واکاوی بازتاب تغییرات اقلیمی درامنیت غذایی زنان روستایی (مورد مطالعه: دهستان کوهک- ‌اسفندک در شهرستان سراوان)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشیار گروه جغرافیا، عضو گروه پژوهشی خشکسالی و تغییر اقلیم، دانشگاه بیرجند، بیرجند، ایران

چکیده

تغییرات اقلیمی پدیده ­ای جهانی است اما پیامدهای محلی دارد. تاثیرات محلی تغییرات اقلیمی در منطقه مورد مطالعه با توجه به بررسی­ های میدانی هم­ متاثر از خشکسالی، هم­ سیلاب و هم جابجایی زمانی بارش است. یکی از نتایج این رخدادها آسیب پذیری اجتماعات محلی فقیر ساکن در روستاهای منطقه از نظر تغذیه بوده که این بحران بر زنان بیشتر تاثیرگذار بوده است؛ به نحوی که در ده سال گذشته امنیت ­غذایی این لایه اجتماعی بیشتر به خطر افتاده است. این پژوهش با روش تحلیلی- توصیفی و بررسی ­های میدانی آن به صورت پرسشنامه ­ای انجام گرفته است. پژوهش حاضر به دنبال شناخت و تبیین ادراک زنان از تغییرات اقلیمی و تاثیرآن بر امنیت ­غذایی روستائیان ­دهستان­ کوهک- اسفندک در شرقی­ ترین نقطه مرزی ایران بوده است. هدف اصلی این پژوهش سنجش امنیت غذایی در میان روستاییان دهستان کوهک اسفندک می باشد. به همین منظور نمونۀ ­آماری متشکل­ از 150 زن سرپرست­ خانوار که به روش تصادفی ­ساده­ سیستماتیک و بر اساس فرمول کوکران انتخاب گردید و نخست به صورت انفرادی به بررسی ادراک، آگاهی و نظرات آنان نسبت به موضوع و سپس به صورت گروهی بحث و مصاحبه با آنان صورت گرفت. نتایج نشان داد که در ده سال گذشته، تغییرات محسوسی در آب و هوای منطقه رخ داده و متأثر از آن وعده­ های غذایی برخی از خانواده ­ها کم شده است؛ در عین حال کیفیت و کمیت غذا در منطقه پایین آمده و سطح درآمد خانوارها نیز افت داشته و در این بین زنان بیشترین تأثیر را پذیرفته­ اند. اینک آگاهی از وضعیت ناامنی ­غذایی­ زنان متاثر از تغییرات ­اقلیمی در این منطقه، به مدیران­ و سیاست گذاران ملی و منطقه ­ای کمک می ­کند تا در انتخاب استراتژی­ های متناسب جهت بهبود وضعیت معیشت این قشر و ارتقای کارکردها و توانمندی ­های مردم منطقه برنامه ­ریزی و اقدام شایسته ­تری نمایند.

کلیدواژه‌ها

مراجع

  • ابراهیم‌زاده، عیسی (1382). تعیین درجه توسعه‌یافتگی نواحی روستایی سیستان و بلوچستان به روش طبقه‌بندی تاکسونومی، مجله علوم انسانی دانشگاه سیستان و بلوچستان، شماره پیاپی 13، زاهدان، اردیبهشت.
  • اداره کل هواشناسی سیستان و بلوچستان (1396).
  • رهنمایی، محمدتقی (1370). توانهای محیطی ایران، انتشارات مرکز مطالعات و تحقیقات شهرسازی و معماری، تهران.
  • سازمان جهاد کشاورزی سیستان و بلوچستان (1396). http://sb-agrijahad.ir/portal/Home
  • فیروزنیا، قدیر و عبدالرضا رکن‌الذین افتخاری (1382). جایگاه روستا در فرایند توسعه ملی، انتشارات مؤسسه توسعه روستایی ایران، تهران.
  • کاویانی راد، مراد، طولابی نژاد، میثم و فرید رضایی(1396) بازتاب تغییر اقلیم بر امنیت مرزی، مورد مطالعه: روستاهای مرزی ثلاث باباجانی، نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی. ۱۳۹۹; ۲۰ (۵۷) :۳۱۶-۲۹۷.
  • Bals, C., Harmeling, S. and Windfuhr, M. (2008). Climate Change, Food Security and the Right to Adequate Food, Stuttgart, Germanwatch.
  • Bruinsma, J. (Ed.) (2003). World Agriculture: Towards 2015/2030, an FAO Perspective, Earthscan, London.
  • Dankelman, I., Alam, K., Ahmed, W.B., Gueye, Y.D., Fatema, N. and Menasaj-Kutin, R. (2008). Gender, climate change and human security lessons from Bangladesh, Ghana and Senegal, ELIAMEP, Women’s Environment and Development Organization, Dhaka, pp. 47-59.
  • Faisal, I.M. and Parveen, S. (2004). Food security in the face of climate change, population growth and resource constraints: implications for Bangladesh, Environmental Management, Vol. 34 No. 4, pp. 487-498.
  • FAO (2002). the state of food insecurity in the world. Rome, Food and Agricultural Organization of the United Nations, p 58.
  • FAO (2008). Climate Change and Food Security: A Framework Document, Food and Agriculture Organization of the United Nations, Rome, available at: fao.org/forestry/15538.
  • Gregory, P.J., Ingram, J.S.I. and Braklacich, M. (2005). Climate change and food security, Philosophical Transactions of the Royal Society, Vol. 360 No. 1, pp. 2139-2148.
  • Gulsan Ara Parvin and S.M. Reazul Ahsan, (2013). Impacts of climate change on food security of rural poor women in Bangladesh, Management of Environmental Quality: An International Journal 24 No. 6, pp.802-814, https://doi.org/10.1108/MEQ-04-2013-0033
  • IPCC (2010). Intergovernmental Panel on Climate Change. ipcc.ch/ ipccreports/tar/wg1/index.php?idp=407
  • Lobell, D.B., Schlenker, W., Costa-Roberts, J (2011). Climate trends and global crop production. http://dx. doi. org/1126/ science.1204531.
  • Maxwell S, Smith M (1992). Household food security: a conceptual review. Concepts, indicators, measurements. IFAD and UNICEF, Rome and New York.
  • Nelson, S., Chaudhury, M., Tranberg, H., Lambrou, Y., Tapio-Biström, & Kristjanson, P (2011). Training guide. Gender and Climate Change Research in Agriculture and Food Security for Rural Development (CCAFS).
  • Nicholls, R.J., Wong, P.P., Burkett, V., Codignotto, J., Hay, J., McLean, R., Ragoonaden, S. and Woodroffe, C.D. (2007). Coastal systems and low-lying areas, Climate Change Impacts, Adaptation and Vulnerability. Contribution of Working Group II to the Fourth Assessment Report of the Intergovernmental Panel on Climate Change, Cambridge University Press, Cambridge, pp. 336-338.
  • Sarker, M.E.R.A. (2009). Climate change and food security in Bangladesh, Afro-Asian Rural Development Organization (AARDO), New Delhi.
  • Simpson, B.M (2016). Preparing smallholder farm families to adapt to climate change. POCKET GUIDE 1 Extension Practice for agricultural adaptation. http://www.crs.org/our-work-overseas/research-publications/pocket-guide-1.
  • Suwal, Sahisna. “Water­in­Crisis-Nepal”The Water Project (2016),https://thewaterproject.org/­water-in-crisis-congo.
  • Tandon, N. (2012). Food Security, Women Smallholders and Climate Change in Caribbean SIDS, International Policy Centre for Inclusive Growth, Cape Town, available at: ipcundp.
  • The State of Food and Agriculture (2011). Women in Agriculture- Closing the gender gap for development. Rome, Food and Agricultural Organization of the United Nations (FAO), http://www.fao.org /publications /sofa/en
  • Vidal, John) 2013(. Climate change: Global Development. The Guardian. September.
  • Viveros, A (2012). Debt Relief and Development, World Bank, Washington, DC.
  • Wilhite, D.A. and Glantz, M.H (1985). Understanding the droughet phenomenon, the role of definition, water international 10:111-20.
  • World Health Organization (2008). Protecting Health from Climate Chang Day. http://www.who.int/world-health-day /toolkit /report_web.pdf.
  • World Health Organization (2015(. An assessment of the economic and social impacts of climate change on the health sector in the Caribbean.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار