تحلیل نقش موقوفه های زهان در توسعه پایدار روستایی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه تاریخ، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران

چکیده

روستاشهر زهان در منطقه قاینات دست کم از عهد صفوی به بعد موقوفه­های مهمی داشته است که در توسعه روستا به لحاظ فرهنگی، آموزشی و رواج برخی هنجارهای اجتماعی موثر بوده است. توجه به نسخ کتب مورد توجه مدرسه علمیه، وقف کتاب بر آن مدرسه، ساخت و تعمیر مسجدجامع و مساجد محلات مختلف، وقف بر مخارج بناهای عام­المنفعه نظیر حمام و غسال­خانه و نیز توجه به فقرا و غرباء همگی حکایت از جایگاه شایسته موقوفه­ها در توسعه روستایی زهان دارد. نکات اجتماعی مطرح شده در وقف­نامه­ها نیز شرایط مطلوب زهان در آن عهد و توسعه آن به نسبت روستا بودنش را نشان می­دهد. تاکید بر برخی واژگان علمی و واحدهای اندازه گیری، نگارش برخی موقوفه­ها به دو زبان عربی و فارسی استفاده از آیات، روایات، اشعار متناسب با متن هم رشد اجتماعی و مذهبی زهان در اعصار صفوی تا قاجار را نمایان می­سازد. با این که بخش زهان 113 موقوفه ثبت شده دارد، موقوفه­های مدنظر در این مقاله مربوط به مرکز بخش می­شود و هم این که تنها موقوفه­هایی که زمان وقفش مربوط به قبل از تغییر جایگاه سیاسی زهان بوده، مورد بررسی قرار گرفته­است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

An Analysis of the Role of Zohaan Endowments in Rural Sustainable Development

نویسنده [English]

  • ali akbar abbasi
Assistant Professor in History, University of Isfahan, Isfahan, Iran
چکیده [English]

Abstract
Zohaan village in Qaenat area, has had important endowments at least since the Safavid Dynasty, and they have played a role in cultural and educational development of the village and also the spread of social norms. If one pays attention to the books highly valued by the Islamic religious school, books donated to the school, construction and repair of the central mosque and other mosques in different places, devoting the revenues of public utility buildings such as bathrooms and morgues, and the attention paid to the poor and foreigners all indicate the high status of endowments in Zohaan rural development. The social points considered in endowment letters clearly show that Zohaan enjoyed a desirable condition in the time and was developing well even though it was a village. There are some other points which show that Zohaan was socially and religiously developed from the Safavid to Qajar Era, including emphasis on scientific terminology and units of measurement, writing some endowment letters bilingually (i.e. in Arabic and Persian), and using verses from the Holy Quran or narratives or poems in texts. Although Zohaan has 113 registered endowments, the endowments reported and studied in this paper are all related to the central part of Zohaan; furthermore, here merely those endowments are discussed which were registered before Zohaan was promoted to an independent town.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Sustainable rural development
  • cultural growth
  • endowment
  • Zahan village
  • حسینی اشکوری، سید جعفر (1383)، فهرست نسخه‌های خطی کتابخانه مدرسۀ جعفریه. قم: مجمع ذخایر اسلامی.
  • عباسی، علی اکبر(1397) زهان؛ دیار یاقوت سرخ، بیرجند: صبح امروز، چاپ اول
  • عباسی، علی‌اکبر (1395)، «بررسی نسخ خطی مدرسۀ علمیۀ جعفری زهان»، دوفصلنامۀ علمی ـ تخصصی بساتین، سال سوم، شماره 5ـ6.
  • قرآن
  • قصابیان، محمد رضا(1385) وقف نامه مدرسه علمیه زهان ، مجموعه رسائل فارسی(دفتر هفتم)، مشهد ، بنیاد پژوهشهای آستان قدس رضوی ، چاپ اول.
  • نصیری، محمد ابراهیم بن زین العابدین (1373). دستور شهریاران ، به تصحیح محمد نادر نصیری مقدم، تهران: انتشارات بنیاد موقوفات دکتر افشار، چاپ اول
  • وقف­نامه آقامیر سید رجب الحسینی، به شماره کلاسه ر- 11 در اداره اوقاف و امورخیریه قاین
  • وقف­نامه حاج میرزا محمد، به شماره کلاسه م - 66 در اداره اوقاف و امورخیریه قاین
  • وقف­نامه حاج میرقاسم عرب، به شماره کلاسه م - 133 در اداره اوقاف و امورخیریه قاین
  • وقف­نامه حاجی محمد نصیر ، به شماره کلاسه ح - 58 در اداره اوقاف و امورخیریه قاین
  • وقف­نامه رضا ابن حسن خان، به شماره کلاسه ر -18 در اداره اوقاف و امورخیریه قاین
  • وقف­نامه زوجه ملایوسف، به شماره کلاسه ز - 27 در اداره اوقاف و امورخیریه قاین
  • وقف­نامه کربلایی محمدعلی، به شماره کلاسه م - 161 در اداره اوقاف و امورخیریه قاین
  • وقف­نامه محمد سلطان، به شماره کلاسه م – 133 در اداره اوقاف و امورخیریه قاین
  • وقف­نامه میرزا تقی خان، به شماره کلاسه ت – 2 در اداره اوقاف و امورخیریه قاین
  • وقف­نامه میرزا محمد ولی، به شماره کلاسه م – 72 در اداره اوقاف و امورخیریه قاین
  • وقف­نامه میرعلی تقی، به شماره کلاسه م – 152 در اداره اوقاف و امورخیریه قاین