سنجش میزان آسیب پذیری سکونتگاه های روستایی در برابر زلزله (مورد مطالعه: دهستان پیان در شهرستان ایذه)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران.

2 دانشجوی کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران.

چکیده

مخاطرات طبیعی همه ساله رو به افزایش است و نواحی شهری و روستایی به طور فزاینده­ای با این مخاطرات روبه رو است. کشور ایران یکی از کشورهای با قابلیت بالای بلاهای طبیعی به شمار می­رود که تنوع بلایای طبیعی در آن قابل توجه است. در این بین، زلزله یکی از مهمترین مخاطرات طبیعی است که در نواحی روستایی ایران تلفات و خسارات زیادی به همراه دارد. پژوهش حاضر با هدف برآورد میزان آسیب پذیری روستاهای دهستان پیان در شهرستان ایذه، به بررسی وضعیت سکونتگاه های روستایی آن پرداخته است. روش تحقیق توصیفی تحلیلی بوده، و داده های مورد نیاز با استفاده از مطالعات اسنادی و همچنین مطالعات میدانی فراهم شده است. جامعه آماری تحقیق روستاهای دهستان پیان در شهرستان ایذه بوده که از این تعداد 6 روستا با موقعیت های متنوع دشتی، کوهپایه ای و کوهستانی به عنوان روستاهای نمونه انتخاب شده است. با توجه به کثرت خانوارهای ساکن در روستاهای مورد مطالعه و همچنین پاندمی کووید ۱۹، از مجموع 1310 خانوار تعداد 150 خانوار نمونه برای پرسشگری تعیین شده است. نتایج تحقیق نشان داد که نخست از کل روستاهای دهستان پیان42 روستا در پهنه ی کم خطر آسیب پذیری از زلزله قرار دارد و 20 روستا در پهنه ی باخطر متوسط و 33 روستا در پهنه ی با خطر بالای برآورد و آسیب پذیری واحدهای مسکونی در برابر زلزله قرار دارند. به علاوه در بین شاخص های مورد بررسی در روستاهای هدف تحقیق، شاخص رعایت معیارهای فنی در ساخت سگونتگاه های روستایی و شاخص نوع مصالح به کار گرفته شده در واحد مسکونی به ترتیب بیشترین میزان آسیب پذیری در روستاهای نمونه را داشته است. در نهایت نیز روستاهای دهنو با 81 خانوار و روستای تاکوتر با 75 خانوار از آسیب پذیری بیشتری نسبت به دیگر روستاهای مورد مطالعه در مقابل زلزله برخوردار بوده است.

کلیدواژه‌ها

مراجع

  • احد نژاد، محسن، زلفی، علی، نوروزی، محمودجواد و جلیلی، کریم (1390). ارزیابی آسیب پذیری اجتماعی شهر ها در برابر زلزله (نمونه موردی شهر خرمدره). فصل نامه جغرافیا و برنامه ریزی شهری چشم انداز زاگرس. سال3 (7). 81-97.
  • اسمیت، کیت (1382). مخاطرات محیطی، ترجمة ابراهیم مقیمی و شاپور گودرزی نژاد، انتشارات سمت.
  • آشتیانی و دیگران (1373). زمین لغزه در ایران گستردگی و اهمیـت اقتـصادی انتـشارات مؤسـسه بـین المللـی زلزلـه شناسی و مهندسی زلزله.
  • بیرودیان، نادر (1385). مدیریت بحران، اصول ایمنـی در حوادث غیرمنتظره، انتشارات جهاددانشگاهی مشهد.
  • پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی و مهندسین زلزله(1392).
  • تقوایی، مسعود و غفاری، سید رامین (1385). "اولویت بندی بحران در سکونتگاه های روستایی باروش AHP – مطالعه موردی دهستان بازفت". مجله پژوهشی دانشگاه اصفهان (علوم انسانی). جلد بیستم، شماره 1، صحفات 34-41.
  • تقسیمات کشوری (1395). سرشماری عمومی نفوذ مسکن_شهرستان ایذه.خوزستان.
  • جامعة مهندسان شهرساز ایران (1382) ،بیانیة جامعة مهندسان شهرساز ایران در مورد فاجع ة زلزلة بـم، مجلـة شهرسـاز .14-12صص، 1 ش
  • رمضان نژاد، یاسر، علوی، سید علی و فتاحی، احدالله (1394). پهنه بندی فضایی سکونتگاه های روستایی در معرض مخاطرات محیطی با استفاده از تکنیک تصمیم گیری چند معیارهویکور(مطالعه موردی: شهرستان تالش)، فصلنامه برنامه ریزی منطقه ای، سال پنجم، شماره20، صص 136-125
  • زارع، مهدی (1380). خطر زمینلرزه و ساختوساز در حریم گسل شمال تبریز و حریم گسلش گسلهای زمینلرزهای ایران، پژوهشنامه زلزلهشناسی و مهندسی زلزله، شماره 2و3، صص 46-57
  • زبردست، اسفندیار (1380). کاربرد فرآیند تحلیل سلسله مراتبی در برنامه ریزی شهری و منطقه ای ، نشریه هنرهای زیبا ؛ شماره 10 ، صص 21-13
  • شیعه، اسماعیل (1389). بررسی آسیب پذیری شهرها در برابر زلزله با استفاده از روش سلسله مراتبی معکوس IHWP)و(GIS، مطالعهی موردی منطقهی 6 شهرداری تهران. مجموعه مقاالت چهارمین کنگره بینالمللی جغرافیدانان جهاناسلام، زاهدان، 25-27 فروردین .
  • عالیی طالقانی، محمود (1384). ژئومورفولوژی ایران. تهران، نشر قومس.
  • عنابستانی، علیاکبر (بهار1387). گسل درونه و استقرار سکونتگاههای انسانی در منطقـه کاشـمر، مجله پژوهشهای جغرافیایی، سال چهلم، شماره 63
  • قبادی، محمد حسین (1385). ارزیابی مقدماتی لرزه خیزی شهرستان بهبهان و اثر آن بر پایداری سد مخزنی مارن. مجموعه مقالات اولین همایش ملی مدیریت بحران زلزله، دانشگاه یزد، صفحات 423 - 435.
  • کریمی، حمید رضا (1389). شناسایی عوامل موثر بر مدیریت منابع انسانی در مهار (پیشگیری، کاهش اثرات، مقابله) بحران زلزله در بیمارستان امام سجاد (ع)ناجا، فصلنامه علمی امداد و نجات، شماره 1، 1389 بهار، صص84-69
  • مرکز آمار ایران(1395). سرشماری عمومی نفوس و مسکن_شهرستان ایذه.خوزستان؛مرکز ایران.
  • مختاری، داوود (۱۳۸۴). «آسیب پذیری سکونتگاه های روستایی از فعالیـت گـسل و ضـرورت جابهجایی آنها». پژوهشهای جغرافیایی. شمارة ۵۱ .تهران: دانشگاه تهران.
  • موسوی، معصومه (1392). تحلیل فضایی مخاطرات ژئومورفولوژیکی در توسعهی فیزیکی حوضهی آبخیز شهر ایذه با بهرهمندی از مدلهای چند معیاره(MCDM) . پایاننامهی کارشناسی ارشد، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل.
  • نخعی، محمد و میثم ودیعری (1393). تحلیل فضایی مخاطرات طبیعی ناشی از برداشت بی رویه آب زیرزمین ی در آبخوان ساحلی ارومیه، نشریه تحلیل فضایی مخاطرات محیطی1و1 :65-53
  • یزدانفر، کاملیا (1393). تعیین فعالیت گسل پیرانشهر بهعنوان شمال غربیترین قطعه راندگی جوان زاگرس با کاربرد مدلDTMو نرمافزار GIS ، تحقیقات جغرافیایی، شماره 9 ،صص 922 -990
  • Altan, M.; Özturk, F.; Ayday, C.; (2004). Preliminary Earthquake Risk Management Strategy Plan of Eskisehir, Turkey by using GIS, Space and Satellite Sciences Research Institute Anadolu University, Eskisehir, Turkey, 7th AGILE Conference on Geographic Information Science.
  • Ambraseys, N.N. and Melville, C.P. 1982. A History of Persian Earthquakes, C ambridge University Press, Cambridge.
  • Bommer, J.J.; N.A. Abrahamson, F.O. Strasser, A. Pecker, P.Y. Bard, H. Bungum, F. Cotton, D. Fäh, F. Sabetta, F. Scherbaum, and J. Studer. 2004. The challenge of defining upper bounds on earthquake ground motions. Seismological Research Letters, 1: 82-95.
  • Dong, Laigen, Jie Shan. (2013), A comprehensive review of earthquake induced building damage detection with remote sensing techniques, ISPRS Journal of Photogrammetry and Remote Sensing 84 (2013), PP 85– 99, www.elsevier.com/locate/isprsjprs
  • Granger، ken (1999)، Urban Geohazard Risk Assessment، Published by Elsevier Science Ltd.
  • Kim, J. K. 2014. A conceptual framework for assessing post-earthquakefire performance of buildings.
  • Lantada, N., Pujades, L., & Barbat, A. (2009). Vul-nerability Index and Spectrum Based Method for Ur-ban Seismic Risk Evaluation. Journal of Nathazards, DOI 10.007/s11069-007-9212-4.
  • Malekzade, Z., Abbassi, M.R., Bellier, O., and Authemayou, C. (2007). Strain partitioning in west-central Zagros fold and thrust belt: implication for seismic hazard analysis, Journal of Seismology and Earthquake Engineering, 9(3), 85-98.
  • sharifikia, M., 2010. Vulnerability Assessment and Earthquake Risk Mapping in Part of North Iran Using Geospatial Techniques: Journal of the Indian Society of Remote Sensing, v. 38(4), p. 708-716
  • Silva, V., Yepes-Estrada, C., Weatherill, G., 2017.Earthquake hazard and risk assessment. United Na-tions Office for Disaster Risk Reduction, Geneva, Switzerland.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار