ظرفیت های اقتصادی گردشگری و توسعه فضاهای روستایی (مورد مطالعه: شهرستان روانسر)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه جغرافیا، دانشگاه جیرفت، جیرفت، ایران.

2 استادیار جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه کردستان، سنندج، ایران.

چکیده

در دهه ­های اخیر سیاست ­گذاران و برنامه­ ریزان توسعه روستایی از یک طرف به واسطه چالش­ ها و مسائل متعدد جوامع روستایی (از جمله فقر، بیکاری، ناامنی غذایی و مهاجرت) و از طرف دیگر به دلیل مزایای متعدد اقتصادی، اجتماعی و زیست­محیطی گردشگری، سعی داشته­ اند صنعت گردشگری را به صورت فزاینده ­ای در جوامع روستایی ترویج و توسعه دهند. بدین­سان هر گونه اقدامی در این زمینه می­ تواند در توسعه گردشگری و در نتیجه توسعه روستایی موثر باشد. با این اوصاف پژوهش حاضر با هدف بررسی اثرگذاری اقتصادی گردشگری بر جوامع روستایی و شناسایی ظرفیت ­های اقتصادی گردشگری و با رویکرد توصیفی ـ تحلیلی و اکتشافی انجام شده است. جامعه آماری پژوهش شامل کلیه سرپرستان خانوار روستایی شهرستان روانسر است و حجم نمونه تحقیق ۲۰۹ نفر بر اورد گردید برآورد گردید. ابزار اصلی برای گردآوری داده­ های پیمایشی، پرسشنامه محقق ساخته است که روایی و پایایی آن با طی نمودن فرایند روش­شناختی مربوطه، تأیید شده است. نتایج پژوهش نشان داد میانگین اثرگذاری اقتصادی گردشگری بر جامعه محلی با مقدار 835/3، بالاتر از حد متوسط بوده است. نتایج در خصوص عمده ­ترین ظرفیت ­های اقتصادی گردشگری با استفاده از تحیلی عاملی اکتشافی نشان داد پنج عامل شناسایی شده توانسته­ حدود 67 درصد واریانس متغییر وابسته را تبیین نمایند. عوامل شناسایی شده به­ترتیب اهمیت عبارت­اند از: اشتغال­زایی بوم­محور (473/15 درصد)، سودآوری توأم با جذب سرمایه (053/15 درصد)، بازاریابی محلی (022/15 درصد)، گرایش به کارآفرینی (465/12 درصد) و توسعه زیرساخت­های اقتصادی (673/9 درصد). بررسی برازش نتایج حاصل شده با استفاده از مدل­سازی در قالب نرم­افزار Amos Graphic نشان داد عوامل شناسایی شده در قالب یک مدل تجربی، از اعتبار آماری لازم برخوردار است.

کلیدواژه‌ها

مراجع

  • احمدی شاپورآبادی، محمدعلی و سبزآبادی، احمد (1390). تحلیلی بر ظرفیت­های توسعة گردشگری مذهبی ـ فرهنگی کلان شهر قم.فصلنامة مطالعات ملی، سال 12، شماره 2، صص: 112-83.
  • ایمانی طیبی، لیلا و شفیعی، زاهد و رجایی، محمدعلی (1397). شناسایی ظرفیت های گردشگری عشایری با استفاده از مدل سوات (مورد مطالعه: عشایر قشقایی). دومین کنفرانس بین­المللی تحولات نوین در مدیریت، اقتصاد و حسابداری، تهران، https://civilica.com/doc/782184.
  • بلالی، مریم؛ معین فرد، محمدرضا؛ حامدی­نیا، محمدرضا و امیراحمدی، ابوالقاسم (1391). بررسی ظرفیت­های گردشگری ورزشی در استان خراسان رضوی. مطالعات جغرافیایی مناطق خشک، سال 3، شماره 9 و 10، صص: 100-87.
  • پروین، محمد؛ رضویان و توکلی نیا، جمیله (1398). ارزیابی تأثیر گردشگری در توسعه اقتصادی شهر تهران. پژوهش­های دانش زمین، سال 10، شماره 39، صص: 230-214.
  • جلالیان، حمید؛ رضوانی، محمدرضا؛ طهماسبی، اصغر و اروجی، حسن (1397). تبیین مدل توسعه سیستم گردشگری روستایی با استفاده از نظریه آشوب و مدل باتلر (مورد مطالعه: روستای مصر، شهرستان خور و بیابانک). پژوهش­های روستایی، دوره 9، شماره 2، صص: 235-223.
  • جمینی، داود؛ سالاری، ممند و شهابی، هیمن (1396). تبیین اثرات ژئوتوریسم بر توسعة کارآفرینی در روستا شهرِ قوری قلعه با رویکرد معادلات ساختاری. جغرافیا و پایداری محیط، سال 7، شماره 22، صص: 110-97.
  • حسینی، سیدمحمد (1396). شناسایی ظرفیت های گردشگری روستایی به منظورتوسعه اشتغال در روستاهای استان مرکزی.خبرگزاری مهر، کد خبر 3958511، قابل دسترس در:https://www.mehrnews.com/news/3958511.
  • خاکساری، علی و عباسی، مریم (1392). شناسایی پتانسیل­های گردشگری کوهرنگ و ارائه راهکارهای مناسب جهت توسعه گردشگری منطقه. دوره 22، شماره 88، صص: 114-106.
  • رزاقی، علی­رضا (1398). مطالعه ظرفیت­های گردشگری میراث فرهنگی و طبیعی در نوار ساحلی مکران استان هرمزگان.گردشگری و توسعه، سال 8، شماره 4، صص: 180-148.
  • رضائی، ناصر؛ میرزایی قلعه، فرزاد و منشی­زاده، رحمت الله (1397). ارزیابی جایگاه گردشگری در اقتصاد روستایی مطالعه موردی: دهستان مریدان، بخش کومله، شهرستان لنگرود. فصلنامه اطلاعات جغرافیایی (سپهر)، دوره 27، شماره 108، صص: 236-225.
  • زارعی، قاسم؛ حاضری، هاتف و علی­نژاد سلیم، لیدا (1397). تأثیر ظرفیت پذیرش اجتماعی گردشگری عشایری در توسعه پایدار (ایل قشقایی تیره هیبت­لو). مجله مطالعات توسعه اجتماعی ایران، سال 11، شماره 1، صص: 31-21.
  • سامانی قطب­آبادی، سحر؛ ترابی فارسانی، ندا؛ شفیعی، زاهد، بذرافشان، مرتضی و غفاری، سید رامین (1396). شناسایی ظرفیت­های گردشگری کشاورزی در شهرستان جهرم با استفاده از مدل توز.نشریه کارآفرینی در کشاورزی، جلد 4، شماره 2، صص: 42-27.
  • سبحانی، پروانه؛ سیاح نیا، رومینا، محمودی، حسین و اسماعیل زاده، حسن (1398). برآورد ظرفیت برد گردشگری در مناطق تحت حفاظت (مطالعه موردی: منطقه شکار ممنوع الوند). برنامه­ریزی و توسعه گردشگری، دوره 8، شماره 3، صص: 64-51.
  • شعبانی­فرد، محمد؛ پوراحمد، احمد؛ حسینی، علی و رشیدی، مصطفی (1388). بررسی سنجش ظرفیت پذیرش گردشگری شهری و مدل سازی شهرهای گردشگری پایدار از بعد کالبدی (نمونه موردی منطقه 12 تهران). نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، جلد 11، شماره 14، صص: 74-47.
  • شمس‎الدّینی، علی و جمینی، داود (1395). ارزیابی عملکرد نهادهای متولّی در توسعة سکونتگاه‌های روستایی با رویکرد معادلات ساختاری مورد مطالعه: شهرستان جوانرود. جغرافیا و توسعه، 43، صص: 50-35.
  • شهدادی، علی؛ قنبری، یوسف؛ سلمانی­زاده، الهام و آذره، علی (1398). امکان­سنجی و مکان­یابی مناطق مستعد احداث اکوکمپ­های عشایری (مطالعه موردی: دهستان وردشت شهرستان سمیرم). جغرافیا (برنامه­ریزی منطقه­ای)، سال 9، شماره 3، صص: 306-293.
  • صادقی، حجت الله و موسوی­فرد، پرتوسادات (1399). نقش سدها در توسعه پایدار گردشگری روستایی مورد مطالعه: روستاهای بالادست سد کارون سه در شهرستان ایذه. فصلنامه روستا و توسعه پایدار فضا، دوره اول، شماره 1، صص: 98-85.
  • طاهری، سیده فاطمه (1397). ارزیابی ظرفیت­های گردشگری موسیقی در استان لرستان. کنفرانس بین­المللی عمران، معماری و مدیریت توسعه شهری در ایران، مردادماه 1397، تهران، ایران، https://www.tpbin.com/article/79431.
  • قاسمی، وحید (1389). مدل‎سازی معادلة ساختاری با کاربرد Amos Graphics. نشر جامعه‎شناسان، تهران.
  • کریمی دستنایی، طاهره (1395). آثار اقتصادی سفر و گردشگری در ایران. انتشارات اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی تهران (معاونت بررسی­های اقتصادی)، صص: 31-1.
  • مهدوی نجف آبادی، رسول، احمدی کهنعلی، جاسم، خورانی، اسداله و اورمزدی، محمدرضا (1395). مقایسۀ ظرفیت­های بوم­گردشگری (اکوتوریسم) منطقۀ جازموریان در شرایط نرمال و خشکسالی. جغرافیا و برنامه­ریزی محیطی، سال 27، شماره 64، صص: 174-159.
  • نجفی پور، امیرعباس و سیوندی پور، زهرا (1398). شناسایی ظرفیت­های گردشگری روستایی و نقش آن در کارآفرینی زنان روستا (مطالعه موردی: کرمان، شهرستان رابر، روستای هنزاء). همایش ملی زن و توسعه گردشگری روستایی،کاشمر، https://civilica.com/doc/979013.
  • نرگسی، شهین، بابکی، روح اله ، عفتی، مهناز (1397). بررسی رابطه بین گردشگری، رشد اقتصادی و توسعه مالی در ایران (1395-1368). فصلنامه اقتصاد مالی، سال 12، شماره 44، صص: 67-41.
  • نعیم­آبادی، نازنین ، جوان، فرهاد (1399). تحلیل عوامل اثرگذار بر طول اقامت گردشگران در بوم­گردی­های شهرستان مشهد. فصلنامه روستا و توسعه پایدار فضا، دوره اول، شماره 1، صص: 84-69.
  • Abdurahman, A.Z.A., Ali, J.K., Bujang, L.Y.B, Khedif., Bohari, Z., Ahmad, J.A and Kibat, S.A (2016), Ecotourism Product Attributes and Tourist Attractions: UiTM Undergraduate Studies, Procedia - Social and Behavioral Sciences, 224, pp: 360 - 367.
  • Adom, D (2019), The place and voice of local people, culture, and traditions: A catalyst for ecotourism development in rural communities in Ghana, Scientific African, 6, e00184.
  • AdrianaTisca, I., Istrat, N., Dan Dumitrescu, C and Cornu, G (2016), Management of sustainable development in ecotourism. Case Study Romania, Procedia Economics and Finance, 39, pp: 427 – 432.
  • Bartlett, J.E., Kotrlik, J.W., Higgins, C.C., (2001), Organizational research: Determining appropriate sample size in survey research. Information Technology, Learning, and Performance Journal, 19(1): 43-50.
  • Duim, V.R. van der (2005), Tourism scapes: An actor-network perspective on sustainable tourism development, Wageningen: WUR Wageningen, PP: 164-165.
  • Lee, C. C., & Chang, C. P (2008), Tourism development and economic growth: a closer look at panels. Journal of Tourism Management. 29 (1), 180 - 192.
  • Lee, C. C., & Chang, C. P (2008), Tourism development and economic growth: a closer look at panels. Journal of Tourism Management. 29 (1), 180 - 192.
  • Mallick, S.K., Rudra, S and Samanta, R (2020), Sustainable ecotourism development using SWOT and QSPM approach: A study on Rameswaram, Tamil Nadu, International Journal of Geoheritage and Parks, 8, pp: 185-193.
  • Quezada-Sarmiento, P.A., Macas-Romero, J.D.C., Roman, C and Martin, J.C (2018), A body of knowledge representation model of ecotourism products in southeastern Ecuador, Heliyon, 4. e01063. doi.org/10.1016/j.heliyon.2018.e01063.
  • Sebele, L.S (2010), Community-based tourism ventures, benefits and challenges: Khama Rhino Sanctuary Trust, Central District, Botswana. Journal of Tourism Management. (31). 136–146.
  • Silva, F. B., Herrera, M. A. M., Rosina, K., Barranco, R.R., Freire, S., Schiavina, M (2018), Analyzing spatiotemporal patterns of tourism in Europe athigh-resolution with conventional and big data sources, Tourism Management, 68, pp: 101-115.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار