(2): 279-310.
  • شهبازی، طاهره، صحراگرد، زینب، کلانتری، فاطمه، (1393)، ارزیابی و تحلیل بازتابهای اقتصادی بازارچه های مرزی استان کرمانشاه و نقش آنها در توسعه پایدار منطقه (نمونه موردی: بازارچه مرزی شیخ صالح جوانرود)، همایش ملی مرزنشینی توسعه پایدار و فرصت های سرمایه گذاری، شهرستان پارس آباد.
  • صادقی حجت اله، فال سلیمان محمود، هاشمی صدیقه، فدایی معصومه، (1393)، محدودیت ها و ظرفیت های توسعه پایدار در روستاهای مرزی شرق ایران مورد: دهستان بندان در شهرستان نهبندان. اقتصاد فضا و توسعه روستایی، دوره 3، شماره 8، صص 126-144.
  • طالب، مهدی (1395)، جامعه شناسی روستایی با تاکید بر ابعاد تغییر و توسعه در جامعه روستایی، چاپ اول، تهران، نشر دانشگاه تهران.
  • فیروزی، محمدعلی، احمدی، عاطفه، مقامی فرد، زینب، (1391)، نقش بازارچه های مرزی در رشد و توسعه اقتصادی استان کردستان، همایش ملی شهرهای مرزی و امنیت، چالش ها و رهیافت ها، دانشگاه شهید چمران اهواز.
  • کامران، حسن، پریزادی، طاهر، حسینی امینی، حسن، (1390)، ساماندهی فضایی نواحی مرزی همجوار با مرز ایران و پاکستان با رویکرد پدافند غیر عامل، نشریه پژوهش و برنامه ریزی شهری، دوره 2، شماره 5، صص 109-132.
  • محمدی بارزیلی، خدیجه؛ پیشگر، حسین، (1397)، مبادلات بازرگانی در بازارچه های مرزی و نقش آن در توسعه شهری (مطالعه موردی بازارچه مرزی بیله سوار)، رویکردهای پژوهشی نوین در مدیریت و حسابداری، دوره 8، شماره 2، صص 75-86.
  • محمدی یگانه، بهروز، مهدی­زاده، عصمت، مهدی­زاده، عفت، چراغی، مهدی، (1391)، ارزیابی اثرات اقتصادی بازارچه مرزی مهران بر توسعه نواحی روستایی، نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی سال دوازدهم، شماره 25، صص 79-96.
  • مرادی، زهرا، ایلانلو، مریم، (1401)، ارزیابی اثرات اقتصادی و اجتماعی احداث بازار چه های مرزی و نقش آن در توسعه نواحی شهری ( نمونه موردی: بازار شهر هندیجان). نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، ۲۲ (۶۵): ۱۳۵-۱۱۹.
  • نورث، دی.سی، والیس، جان جی، وب، اس بی، وینگاست، بی. آر، (1394)، در سایه خشونت (سیاست، اقتصاد و مسائل توسعه)، ترجمه محسن میردامادی و محمدحسین نعیمی­پور، چاپ سوم، تهران، انتشارات روزنه.
  • هانت، دیانا، (1393)، نظریه­های اقتصادی توسعه، ترجمه غلامرضا آزاد، چاپ چهارم، تهران، نشر نی.
  • Bacsi, Z, (2006), The role of cross-border coopration in rural development-a new European prespective, Proceedings from the First International Conference on Agriculture and Rural Development ,Topusko, Croatia, 23-25.
  • EddaHjaltadóttir, R, Makkonen, T, Mitze, T, (2020), Inter-regional innovation cooperation and structural heterogeneity: Does being a rural, or border region, or both, make a difference?, Journal of Rural Studies, Volume 74: 257-270.
  • JiYoung, P, Changhyun, K, Minsu, S, (2014), Economic implications of the Canada–U.S. border bridges: Applying a binational local economic model for international freight movements, Research in Transportation Business & Management, Vol 11: 123-133.
  • Kladivo, P, Ptacek, P., Roubinek, P., Ziener, K. (2012), The Czech-Polish and Austrian Slovenian borderlands –similarities and differences in the development and typology of regions, Moravian geographical reports, 20, (3): 48-63.
  • Laine, J. (2006), Perceptions toward the Opening of the Finnish Russian border – border as a barrier among actors involved, University of Joensuu, Department of Geography, Master’s thesis, 10(7): 124- 141.
  • Moraczewska, A, (2010), the changing interpretation of border functions in international relations, Revista Română de Geografie Politică, Year XII, 2(6): 329-340.
  • Pena, S., (2002), "Land use Planning on the us – Mexico Border: A Comparison of The legal framework", Journal of Borderlands Studies, 17(1), 1- 20.
  • Santoro, J. (2014), Emerging and Frontier Markets Assessing Risk and Opportunity, A Corporate Occupier & Investor Services Publication, New York, Word HQ 1290 Avenue of the Americas, United States, pp. 1-53.
  • Takao, T, (2008), Development of Border Economic Zones in Thailand: Expansion of Border Trade and Formation of Border Economic Zones, Institution of Developing Economies. Japan External Trade Organization.
  • Torjman, S., (2000), the Social Dimension of Sustainable Development, Caledon Institute
  • Tykkylainen, M. (2009), Economies, Borderlands. International encyclopedia of human geography, editor’s in-chief: Kitchin, R and Thrift, N., Volume, 3 (11): 345-353.
  • Wasti-Walter, D, (2009), Borderlands. International encyclopedia of human geography, Editor’s in- chief: Kitchin, R and Thrift, N., Volume 1(13): 332-339.
  • Wu, Ch.T. (1998). Cross-border development in Europe and Asia. Geojournal, 44 (3): 189-201

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار