اثرات اقتصادی_اجتماعی احداث پالایشگاه گاز فجر شهرستان جم بر توسعه پایدار نواحی روستایی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناسی ارشد گروه جغرافیا، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه بیرجند، بیرجند، ایران

2 دانشیار گروه جغرافیا، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه بیرجند، بیرجند، ایران

3 استادیار گروه جغرافیا، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه بیرجند، بیرجند، ایران

چکیده

اقتصاد خانوارهای روستایی و هم چنین افزایش سطح درآمد آنها امروزه یکی از مهمترین راهبردهای توسعه پایدار اقتصادی سکونتگاه‌های روستایی در سراسر دنیا تلقی می‌‌گردد، یکی از عوامل‌‌های مهم مهاجرت‌‌های روستایی به مناطق شهری در ایران کمبود فرصت‌‌های شغلی و پایین بودن درآمد آنها در این نواحی می‌باشد. هدف پژوهش حاضر بررسی اثرات اقتصادی_اجتماعی احداث پالایشگاه گاز فجر شهرستان جم بر توسعه پایدار نواحی روستایی است. این پژوهش از نوع توصیفی– تحلیلی با استفاده از روش پیمایشی و کتابخانه‌ای انجام شده است. جامعه آماری پژوهش، روستاهای شهرستان جم در استان بوشهر است که بر اساس سرشماری سال 1395، برابر با 8793، نفر جمعیت بوده است. در جامعه آماری مورد مطالعه از فرمول کوکران استفاده و حجم نمونه 369، انتخاب شد. به منظور به دست آوردن دیدگاه ساکنان در خصوص مولفه‌های پژوهش از آزمون‌های آماری Tتک نمونه‌ای استفاده شد. یافته‌های پژوهش نشان داد که رابطه معناداری بین بررسی اثرات اقتصادی_اجتماعی احداث پالایشگاه گاز فجر شهرستان جم بر توسعه پایدار نواحی روستایی و مولفه‌های ابعاد اقتصادی و اجتماعی پژوهش وجود دارد. بیشترین اثرات احداث پالایشگاه گاز فجر بر مولفه‌های اقتصادی، مولفه تغییر در بهبود سطح درآمد و در میان مولفه‌های بعد اجتماعی، مولفه کاهش روند مهاجرت بیشترین میانگین را به خود اختصاص داده‌اند. بنابراین بیشترین رابطه در گویه‌های بعد اقتصادی بین سطح عمومی رفاه و بهبود وضعیت درآمد و در گویه‌های بعد اجتماعی بین ارتقاء سطح بهداشت، سلامت و کاهش مهاجرت مؤثر بوده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Socio-economic effects of construction of Fajr gas refinery in Jam city on sustainable development of rural areas

نویسندگان [English]

  • parsa pashaei 1
  • Mofid Shateri 2
  • Ali Ashrafi 3
1 M.Sc. in Geography and Rural Planning, Department of Geography, Faculty of Literature and Humanities, University of Birjand , Birjand, Iran
2 Associate Professor of Geography and Rural Planning, Department of Geography, Faculty of Literature and Islamic Sciences, Birjand University
3 Assistant Professor of Geography Department, Faculty of Literature and Humanities, University of Birjand , Birjand, Iran
چکیده [English]

The economy of rural households and also increasing their income level is considered as one of the most important strategies for sustainable economic development of rural settlements around the world. One of the important factors of rural migration to urban areas in Iran is lack of job opportunities and low income in these areas. Is. The purpose of this study is to investigate the socio-economic effects of the construction of Fajr gas refinery in Jam city on the sustainable development of rural areas. This research is of descriptive-analytical type using survey method and library. The statistical population of the study is the villages of Jam city in Bushehr province, which according to the 2016 census, was equal to 8793 people. Cochran's formula was used in the study population and the sample size of 369 was selected. In order to obtain residents' views on the components of the research, one-sample t-tests were used. Findings showed that there is a significant relationship between the study of socio-economic effects of the construction of Fajr gas refinery in the city of Jam on the sustainable development of rural areas and the components of economic and social dimensions of the study. The most effects of the construction of Fajr gas refinery on economic components, the component of change in improving the level of income and among the components of the social dimension, the component of reducing the migration process have the highest average. Therefore, in the economic dimension, the relationship between the general level of welfare and improving the income situation has been the most effective, and in the social dimension, the relationship between improving the level of health and reducing migration has been effective.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Gazfajr Refinery
  • Social Impacts
  • Economic Impacts
  • Jam County
  • Rural Areas

مراجع

  • اخوان، حسن و نظری، رسول (1386). عملکرد شهرک های صنعتی در استان گلستان و ارائه راهکار اجرایی برای بهبود آنها. مجله اقتصادی، دوره 7، شماره 74- 73، صفحه 1.
  • ازکیا، مصطفی و ایمانی، علی (1387). توسعه پایدار روستایی. تهران: انتشارات اطلاعات، صص 372-1
  • امینی نژاد، غلامرضا (1393). تحلیل و بررسی اثرات قطب صنعتی پارس جنوبی بر ساختار روستاهای استان بوشهر نمونه (شهرستان های عسلویه کنگان،دیر، جم ). مجله برنامه­ریزی فضایی، دوره 5، شماره1، ص122-101.
  • آسایش، حسین (1380). کارگاه برنامه­ریزی روستایی. تهران: انتشارات پیام نور.
  • پایگاه اطلاع رسانی وزارت نفت (1400). آمار و اطلاعات، https://b2n.ir/h19536
  • تودارو، مایکل (2000). توسعه اقتصادی در جهان سوم. ترجمه غلامعلی فرجادی (1378) تهران : انتشارات سازمان برنامه و بودجه.
  • توکل، محمد و نوذری، توکل (1391). تحلیل اثرات اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطیِ صنعت پالایشگاه گاز پارسیان بر نواحی روستایی (مورد مطالعه: نواحی روستایی شهرستان مُهر در استان فارس)، فصلنامه علمی – پژوهشی مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران، دوره 1، شماره 4، صفحه 48-29.
  • جمعه پور، محمود (1391). مقدمه­ای بر برنامه­ریزی توسعه روستایی دیدگاهها و روشها. تهران: انتشارات سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه ها (سمت).
  • جمی، راضیه (1395). آثار و پیامدهای منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس بر توسعه منطقه­ای (شهرستان کنگان). پایان نامه کارشناسی ارشد. دانشکده علوم اجتماعی، گروه علوم اجتماعی، دانشگاه علامه طباطبایی.
  • حسین پور، عصمت (1395). نقش صنایع روستایی (تبدیلی و کوچک)، در پایداری اقتصادی سکونتگاه های روستایی، مطالعه­ی موردی (بخش بسطام، شهرستان شاهرود). پایان­نامه کارشناسی ارشد، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، گروه جغرافیا، دانشگاه دولتی بیرجند.
  • خلیفه، حمید و فرخی، لیلا (1389). بررسی پیامدهای اجتماعی و فرهنگی استقرار صنعت در منطقه. دومین همایش چشم انداز توسعه پایدار، یکپارچه و دانایی محور منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس، بوشهر، عسلویه.
  • دربان آستانه، علی رضا ( 1383). مفاهیم و مبانی ساماندهی در نواحی روستایی. تهران: انتشارات سازمان شهرداری ها و دهیاری ها.
  • دوانی، سمانه و سرخوش، احمد (1395). ریاست جمهوری، سازمان برنامه و بودجه کشور، سازمان مدیریت و برنامه­ریزی استان بوشهر؛ تهیه شده در سازمان مدیریت و برنامه­ریزی استان بوشهر، معاونت آمار و اطلاعات.
  • رضوانی، علی اصغر (1382). رابطه شهر و روستا (مطالعات شهری و منطقه ای). تهران: انتشارات ملکان.
  • رفیعی، گیتی (1395). اثرات پالایشگاه نفت بر پایداری اقتصادی روستاهای مجاور( مطالعه موردی روستاهای شازند اراک). پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، گروه جغرافیا، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی.
  • رکن­ الدین افتخاری، عبدالرضا و طاهر خانی، مهدی (1381). استقرار صنعت در روستا و نقش آن در رفاه مناطق روستایی. فصلنامه مدرس، دوره2، دوره 6.
  • سعیدی، عباس و حسینی حاصل، صدیقه (1388). شالوده مکان یابی و استقرار روستاهای جدید. تهران: انتشارات شهیدی بنیاد مسکن انقلاب اسلامی، معاونت عمران روستایی.
  • شریف زادگان، محمد حسین و نورایی، همایون (1394). بررسی تحولات صنعت و توسعه صنعتی در ایران به منظور آسیب شناسی توسعه صنعتی ایرا. پژوهش نامه تاریخ اجتماعی و اقتصاد، دوره چهارم - شماره 1، ص  41 - 66 .
  • صفر پور، نیما (1393). ارزیابی اثرات اجتماعی و اقتصادی مجتمع پالایشگاهی پارس جنوبی بر مناطق روستایی پیرامون آن. پایان­نامه کارشناسی ارشد، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، گروه جغرافیا­، دانشگاه زابل.
  • طالبیان، امیر و عمرانی مجد، عبدالله (1387). ارزیابی تأثیرات اجتماعی پروژه­های صنعت نفت و گاز. فصلنامه مدیریت و منابع انسانی در صنعت نفت، دوره 1، شماره1، ص 122-102.
  • طاهرخانی، مهدی (1379). صنعتی شدن روستا سنگ بنای استراتژی آینده توسعه روستایی. تهران: انتشارات اداره کل طرح­های صنعتی و بهره برداری جهاد کشاورزی.
  • عابدینی راد، آرزو (1397). نگاهی اجمالی به برنامه های توسعه صنعتی روستایی از منظر منابع آب.
  • علیایی, محمد صادق و کریمیان, حبیب الله (1390). بررسی رویکرد برنامه­های توسعه روستایی در ایران با تاکید بر نقش و جایگاه دانش بومی.مطالعات توسعه اجتماعی ایران، دوره 3، شماره3، ص 101- 85.
  • فال سلیمان، محمود و حجی پور، محمد (1394). برنامه‌ریزی استراتژیک بخش‌های اقتصادی در راستای توسعه منطقه‌ای با بهره‌گیری از مدل SWOT مطالعه موردی: بخش صنعت و معدن در استان خراسان جنوبی. مسکن و محیط روستا، دوره 34، شماره 150، ص 100-89.
  • قره نژاد، حسن (1371). مقدمه‌‌ای بر جغرافیای صنعتی. اصفهان: انتشارات جهاد دانشگاهی.
  • قره نژاد، حسن (1371). مقدمه­ای بر جغرافیای صنعتی. اصفهان: انتشارات جهاد دانشگاهی دانشگاه اصفهان.
  • گالنسون، والتر (1368). مقدمه­ای برمسایل اشتغال در کشورهای در حال توسعه. ترجمه دکتر علی االله همدانی.
  • لطیفه، ناهید؛ مهدی، جهانی و حمید، جعفری (1395). عوامل اقتصادی موثر بر ناپایداری سکونتگاه‌‌های روستایی: مطالعه موردی شهرستان دماوند. فصلنامه روستا و توسعه، دوره 19، شماره 1، صفحه 142.
  • معین (1371). فرهنگ لغت معین. تهران: انتشارات اطلاعات.
  • موسوی شاهرودی، محمد (1383). صنایع کوچک، محور توسعه روستایی. تهران: انتشارات نشر.
  • نصیری هندخاله، اسماعیل (1386). صنایع روستایی عاملی تاثیرگذار بر فرایند توسعه اقتصادی و اجتماعی (نمونه: روستاهای بومهن) . مطالعات برنامه ریزی سکونتگاه های انسانی (چشم انداز جغرافیایی), دوره2، شماره5، ص 137-159.
  • نیکخواه، هدایت الله و بهزادی، سجاد (1395). بررسی تاثیرات اقتصادی اجتماعی و زیست محیطی تاسیسات صنعتی برفرایند توسعه (نمونه موردی: شهرستان جم). مجله مطالعات توسعه اجتماعی ایران، دوره 8، شماره 4، صفحه 83.
  • Abraham. J. (1994). Rural Industries and Rural Industrialization in Developing Economy: Indian Experience. Journal of Rural Reconstraction. Vol 27. pp. 45-52.
  • Liedholm, C. (1984). The Role of Non- Farm Activities in The Rural Economy, The Balance Between Industry and Agriculture in Economic Development, Macmillan Press, P 427.
  • Parikh, A. (1996). Impact of Rural Industrialization on Village life And Economy:A Social Accounting Matrix Approach. Economy Development and Cultural Change. Vol. 44. No. 2. pp. 351-37.
  • Wang, X. (2001). Practicum report rural industrialization in china, Saint marys university.

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 20 شهریور 1400
  • تاریخ بازنگری: 20 آذر 1400
  • تاریخ پذیرش: 06 دی 1400

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار