عناصر طبیعی فضای جغرافیایی از منظر مفهوم منابع (مورد: جنگل های ناحیه فومنات)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استاد جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشکده علوم جغرافیایی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران

چکیده

تخریب منابع جنگلی و مراتع طبیعی کشور دارای عوامل گوناگونی است و پیامدهای نامطلوب اکولوژیکی، اقتصادی، اجتماعی و سیاسی در بردارد. هدف اصلی مقاله حاضر آن است که با تکیه براطلاعات اسنادی و مطالعات محلی، تخریب منابع جنگلی  ایران را از منظر مفهوم منابع در رویکرد رابطه ای  با تکیه بر ناحیه نمونه فومنات تبیین نماید و به این سئوال پاسخ دهد که از منظر مفهوم منابع در رویکرد رابطه ای چه عواملی در تخریب  منابع جنگل های طبیعی کشور اثرگذارند. از مجموعه یافته های تحقیق چنین استنباط می شود که در متن اجتماعی مورد بحث، ترکیب منابع دارای تعاملاتی بوده اند که کاربری منابع مادی را به سوی کاربرد منابع در سیستم  سنتی به پیش رانده است. در متن جامعه مورد مطالعه، تعاملات منابع طبیعی، دانش، قدرت و سرمایه اجتماعی به گونه ای بوده است که می­توان اذعان داشت. تعاملات پیچیده، خلاقانه و نوآورانه شومپیتری جایگاهی نداشته و ندارد.

کلیدواژه‌ها

مراجع

  • آخورلو، خسرو؛ اخوان، رضا (1396):" ارزیابی تغییرات سطح جنگل های هیرکانی از سال 1383 تا 1395"، نامه علمی طبیعت ایران، جلد 2 ،شماره 3 ،مرداد- شهریور 1396: 40-45.
  • آسافو آجایی، جان( 1388): اقتصاد محیط زیست برای غیر اقتصاد دانان، ترجمه سیاوض دهقانیان و زکریا فرج زاده، ،مشهد، دانشگاه فردوسی، چاپ سوم.
  • افراخته، حسن (1371):"نقش احیای نوغانداری در توسعه روستایی کشور"، مجموعه مقالات هشتمین کنگره جغرافیدانان ایران، دانشگاه اصفهان: 111-126.
  • افراخته، حسن (1372): "دامداری سنتی در فومنات"، مجله تحقیقات جغرافیایی، شماره 28: 67- 82.
  • افراخته، حسن (1375):"قرق داری و تحولات آن در ساحل جنوبی تالاب انزلی"، گیلان نامه" 81-56.
  • افراخته، حسن (1381):" تغییر بهره برداری بهینه از مراتع تالش"، فصلنامه تحقیقات تالش، شماره 5.6، پاییز و زمستان 32:1381-51
  • افراخته، حسن (1393):" تشدید مخاطرات محیطی روستای ماکلوان به دلیل ارتقای موقعیت سیاسی"، تحلیل فضایی مخاطرات محیطی، شماره2: 15-29.
  • افراخته، حسن (1383): " نقش تصمیم های اداری در سیل خیزی شمال ایران"، مجله اطلاعات سیاسی، اقتصادی، شماره 201و 202: 194-203 .
  • افراخته، حسن (1391): " عوامل مؤثر در کمیت و کیفیت چای ایران"، اقتصاد کشاورزی و توسعه، سال 5، شماره 19، پاییز 1376: 85- 107.
  • افراخته، حسن و افراخته، روشنک (1389): روند تحریب منابع طبیعی در غرب گیلان، فصلنامه مطالعات جغرافیایی و برنامه ریزی محیطی: 37- 48.
  • انصاری، ناصر و سیداخلاقی شال، سیدجعفر (1388)، بررسی تطبیقی نگرش بهره­برداران و کارشناسان پیرامون عوامل مؤثر در تخریب منابع طبیعی کشور، مجله علمی مرتع، دوره 3، شماره 3، صص 532-519.
  • بنی فاطمه، حسین؛ گلابی، فاطمه؛ شیلدز، راب؛ قریشی، فردین؛ بیانی، فرهاد(1397): "مبانی هستی شناختی و معرفت شناختی اجتماعی رئالیسم انتقادی با تأکید بر آراء روی بسکار"، راهبرد فرهنگ، شماره 44، زمستان 1397: 30-57.
  • توکلی، احمد (1391): بازار- دولت، کامیابی ها و ناکامی ها، تهران، انتشارات سمت، چاپ دوم.
  • دربان آستانه؛علیرضا؛ رضوانی، محمد رضا؛ صدیقی، صابر(1395 ):" بررسی عوامل اقتصادی و اجتماعی تغییرات کاربری اراضی مطالعه موردی: شهرستان محمود آباد)"، پژوهش و برنامه ریزی روستایی، سال 5، شماره 3، پاییز 1395، شماره پیاپی 15: 128- 143.
  • رودگرمی، پژمان، انصاری، ناصر و فراهانی، ابراهیم (1390)، بررسی عوامل اجتماعی- اقتصادی موثر در تخریب منابع طبیعی استان تهران، فصلنامه تحقیقات مرتع و بیابان ایران، جلد 18، شماره 1، صص 171-151.
  • سرمدیان، فریدون؛ محمودی، شهلا؛ کریمیان، مصطفی؛ مهدی عاکف،اقبال( 1382):"  بررسی تغییرات ویژگی های فیزیکو شیمیایی و میکرو موفولوژی خاک جنگل های طبیعی تبدیل شده به شالیزارها در منطقه فومنات گیلان"، فصلنامه منابع طبیعی ایران، سال پنجاه و ششم، شماره4، زمستان1382: 407-419.
  • سور سوری، آرینا؛ رحیمی ملکشان، میلاد؛ حسینی، سید محسن( 1397): " مدل سازی ویژگی های لند اسکیپ اکولوژی جهت حفاظت از تخریب جنگل در بلند مدت( منطقه مطالعاتی : فومنات) "، اولین همایش ملی جنگل های ایران، پژوهش و توسعه، 27 و 28 تیرماه 1397، دانشگاه ارومیه.
  • طالشی، مصطفی، افراخته، حسن؛ رحیمی پور شیخانی نژاد، محمد علی( 1397): "پایش و شبیه سازی الگوی پوشش زمین در نواحی روستایی شرق گیلان با بهره گیری از مدل ترکیبی زنجیره مارکوف و سلول های خودکار"، فصلنامه فضای جغرافیایی، سال 18، شماره61، بهار 1397: 295- 316.
  • طالشی، مصطفی؛ رستمی، شاه بختی؛ علی اکبری، اسماعیل؛ وجدانی، حمید رضا(1398):" تبیین عوامل مرثر بنیادی بر تحولات کاربری اراضی با رویکرد بوم شناسی سیاسی( مطالعات موردی: شهرستان همدان)"، نشریه برنامه ریزی توسعه کالبدی، سال چهارم، شماره 2، تابستان 1398: 95-110.
  • ظاهری، محمد؛ کارگر، ناهید؛ رحیمی پور، بهاره( 1392): " پژوهشی پیرامون خانه های دوم و نقش آن ها در تغییرات کاربری اراضی نواحی روستایی ( مطالعه موردی: روستاهای هروی، حاج عبدال و دیزج لیلی خان واقع در دره لیقوان استان آدربایجان شرقی)"، نشریه جغرافیا و برنامه ریزی، سال 17، شماره 43، بهار 1392: 123-144.
  • عرب مازار یزدی، علی؛ قاسمی، عبدالرسول؛ رشیدی کیا،مرضیه(1396 ): بررسی آثار فساد و بی ثباتی سیاسی بر عملکرد محیط زیست( مطالعه موردی: کشورهای منتخب خاورمیانه)، پژوهش های محیط زیست، سال 8، شماره15، بهار و تابستان 1396 : 77- 86.
  • عظیمی، ناصر( 1398): قلمروهای سه گانه مدیریت فضا در ایران، قوانین ناظر بر ساخت و ساز و تغییرات کاربری زمین.
  • غلام، علی(1384): " تآثیر جهانی شدن اقتصاد بر نقش دولت در اقتصاد سیاسی محیط زیست در کشورهای در حال توسعه" ، تهران، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی، زمستان 1386،دوره  37،  شماره4: 125-152 .
  • قمی اویلی،علی؛ رحیمی ملکشان، میلاد( 1398)، " ارزیابی وسعت و کیفیت عرصه های حفاظتی بر پایداری جنگل های هیرکانی،( مورد: فومنات)"، مجله علمی، پژوهشی گردشگری، سال اول، شماره سوم، پاییز 1398: 36- 46.
  • کئون، لی( 1397): تحلیل شومپیتری از هم پایی اقتصادی، ترجمه مهیار ادیبی، ابراهیم سوزنچی کاشانی، تهران، چاپ اول، نشر نهادگرا.
  • محمدپور، احمد(1392): روش تحقیق کیفی، ضد روش2، چاپ دوم، تهران، انتشارات جامعه شناسان.
  • محمدی، تیمور؛ مؤمنی، فرشاد؛ سزیده، مینا( 1396)" تأثیر فساد بر وضعیت محیط زیست"، دو فصلنامه مطالعات و سیاست های اقتصادی، ج13، شماره 1، بهار و تابستان 1396، پیاپی 107: 107-
  • مرکز آمار ایران، سالنامه های آمار، 1361 و 1395.
  • معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری (1400)، کارگروه ارزیابی و تشخیص صلاحیت شرکت­ها و موسسات دانش بنیان، مشاهده در آدرس اینترنتی: https://daneshbonyan.isti.ir/
  • Afrakhteh, H., and Rahimi Pour Sheeikhani Nejad, M. A. (2020):” Land Use Change in East Guilan and its Consequences, Journal of Sustainable Rural Development, 4(2):135-147.
  • Antonelli C. (2003): ``Knowledge complementarity and fungibility: implications for regional Strategy'' Regional Studies 37, 595 – 606.
  • Bathelt, H. and Gluckler, .(2005):” Resources in economic geography: from substantive concepts towards a relational perspective”, Environment and Planning A 2005, volume 37 DOI: 10.1068/a37109: 1545 – 1563.
  • Bathelt, H. and Gluckler, J. (2003): "Toward a relational economic geography", Journal of Economic Geography, Oxford University perss, no 3, p: 117-144.
  • Daily, G. (2003): “ What are ecosystem services”, Global environmental challenges for the twenty-first century: Resources, consumption and sustainable solutions: 227-231.
  • Damania, R. (2001): When the Weak Win: The Role of Investment in Environmental Lobbying. Journal of Environmental Economics and Management 42(1): 1-22.
  • Granovetter, M. (1985): ``Economic action and economic structure: the problem of embeddedness’’, American Journal of Sociology 91, 481 -510.
  • Maskell, P. (2001a): ``the firm in economic geography'' Economic Geography 77, 329 – 344.
  • Peteraf, M. A. (1993): ``the cornerstones of competitive advantage: a resource-based view'' Strategic Management Journal 14:179 – 188.
  • Polanyi, M. (1967): the Tacit Dimension, Routledge and Kegan Paul, London.
  • Prahalad, C. and Bettis, R. (1986): ``the dominant logic: a new linkage between diversity and performance'' Strategic Management Journal, 7, 485 - 501
  • Storper, M. (1997): The Regional World: Territorial Development in a Global Economy (Guilford Press, New York).
  • Welsch, H. (2004): “Corruption Growth and the Environment: A Cross-Country Analysis, Environment and Development Economics”, 9: 663–693.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار