واکاوی موانع پایداری تولید روستایی در بخش مرکزی شهرستان بشرویه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه بیرجند، بیرجند، ایران.

2 دانشجوی کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه بیرجند، بیرجند، ایران.

چکیده

از دلایل عمده ضعف ساختاری روستاها مشکلات اقتصادی است. در اقتصاد روستایی از گذشته تاکنون همواره تولید و مولد بودن از جایگاه ویژه­ای برخوردار بوده و روستا به عنوان کانون تولید شناخته شده است. در ایران طی چند دهه اخیر با وجود تلاش­های فراوانی که نظام برنامه­ریزی برای مدیریت و توسعه کانون­های روستایی متحمل شده و بودجه­های قابل توجهی نیز هزینه گردیده، با این وجود، چالش­های بنیادینی از جمله ضعف و رکود در تولید و کم­بنیانی اقتصاد روستایی مشهود است. بر این اساس، تحقیق حاضر تلاش داشته ضمن شناسایی وضع موجود نظام فعالیت­های اقتصادی و تولیدی در روستاهای شهرستان بشرویه، به تحلیل مهم­ترین موانع توسعه و پایداری نظام تولید در روستاهای مورد مطالعه با رویکرد فضایی بپردازد. نتایج بدست آمده از این پژوهش نشان داد در هشت روستای مورد مطالعه، موانع 28 گانه بر سر راه توسعه و پایداری نظام تولید وجود دارد. برخی از این موانع دارای سابقه تاریخی از زمان اصلاحات ارضی و بنیان نهادی در جامعه روستایی دارد که مهم­ترین آن "خرده مالکی شدید و قطعات کوچک اراضی" بوده است. دسته­ی دیگر موانع نیز به عملکرد غیرمنطقی نظام برنامه­ریزی در قبال تولید و اقتصاد روستایی باز می­گردد. در کل افول تولید در روستاها اگر به دلیل عوامل طبیعی تشدید گردیده با این وجود، نظام برنامه­ریزی در قبال روستاها از کاستی عملکرد توسعه­زا برخوردار است. تداوم شرایط کنونی به منزله­ی ناپایداری هر چه بیشتر نظام تولید روستایی با تمام عواقب شناخته شده خواهد بود.

کلیدواژه‌ها


  • ابراهیم زاده، عیسی، آقاسی زاده، عبدالله (1390). تأثیر منطقه آزاد چابهار بر توسعه گردشگری حوزه نفوذ آن با بهره گیری از مدل رگرسیون و آزمون T. فصلنامه جغرافیا و توسعه، دوره نهم، شماره ۲۱، صص26-5.
  • اداره آمار کار ایالات متحده (2012) ، بازار کار ایالات متحده ، مشاهده درسایت: http://www.bls.gov/opub/mlr/2013/03/art1full.pdf.
  • اداره کل امور اقتصادی و دارایی استان خراسان جنوبی(1400). قابلیتهای اقتصادی استان، مشاهده در سایت: https://kj.mefa.ir/fa-IR/kj.mefa.
  • استانداری خراسان جنوبی(1394). سیمای کشاورزی استان، مشاهده در سایت: https://portal.sko.ir/.
  • استانداری خراسان جنوبی، (1397)، مطالعات طرح آمایش سرزمین خراسان جنوبی، جلد 21: پیچیدگی کارکردی و مرکزیت سکونتگاه­ها.
  • امیر حاجلو، الهام، تولایی، سیمین، زنگانه، احمد، زنگانه، ابوالفضل (1392). ارزیابی و اولویت بندی اثرات گردشگری در سطح ملی با استفاده از فن Topsis. فصلنامه برنامه ریزی منطقه ای، دوره سوم، شماره ۱۰،صص 26-15.
  • بدری دانالو، نصرت اله (۱۳۹۱). آشنایی با توسعه اقتصادی ، ایجاد اشتغال و توسعه صنایع روستایی، سازمان شهرداری و دهیاری های کشور. تهران: انتشارات سازمان شهرداری ها و دهیاری های کشور -بنیاد خواجه نصیرطوسی.
  • بیشویی، دیباک (1391). توریسم و توسعه اقتصادی ترجمه حیدر لطفی و دیگران. تهران: سازمان جغرافیایی نیروهایی مسلح.
  • جعفریان، مزدک و فرید عبدالحسین پور، (1385)، پایداری شهری با نگاهی به ویژگیهای شهرهای ایران، اولین همایش بـین المللـی شـهربرتر، طرح برتر سازمان عمران شهرداری همدان،ص 5
  • خاورستان (1399).اقتصاد خراسان جنوبی، مشاهده در سایت:. http://www.khavarestan.ir.
  • خلیلیان، صادق (۱۳۸۴)،توسعة پایدار و رفاه بهینة نسلها». فصـلنامة اقتصـاد کشـاورزی و توسعه، سال ۷ ،شمارة ۲۷ ،صص. ۱۳۱-۱۴۹ .
  • رکن الدین افتخاری عبدالرضا، بدری سیدعلی (1382). ارزیابی پایداری: مفهوم و روش. فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، دوره هجدهم، شماره2، صص34-9.
  • رنجبر، مهدیه (1387). اثرات تخلیه روستاها بر فعالیت های کشاورزی مطالعه موردی بخش آرادان شهرستان گرمسار. پایان نامه کارشناسی ارشد برنامه ریزی روستایی، دانشگاه اصفهان.
  • زیست آنلاین (1397).اقتصاد روستایی چیست، مشاهدخ در سایت: https://www.zistonline.com
  • سعیدی، عباس (۱۳۷۷). توسعه پایدار و ناپایداری توسعه روستایی. فصلنامه بنیاد مسکن انقلاب اسلامی.
  • طرح نیروی کار، مرکز آمار ایران.
  • عباسیان، عزت الله، مهرگان ، نادر (1388). بهره وری بخش خدمات در اقتصاد ایران و روش های ارتقاء آن. فصلنامه سیاستگذاری اقتصادی، دوره اول، شماره 1، صص36-19.
  • علوی، سیدعلی، شاکری، منصور، الهه و گروسی، علیرضا (1396)، تحلیل فضایی عوامل شکل­گیری خزش شهری در شهر بابل، فصلنامه جغرافیا و برنامه ریزی شهری چشم انداز زاگرس، دوره 9، شماره 32، صص 88-65
  • فرمانداری بشرویه (1394). درباره شهرستان. کشاورزی شهرستان، مشاهده در سایت: http://www.sk-boshrooyeh.ir/.
  • کان یرز، دایان (1381). رهنمودهایی درباره تحلیل اجتماعی برای برنامه ریزی توسعه نواحی روستایی ترجمه عبدالرسول مرتضوی. تهران: سلسله انتشارات روستا و توسعه.
  • مرکز آمار ایران، (1395)، سرشماری عمومی نفوس و مسکن، اطلاعات جمعیتی استان خراسان جنوبی.
  • مطیعی لنگرودی، حسن (1392). برنامه ریزی روستایی. مشهد: نشر جهاد دانشگاهی.
  • مطیعی لنگرودی، حسن، نصرتی، ماهره (1390). امکان سنجی توسعه گردشگری در نواحی روستایی از دیدگاه گردشگران بخش گرگان رود شهرستان تالش. مجله جغرافیا و برنامه ریزی محیطی، دوره بیست و دوم ، شماره 41،   صص84-69.
  • وزرات کار ایالت متحده (2015). وضعیت اشتغال فوریه 2015، مشاهده در سایت: http://www.bls.gov/opub/mlr/2013/03/art1full.pdf.
  • Aileen, S. (2006), Migration: Pre-requisite for rural economic regeneration? Journal of Rural Studies. 22 (3), 354-366.
  • Chenery, H., Robinson, S., & Syrquin, M. (1986). Industrialization and Growth. A Comparative Study. New York: Oxford University Press. pp. 150-200
  • Christoun, L. (2005), Agricultural Organizations Debt Adjustment: The Role of the State, the Agricultural Organizations and of the Agricultural bank of Greece, Sineteristiki Poria.
  • Font Xavier and Ahjem Tor, E. (1999). Searchhng for a balance in Tourism Development strategies. international journal of contemporary hospitality management, volume: 11; Issue: 2/3, Pp: 73-77.
  • Hall, P. and Stephan, F. (1994). Witt and luie Management, hand book, second
  • LIU, Z. (2008). Human capital externalities and rural-urban migration: Evidence from rural China. China Economic Review. Livelihood Strategies in Rural Africa: Concepts, Dynamics and Policy Implications, Food Policy, Vol. 26, No. 4, PP. 315.
  • Peter, D. et al. (2004). Rural-urban migration and agricultural productivity: the case of Senegal.
  • Szimai, A., & Verspagen, B. (2011). Manufacturing and economic growth in developing countries 1950-2005. UNU-MERIT Working Paper. p. 17.
  • UNWTO, (2007). Tourism highlights. Edition.