ظرفیت های اقتصادی گردشگری و توسعه فضاهای روستایی (مورد مطالعه: شهرستان روانسر)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه جغرافیا، دانشگاه جیرفت، جیرفت، ایران.

2 استادیار جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه کردستان، سنندج، ایران.

چکیده

در دهه ­های اخیر سیاست ­گذاران و برنامه­ ریزان توسعه روستایی از یک طرف به واسطه چالش­ ها و مسائل متعدد جوامع روستایی (از جمله فقر، بیکاری، ناامنی غذایی و مهاجرت) و از طرف دیگر به دلیل مزایای متعدد اقتصادی، اجتماعی و زیست­محیطی گردشگری، سعی داشته­ اند صنعت گردشگری را به صورت فزاینده ­ای در جوامع روستایی ترویج و توسعه دهند. بدین­سان هر گونه اقدامی در این زمینه می­ تواند در توسعه گردشگری و در نتیجه توسعه روستایی موثر باشد. با این اوصاف پژوهش حاضر با هدف بررسی اثرگذاری اقتصادی گردشگری بر جوامع روستایی و شناسایی ظرفیت ­های اقتصادی گردشگری و با رویکرد توصیفی ـ تحلیلی و اکتشافی انجام شده است. جامعه آماری پژوهش شامل کلیه سرپرستان خانوار روستایی شهرستان روانسر است و حجم نمونه تحقیق ۲۰۹ نفر بر اورد گردید برآورد گردید. ابزار اصلی برای گردآوری داده­ های پیمایشی، پرسشنامه محقق ساخته است که روایی و پایایی آن با طی نمودن فرایند روش­شناختی مربوطه، تأیید شده است. نتایج پژوهش نشان داد میانگین اثرگذاری اقتصادی گردشگری بر جامعه محلی با مقدار 835/3، بالاتر از حد متوسط بوده است. نتایج در خصوص عمده ­ترین ظرفیت ­های اقتصادی گردشگری با استفاده از تحیلی عاملی اکتشافی نشان داد پنج عامل شناسایی شده توانسته­ حدود 67 درصد واریانس متغییر وابسته را تبیین نمایند. عوامل شناسایی شده به­ترتیب اهمیت عبارت­اند از: اشتغال­زایی بوم­محور (473/15 درصد)، سودآوری توأم با جذب سرمایه (053/15 درصد)، بازاریابی محلی (022/15 درصد)، گرایش به کارآفرینی (465/12 درصد) و توسعه زیرساخت­های اقتصادی (673/9 درصد). بررسی برازش نتایج حاصل شده با استفاده از مدل­سازی در قالب نرم­افزار Amos Graphic نشان داد عوامل شناسایی شده در قالب یک مدل تجربی، از اعتبار آماری لازم برخوردار است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Economic capacities of tourism and the development of rural spaces (Case Study: Ravansar County)

نویسندگان [English]

  • Amin Dehghan 1
  • Davood Jamini 2
1 Assistant Professor of Geography, Jiroft University, Jiroft, Iran.
2 Assistant Professor of Geography and Rural Planning, University of Kurdistan, Sanandaj, Iran.
چکیده [English]

In recent decades, rural development policy-makers and planners have tried to develop tourism industry more than ever in rural districts because of both numerous problems and challenges of rural districts (e.g. poverty, unemployment, food insecurity, and migration) and various economic, social, and environmental benefits of tourism. Therefore, any kind of measure in this regard can enhance tourism and also rural development. Hence, the purpose of the present research was to investigate the economic effectiveness of tourism in rural districts and to identify economic capacities of tourism, adopting a descriptive-analytical and heuristic methodology. The population included all rural households of Ravansar and the size of the sample was determined to be 209 persons. The main tool used for data collection was a researcher-made questionnaire whose reliability and validity were approved via following the appropriate methodologies. The results indicated that the mean of economic effectiveness of tourism on the local community was 3.835, i.e. above average. The results of the main economic capacities of tourism using exploratory factor analysis showed that the main factors identified can account for 67 percent of the dependent variable variance. The factors identified, in the order of importance, are ecology-based employment (15.473%), profitability along with capital attraction (15.053%), local marketing (15.022%), tendency to entrepreneurship (12.465%), and development of economic infrastructure (9.673%). Investigating the fitting of the results via modelling in Amos Graphic Software indicated that the factors identified are statistically valid in the form of an experimental model.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Rural Development
  • Rural Economy
  • Tourism
  • Tourism Capacities

مراجع

  • احمدی شاپورآبادی، محمدعلی و سبزآبادی، احمد (1390). تحلیلی بر ظرفیت­های توسعة گردشگری مذهبی ـ فرهنگی کلان شهر قم.فصلنامة مطالعات ملی، سال 12، شماره 2، صص: 112-83.
  • ایمانی طیبی، لیلا و شفیعی، زاهد و رجایی، محمدعلی (1397). شناسایی ظرفیت های گردشگری عشایری با استفاده از مدل سوات (مورد مطالعه: عشایر قشقایی). دومین کنفرانس بین­المللی تحولات نوین در مدیریت، اقتصاد و حسابداری، تهران، https://civilica.com/doc/782184.
  • بلالی، مریم؛ معین فرد، محمدرضا؛ حامدی­نیا، محمدرضا و امیراحمدی، ابوالقاسم (1391). بررسی ظرفیت­های گردشگری ورزشی در استان خراسان رضوی. مطالعات جغرافیایی مناطق خشک، سال 3، شماره 9 و 10، صص: 100-87.
  • پروین، محمد؛ رضویان و توکلی نیا، جمیله (1398). ارزیابی تأثیر گردشگری در توسعه اقتصادی شهر تهران. پژوهش­های دانش زمین، سال 10، شماره 39، صص: 230-214.
  • جلالیان، حمید؛ رضوانی، محمدرضا؛ طهماسبی، اصغر و اروجی، حسن (1397). تبیین مدل توسعه سیستم گردشگری روستایی با استفاده از نظریه آشوب و مدل باتلر (مورد مطالعه: روستای مصر، شهرستان خور و بیابانک). پژوهش­های روستایی، دوره 9، شماره 2، صص: 235-223.
  • جمینی، داود؛ سالاری، ممند و شهابی، هیمن (1396). تبیین اثرات ژئوتوریسم بر توسعة کارآفرینی در روستا شهرِ قوری قلعه با رویکرد معادلات ساختاری. جغرافیا و پایداری محیط، سال 7، شماره 22، صص: 110-97.
  • حسینی، سیدمحمد (1396). شناسایی ظرفیت های گردشگری روستایی به منظورتوسعه اشتغال در روستاهای استان مرکزی.خبرگزاری مهر، کد خبر 3958511، قابل دسترس در:https://www.mehrnews.com/news/3958511.
  • خاکساری، علی و عباسی، مریم (1392). شناسایی پتانسیل­های گردشگری کوهرنگ و ارائه راهکارهای مناسب جهت توسعه گردشگری منطقه. دوره 22، شماره 88، صص: 114-106.
  • رزاقی، علی­رضا (1398). مطالعه ظرفیت­های گردشگری میراث فرهنگی و طبیعی در نوار ساحلی مکران استان هرمزگان.گردشگری و توسعه، سال 8، شماره 4، صص: 180-148.
  • رضائی، ناصر؛ میرزایی قلعه، فرزاد و منشی­زاده، رحمت الله (1397). ارزیابی جایگاه گردشگری در اقتصاد روستایی مطالعه موردی: دهستان مریدان، بخش کومله، شهرستان لنگرود. فصلنامه اطلاعات جغرافیایی (سپهر)، دوره 27، شماره 108، صص: 236-225.
  • زارعی، قاسم؛ حاضری، هاتف و علی­نژاد سلیم، لیدا (1397). تأثیر ظرفیت پذیرش اجتماعی گردشگری عشایری در توسعه پایدار (ایل قشقایی تیره هیبت­لو). مجله مطالعات توسعه اجتماعی ایران، سال 11، شماره 1، صص: 31-21.
  • سامانی قطب­آبادی، سحر؛ ترابی فارسانی، ندا؛ شفیعی، زاهد، بذرافشان، مرتضی و غفاری، سید رامین (1396). شناسایی ظرفیت­های گردشگری کشاورزی در شهرستان جهرم با استفاده از مدل توز.نشریه کارآفرینی در کشاورزی، جلد 4، شماره 2، صص: 42-27.
  • سبحانی، پروانه؛ سیاح نیا، رومینا، محمودی، حسین و اسماعیل زاده، حسن (1398). برآورد ظرفیت برد گردشگری در مناطق تحت حفاظت (مطالعه موردی: منطقه شکار ممنوع الوند). برنامه­ریزی و توسعه گردشگری، دوره 8، شماره 3، صص: 64-51.
  • شعبانی­فرد، محمد؛ پوراحمد، احمد؛ حسینی، علی و رشیدی، مصطفی (1388). بررسی سنجش ظرفیت پذیرش گردشگری شهری و مدل سازی شهرهای گردشگری پایدار از بعد کالبدی (نمونه موردی منطقه 12 تهران). نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، جلد 11، شماره 14، صص: 74-47.
  • شمس‎الدّینی، علی و جمینی، داود (1395). ارزیابی عملکرد نهادهای متولّی در توسعة سکونتگاه‌های روستایی با رویکرد معادلات ساختاری مورد مطالعه: شهرستان جوانرود. جغرافیا و توسعه، 43، صص: 50-35.
  • شهدادی، علی؛ قنبری، یوسف؛ سلمانی­زاده، الهام و آذره، علی (1398). امکان­سنجی و مکان­یابی مناطق مستعد احداث اکوکمپ­های عشایری (مطالعه موردی: دهستان وردشت شهرستان سمیرم). جغرافیا (برنامه­ریزی منطقه­ای)، سال 9، شماره 3، صص: 306-293.
  • صادقی، حجت الله و موسوی­فرد، پرتوسادات (1399). نقش سدها در توسعه پایدار گردشگری روستایی مورد مطالعه: روستاهای بالادست سد کارون سه در شهرستان ایذه. فصلنامه روستا و توسعه پایدار فضا، دوره اول، شماره 1، صص: 98-85.
  • طاهری، سیده فاطمه (1397). ارزیابی ظرفیت­های گردشگری موسیقی در استان لرستان. کنفرانس بین­المللی عمران، معماری و مدیریت توسعه شهری در ایران، مردادماه 1397، تهران، ایران، https://www.tpbin.com/article/79431.
  • قاسمی، وحید (1389). مدل‎سازی معادلة ساختاری با کاربرد Amos Graphics. نشر جامعه‎شناسان، تهران.
  • کریمی دستنایی، طاهره (1395). آثار اقتصادی سفر و گردشگری در ایران. انتشارات اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی تهران (معاونت بررسی­های اقتصادی)، صص: 31-1.
  • مهدوی نجف آبادی، رسول، احمدی کهنعلی، جاسم، خورانی، اسداله و اورمزدی، محمدرضا (1395). مقایسۀ ظرفیت­های بوم­گردشگری (اکوتوریسم) منطقۀ جازموریان در شرایط نرمال و خشکسالی. جغرافیا و برنامه­ریزی محیطی، سال 27، شماره 64، صص: 174-159.
  • نجفی پور، امیرعباس و سیوندی پور، زهرا (1398). شناسایی ظرفیت­های گردشگری روستایی و نقش آن در کارآفرینی زنان روستا (مطالعه موردی: کرمان، شهرستان رابر، روستای هنزاء). همایش ملی زن و توسعه گردشگری روستایی،کاشمر، https://civilica.com/doc/979013.
  • نرگسی، شهین، بابکی، روح اله ، عفتی، مهناز (1397). بررسی رابطه بین گردشگری، رشد اقتصادی و توسعه مالی در ایران (1395-1368). فصلنامه اقتصاد مالی، سال 12، شماره 44، صص: 67-41.
  • نعیم­آبادی، نازنین ، جوان، فرهاد (1399). تحلیل عوامل اثرگذار بر طول اقامت گردشگران در بوم­گردی­های شهرستان مشهد. فصلنامه روستا و توسعه پایدار فضا، دوره اول، شماره 1، صص: 84-69.
  • Abdurahman, A.Z.A., Ali, J.K., Bujang, L.Y.B, Khedif., Bohari, Z., Ahmad, J.A and Kibat, S.A (2016), Ecotourism Product Attributes and Tourist Attractions: UiTM Undergraduate Studies, Procedia - Social and Behavioral Sciences, 224, pp: 360 - 367.
  • Adom, D (2019), The place and voice of local people, culture, and traditions: A catalyst for ecotourism development in rural communities in Ghana, Scientific African, 6, e00184.
  • AdrianaTisca, I., Istrat, N., Dan Dumitrescu, C and Cornu, G (2016), Management of sustainable development in ecotourism. Case Study Romania, Procedia Economics and Finance, 39, pp: 427 – 432.
  • Bartlett, J.E., Kotrlik, J.W., Higgins, C.C., (2001), Organizational research: Determining appropriate sample size in survey research. Information Technology, Learning, and Performance Journal, 19(1): 43-50.
  • Duim, V.R. van der (2005), Tourism scapes: An actor-network perspective on sustainable tourism development, Wageningen: WUR Wageningen, PP: 164-165.
  • Lee, C. C., & Chang, C. P (2008), Tourism development and economic growth: a closer look at panels. Journal of Tourism Management. 29 (1), 180 - 192.
  • Lee, C. C., & Chang, C. P (2008), Tourism development and economic growth: a closer look at panels. Journal of Tourism Management. 29 (1), 180 - 192.
  • Mallick, S.K., Rudra, S and Samanta, R (2020), Sustainable ecotourism development using SWOT and QSPM approach: A study on Rameswaram, Tamil Nadu, International Journal of Geoheritage and Parks, 8, pp: 185-193.
  • Quezada-Sarmiento, P.A., Macas-Romero, J.D.C., Roman, C and Martin, J.C (2018), A body of knowledge representation model of ecotourism products in southeastern Ecuador, Heliyon, 4. e01063. doi.org/10.1016/j.heliyon.2018.e01063.
  • Sebele, L.S (2010), Community-based tourism ventures, benefits and challenges: Khama Rhino Sanctuary Trust, Central District, Botswana. Journal of Tourism Management. (31). 136–146.
  • Silva, F. B., Herrera, M. A. M., Rosina, K., Barranco, R.R., Freire, S., Schiavina, M (2018), Analyzing spatiotemporal patterns of tourism in Europe athigh-resolution with conventional and big data sources, Tourism Management, 68, pp: 101-115.

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 03 آبان 1399
  • تاریخ بازنگری: 30 آذر 1399
  • تاریخ پذیرش: 11 بهمن 1399

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار